To διακύβευμα της ναυτικής απασχόλησης στην Ε.Ε.

Γαβριήλ Αμίτσης, Καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης, Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟ 9ο Ναυτιλιακό Συνέδριο της «Ναυτεμπορικής», με θέμα «Η Ναυτιλία σε περίοδο αναταραχής», πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη παγκόσμια συγκυρία για την εξέλιξη του ναυτιλιακού τομέα, λόγω περίπλοκων γεωπολιτικών, κοινωνικοοικονομικών, δημογραφικών, τεχνολογικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων.

Μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις είναι η εξασφάλιση του ανθρώπινου δυναμικού (ναυτικών) της ναυτικής αγοράς εργασίας, η οποία παρουσιάζει μια σημαντική ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, ειδικά στην ευρωπαϊκή διάσταση.

ΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ μεταφορές έχουν αποτελέσει καταλύτη για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία στην ιστορία της Ευρώπης, καθώς διευκολύνουν το εμπόριο και τις σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, ενώ εγγυώνται την ασφάλεια εφοδιασμού σε ενέργεια, τρόφιμα και βασικά αγαθά, λειτουργώντας ως κύριο μέσο για τις ευρωπαϊκές εισαγωγές και εξαγωγές.

Επιπλέον, η ναυτιλία είναι ένας από τους θεμέλιους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, με την άμεση και έμμεση συμβολή της στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) να πλησιάζει το 8%.

ΔΕΙΧΝΕΙ αυξημένο ενδιαφέρον για το ελληνικό κοινό η έναρξη της συζήτησης σχετικά με τις νέες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στον τομέα της ναυτικής απασχόλησης, καθώς:

• σχεδόν το 90% του εξωτερικού εμπορίου της Ε.Ε. γίνεται δια θαλάσσης,
• οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των ενδο-Ε.Ε. ανταλλαγών σύμφωνα με τονοχιλιόμετρα,
• πάνω από 400 εκατομμύρια επιβάτες μετακινούνται ετησίως σε ευρωπαϊκούς λιμένες.

ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ πρωτοβουλίες της Ε.Ε. προωθούνται μέσω πέντε βασικών στρατηγικών που προβάλλουν και ενισχύουν την αξία του ναυτικού επαγγελματικού τομέα και τη συμβολή του στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην Ευρώπη:

• Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ανάπτυξη του Τομέα Θαλάσσιων Μεταφορών
• Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιώσιμη Γαλάζια Οικονομία
• Ευρωπαϊκή Στρατηγική για Βιώσιμη και Έξυπνη Κινητικότητα
• Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων
• Ένωση Δεξιοτήτων.

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ικανών ναυτικών είναι κρίσιμη όχι μόνο για την ασφάλεια στη θάλασσα και τη διαφύλαξη του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αλλά και για την υποστήριξη της ανάπτυξης και ευημερίας του ναυτιλιακού τομέα.

Ο ευρωπαϊκός ναυτιλιακός τομέας αντιμετωπίζει αυξανόμενη έλλειψη Ευρωπαίων ναυτικών, κυρίως αξιωματικών.

Αυτή η έλλειψη αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, επηρεάζοντας την ανταγωνιστικότητα του τομέα, ο οποίος απαιτεί ισχυρές δεξιότητες και εμπειρία.

Ο κεντρικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ναυτιλιακής Πολιτικής είναι ο περιορισμός καταχρηστικών πρακτικών σε πλοία που προσεγγίζουν λιμένες της Ε.Ε., η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των ναυτικών και η ενίσχυση της ελκυστικότητας του ναυτικού επαγγέλματος, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τα καθιερωμένα πρότυπα εκπαίδευσης.

ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ της Ε.Ε. έχουν θεσπίσει ένα σύνολο πολιτικών και πρακτικών παρεμβάσεων για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου στη ναυτιλία, όπως:

A) Την υιοθέτηση του Κανονισμού 2024/1717 της 13ης Ιουνίου 2024, που καταργεί τους περιορισμούς εισόδου για τους ναυτικούς κατά τη διάρκεια κρίσεων δημόσιας υγείας, ενισχύοντας την αναγνώρισή τους ως βασικών εργαζομένων, και διευκολύνοντας τις μετακινήσεις τους από τα πλοία στις περιοχές διαμονής τους.

B) Την ανακοίνωση «Σχέδιο Δράσης για τις ελλείψεις Εργατικού Δυναμικού και Δεξιοτήτων στην Ε.Ε.» που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2024, με στόχο την αντιμετώπιση των κύριων παραγόντων που συμβάλλουν στις ελλείψεις αυτές.

C) Την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ναυτικών Δεξιοτήτων, που ιδρύθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2025, προάγοντας τη συνεργασία στον τομέα της ναυτιλίας μεταξύ πολιτικών σχεδιαστών και άλλων ενδιαφερομένων φορέων.

D) Την ανακοίνωση «Μία Ένωση Δεξιοτήτων» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2025, με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την προώθηση της δια βίου μάθησης.

ΤΕΛΟΣ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται πάνω στους βασικούς άξονες της νέας Βιομηχανικής Θαλάσσιας Στρατηγικής της Ε.Ε., σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Szczecin, που υπογράφηκε στις 15 Μαΐου 2025.