Σαν να άνοιξε ένα παράθυρο στο παρελθόν, ο ήχος των ψαλμωδιών της Αγίας Σοφίας, όπως ηχούσε στα χρόνια του Ιουστινιανού, αναβίωσε σε μια βυζαντινή εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Αυτή η μοναδική αναβίωση δεν προήλθε από αναγνώσεις ή αναπαραστάσεις, αλλά μέσω μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης ακουστικής αναπαραγωγής με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης, σε συντονισμό με τον Βύρωνα Νικολαΐδη, ιδρυτή και CEO της PeopleCert.
Με την υποστήριξη καθηγητών από το Stanford και προηγμένων τεχνολογικών μέσων, σε συνεργασία με τη Χορωδία Αγίας Σοφίας PeopleCert, που ίδρυσε ο Νικολαΐδης με 30 κορυφαίους ιεροψάλτες, δημιουργείται ξανά η ακουστική εμπειρία του ναού, προσφέροντας στο κοινό την αίσθηση ότι βρίσκεται μέσα στην Αγία Σοφία.
Πολλοί από τους ψάλτες έχουν ρίζες από την Κωνσταντινούπολη, ενδυναμώνοντας έτσι την αυθεντικότητα του εγχειρήματος. Αυτή η χορωδία συνδυάζει τη βυζαντινή παράδοση με σύγχρονες τεχνολογίες, προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία που γεφυρώνει αιώνες ιστορίας. Το έργο αυτό συνδέεται με ευρύτερες πρωτοβουλίες στήριξης της ομογένειας και περιλαμβάνει σημαντικές πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις. Η συνεισφορά του Νικολαΐδη στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, όπως η αναστήλωση ναών και η δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων, κορυφώνεται με αυτήν την πνευματική και πολιτισμική αναβίωση της Αγίας Σοφίας. Η προσφορά του αναγνωρίστηκε επίσημα με την ανακήρυξή του ως Μεγάλου Ευεργέτη από την κοινότητα.
Το όραμα της αναβίωσης της ακουστικής εμπειρίας της Αγίας Σοφίας, που ηχεί βαθιά και ουράνια, δεν είναι απλώς τεχνολογικό επίτευγμα. Όπως τονίζει ο Βύρων Νικολαΐδης, αποτελεί γέφυρα με το παρελθόν, φέρνοντας στην επιφάνεια την ψυχή της Ρωμιοσύνης μέσα από τον ήχο.
Το σκηνικό αυτού του σιωπηλού αλλά συγκινητικού θαύματος είναι η εκκλησία της Παναγίας Μπαλίνου, που άνοιξε και πάλι στο κοινό τον Ιούλιο του 2023, μετά από χρόνια εγκατάλειψης. Πριν από λίγες ημέρες, πραγματοποιήθηκε μια ξεχωριστή εκδήλωση, όπου, παρουσία σημαντικών προσκεκλημένων, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το καινοτόμο ακουστικό σύστημα με την εκτέλεση οκτώ βυζαντινών ψαλμών σε αυθεντικό Πατριαρχικό ύφος.
Ο επισκέπτης μπορεί να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο, είτε παρακολουθώντας τις εικόνες, είτε κλείνοντας τα μάτια, βιώνοντας τη μεγαλόπρεπη βυζαντινή λειτουργία ως συμμετέχων σε μια σχεδόν μυσταγωγική εμπειρία.
Η Παναγία Μπαλίνου, χτισμένη τον 19ο αιώνα, βρίσκεται στα νότια της Κωνσταντινούπολης και ανακαινίστηκε με πρωτοβουλία της PeopleCert, λειτουργώντας πλέον ως χώρος λατρείας και πολιτιστικής αναφοράς.
Η ακουστική της Αγίας Σοφίας
Η Αγία Σοφία, χτισμένη τον 6ο αιώνα, χαρακτηρίζεται από τον εντυπωσιακό θόλο της και τις πολλαπλές καμπύλες επιφάνειες που επηρεάζουν την ηχώ και την αντήχηση του ήχου. Αυτή η ειδική δομή επιτρέπει στην ηχώ να διαρκεί περίπου 11 δευτερόλεπτα, δημιουργώντας ένα δραματικό ακουστικό περιβάλλον κατάλληλο για τη βυζαντινή ψαλτική. Η επιστημονική ομάδα του Stanford, υπό την καθοδήγηση του Dr. Jonathan Abel, χρησιμοποίησε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για την αναπαράσταση της ακουστικής του ναού, με τη χρήση ψηφιακής προσομοίωσης και φυσικών μετρήσεων του χώρου. Ένα σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας ήταν η στιγμή που ο Abel επισκέφθηκε την Αγία Σοφία και, αφού έσπασε ένα μπαλόνι, κατέγραψε την ηχητική συμπεριφορά του.
Κατά τον Βύρωνα Νικολαΐδη, η ανασύνθεση της ακουστικής έχει τεράστια σημασία. Η μοναδική ηχοδομή του ναού προσφέρει μια μυστικιστική διάσταση, ενισχύοντας την πνευματική διάσταση των βυζαντινών ψαλμών.
Ο ήχος, με την εκτενή διάρκεια και τη διάχυσή του, δημιουργεί μια αίσθηση πνευματικής παρουσίας, μεταφέροντας τον ακροατή σε έναν άλλο επίπεδο εμπειρίας. Χωρίς την ιδιαίτερη αυτή ακουστική, η επίδραση των ψαλμών θα ήταν πολύ διαφορετική. Σήμερα, οι βυζαντινοί ψαλμοί φτάνουν στα αυτιά μας όπως τους άκουγε ο Ιουστινιανός στην Αγία Σοφία, χιλιάδες χρόνια πριν.
Το έργο υλοποιείται με τη μέριμνα μιας ειδικής Επιτροπής, που προεδρεύει ο Βύρων Νικολαΐδης. Στην επιτροπή συμμετέχουν οι: Γρηγόριος Νταραβάνογλου (Αντιπρόεδρος), Σταμάτης Κίσσας, Χρήστος Μηνάογλου και Χαράλαμπος Σιούφας. Επιστημονικός συνεργάτης είναι ο Dr. Jonathan Abel, ενώ η Χορωδία Αγίας Σοφίας της PeopleCert διευθύνεται από τον Γρηγόριο Νταραβάνογλου.
