Στην πόλη που ο Βεζούβιος καταδίκασε στην αιωνιότητα, κάθε πέτρα, ρωγμή και αντικείμενο αφηγείται μια μοναδική ιστορία. Η πιο πρόσφατη προέλευση αυτής έρχεται από την οικία της Έλλης και του Φρίξου, ένα μέτριο σε μέγεθος σπίτι, αλλά πλούσια διακοσμημένο.
Οι τελευταίες στιγμές του σπιτιού αναβίωσαν μέσα από μια αρχαιολογική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο E-Journal degli Scavi di Pompei, την ψηφιακή πλατφόρμα που καταγράφει τα επιστημονικά ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου.
Η απεγνωσμένη προσπάθεια των κατοίκων
Η σκηνή είναι συγκινητική – ένα κρεβάτι σπρωγμένο ώστε να μπλοκάρει την είσοδο του υπνοδωματίου – μια απόπειρα των κατοίκων να προστατευτούν από το καταιγισμό των θραυσμάτων ηφαιστειακής πέτρας (lapilli), που εκτοξεύονταν αδίστακτα κατά τις πρώτες φάσεις της έκρηξης.
Η επίπλωση, που έγινε στάχτη, ανασυντέθηκε χρησιμοποιώντας την τεχνική χύτευσης γύψου, η οποία επιτρέπει την ανακατασκευή αντικειμένων από τα κενά που άφησαν τα οργανικά υλικά.
Σε κοντινή απόσταση, βρέθηκαν τα λείψανα τουλάχιστον τεσσάρων ατόμων, ανάμεσά τους και ενός παιδιού, του οποίου το χάλκινο φυλακτό (bulla), χαρακτηριστικό κρεμαστό που φοράνε τα αγόρια μέχρι την ενηλικίωσή τους, αποδεικνύει τη βίαιη απώλεια τους.
Η αρχιτεκτονική του σπιτιού
Η οικία, κοντά στη γνωστή οικία της Λήδας και του Κύκνου, ανασκάφηκε στο πλαίσιο εργασιών αποκατάστασης, στα όρια μεταξύ των ήδη εξερευνημένων και των ακόμη θαμμένων περιοχών.
Η διάταξή της περιλαμβάνει ένα αίθριο με impluvium (χαμηλή δεξαμενή νερού στον χώρο των ρωμαϊκών σπιτιών), ένα υπνοδωμάτιο, και μια τραπεζαρία με τρεις κλίνες, διακοσμημένη με τοιχογραφίες. Μια οροφή με άνοιγμα, που κατέληξε να φέρει τον όλεθρο, επιτρέποντας στα μικρά ηφαιστειακά θραύσματα να εισέλθουν και να αναγκάσουν τους κατοίκους σε απεγνωσμένη κρυψώνα πίσω από ένα αυτοσχέδιο φράγμα.
Καταστροφή εν μέσω ανακαινίσεων
Τα στοιχεία δείχνουν ότι, όταν το σπίτι καταστράφηκε, πραγματοποιούνταν σημαντικές εργασίες ανακαίνισης. Τα ξηλωμένα κατώφλια και η έλλειψη διακόσμησης σε ορισμένα δωμάτια επιβεβαιώνουν αυτή την κατάσταση.
Αν και οι κάτοικοι επέλεξαν να παραμείνουν στο σπίτι, πιστεύοντας ότι οι στιβαροί τοίχοι του θα τους προστάτευαν, δεν τα κατάφεραν. Η τελική φάση της έκρηξης – μια πυροκλαστική ροή καυτής στάχτης – κατέστρεψε τα πάντα.
Ο μύθος πίσω από το όνομα της οικίας
Το όνομα της οικίας προέρχεται από μια τοιχογραφία στο Τρίκλινο, που απεικονίζει τον ελληνικό μύθο του Φρίξου και της Έλλης. Η δραματική σκηνή απεικονίζει την Έλλη, αδελφή του Φρίξου, να πέφτει στη θάλασσα προσπαθώντας να διαφύγει από τον χρυσόμαλλο κριάριο.
Η επιλογή αυτού του θέματος δεν είναι τυχαία. Στον 1ο αιώνα μ.Χ., αυτές οι ιστορίες είχαν χάσει τη θρησκευτική τους σημασία, αλλά παρέμειναν σύμβολο πολιτιστικού και οικονομικού κύρους για την ανώτερη τάξη, αποτελώντας διακόσμηση και ψυχαγωγία.
Ανάμεσα στις ανακαλύψεις συγκαταλέγεται ένας αριθμός αμφορέων σε αποθήκη, μερικοί εκ των οποίων περιέχουν υπολείμματα από γάρο, ένα αλμυρό μείγμα από ψάρια, και χάλκινα επιτραπέζια σκεύη όπως ένα κανάτι και ένα κύπελλο σε σχήμα κογχυλιού.
Μικρές λεπτομέρειες, σε συνδυασμό με τα σώματα και το κρεβάτι – φράγμα, συνθέτουν ένα συγκινητικό αφήγημα. Η ανασκαφή της Πομπηίας αποκαλύπτει την ομορφιά της τέχνης και τη fragility της ζωής, όπως περιγράφει ο Gabriel Zuchtriegel, διευθυντής του αρχαιολογικού πάρκου.
Αυτή η οικία, με τις διακοσμήσεις και τα αντικείμενά της, μας αποκαλύπτει ανθρώπους που έκαναν αγώνα να σωθούν. Αν και δεν τα κατάφεραν, η ιστορία τους παραμένει κρυμμένη κάτω από τις στάχτες.
Στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., η Πομπηία διαλύθηκε σε κόλαση. Σήμερα, σχεδόν δύο χιλιετίες αργότερα, ο Οίκος της Έλλης και του Φρίξου προσθέτει ένα νέο, συγκινητικό αλλά ολέθριο κεφάλαιο στο χρονικό αυτής της ημέρας.
