Σε μια ενδεικτική κίνηση ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να απομακρυνθούν από τις διπλωματικές τους προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, ο Ντόναλντ Τραμπ αύξησε τις φωνές του, δηλώνοντας δημόσια: «Αν είτε η μία είτε η άλλη πλευρά συνεχίσει να μπλοκάρει τη συμφωνία, απλώς θα πούμε “είστε ανόητοι, είστε ηλίθιοι, είστε απαίσια άτομα” και θα αποχωρήσουμε».
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας, ο Τραμπ είχε επανειλημμένα υποσχεθεί ότι μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας «μέσα σε 24 ώρες» από την εκλογή του. Ωστόσο, ως Πρόεδρος των ΗΠΑ, παραδέχτηκε τον Μάρτιο ότι ήταν «λίγο σαρκαστικός» τότε.
Χθες, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, προειδοποίησε: «Πρέπει να κατανοήσουμε μέσα σε λίγες ημέρες αν είναι δυνατόν να υπάρξει συμφωνία. Αν όχι, τότε έχουμε άλλες προτεραιότητες που πρέπει να εξετάσουμε».
Μάλιστα, ο Ρούμπιο μετέφερε το μήνυμα αυτό στους Ευρωπαίους ηγέτες που συνάντησε στο Παρίσι, επισημαίνοντας ότι «αν δεν προκύψει άμεσος δρόμος προς την ειρήνη, οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τις μεσολαβητικές προσπάθειες».
Από τη Ρώμη, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, δήλωσε «αισιόδοξος ότι μπορούμε να τερματίσουμε αυτόν τον φρικτό πόλεμο».
Η πηγή της ενόχλησης
Πριν από τις δημόσιες δηλώσεις, ο Τραμπ είχε ήδη εκφράσει την οργή του σε ιδιωτικές συσκέψεις με κορυφαίους συμβούλους του, συμπεριλαμβανομένων των Μάρκο Ρούμπιο και Στιβ Γουίτκοφ, σχετικά με τη στασιμότητα των διαπραγματεύσεων.
Σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο, ο Τραμπ φέρεται να δήλωσε ότι αν δεν υπάρξει πρόοδος σύντομα, θα αφήσει το θέμα της Ουκρανίας και θα στραφεί σε άλλες διεθνείς προτεραιότητες.
Η ρητορική που άρχισε ιδιωτικά μετατράπηκε σε δημόσια πολιτική θέση μέχρι την περασμένη Παρασκευή.
Παρίσι: Ευρωπαϊκή διπλωματία υπό πίεση
Την Πέμπτη, ο Ρούμπιο και οι ειδικοί απεσταλμένοι Γουίτκοφ και Κίθ Κέλογκ βρίσκονταν στο Παρίσι για συνομιλίες με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και αξιωματούχους από τη Γερμανία, την Ουκρανία και τη Βρετανία.
Το Ελιζέ χαρακτήρισε τις επαφές ως αρχή μιας «θετικής διαδικασίας στην οποία εμπλέκονται οι Ευρωπαίοι» και ανακοίνωσε την συνέχιση των συζητήσεων στο Λονδίνο την ερχόμενη εβδομάδα.
Κατά τις ίδιες συναντήσεις, οι ΗΠΑ παρουσίασαν ένα σχέδιο για πιθανή ειρηνευτική συμφωνία, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο Ρούμπιο περιμένει τώρα τις επίσημες απαντήσεις από το Κίεβο και τη Μόσχα.
Το σχέδιο της Μόσχας
Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, μετά την τρίτη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωσε ότι η ρωσική πρόταση για συμφωνία εστιάζεται σε «πέντε περιοχές της Ουκρανίας».
Ενώ δεν τις κατονόμασε, είναι σχεδόν σίγουρο ότι περιλαμβάνει την Κριμαία και τις τέσσερις επαρχίες που προσαρτήθηκαν το 2022.
Το Κίεβο διαμαρτύρεται σταθερά για την ιδέα να παραχωρήσει εδάφη, ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να σεβαστεί την εδαφική του ακεραιότητα.
Ωστόσο, το Ελιζέ επεσήμανε στους δημοσιογράφους ότι κάθε συμφωνία «πρέπει να ξεκινά από την πραγματικότητα» και επισήμανε ότι «αρκετές περιοχές βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό ρωσική κατοχή».
Ρούμπιο: Έχουμε και άλλες προτεραιότητες
Μετά τις συνομιλίες στο Παρίσι, ο Ρούμπιο ανέφερε ότι ο Τραμπ έχει αφιερώσει σημαντικό χρόνο και ενέργεια στο ζήτημα, αλλά «συμβαίνουν πολλά στον κόσμο αυτή τη στιγμή στα οποία πρέπει να εστιάσουμε».
Το μήνυμα αυτό διαβιβάστηκε στους Ευρωπαίους συνομιλητές του, με έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη να δηλώνει στο Axios: «Ο Ρούμπιο δεν ήταν σαφής σχετικά με το πώς ακριβώς θα μοιάζει το επόμενο βήμα, απλά υπογράμμισε ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν γρήγορη πρόοδο».
Άλλοι δύο Ευρωπαίοι διπλωμάτες επιβεβαίωσαν ότι ο Ρούμπιο προειδοποίησε για την απώλεια της υπομονής του Τραμπ, με το μήνυμα αυτό να στοχεύει κυρίως την ουκρανική πλευρά.
Πίεση στους Ουκρανούς, ανεκτική στάση προς τη Μόσχα
Τρεις Ευρωπαίοι διπλωμάτες που συμμετείχαν στις συζητήσεις ανέφεραν ότι η πίεση από τον Ρούμπιο επικεντρωνόταν κυρίως προς την Ουκρανία.
Πηγή κοντά στην ουκρανική κυβέρνηση δήλωσε ότι οι δηλώσεις του Ρούμπιο φαίνεται να είχαν σκοπό να πιέσουν το Κίεβο, εκφράζοντας ανησυχία ότι μια πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από τις διαπραγματεύσεις θα μπορούσε να οδηγήσει και σε αναστολή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας.
Οι Ευρωπαίοι παρατηρητές σημείωσαν ότι ο Ρούμπιο δεν ανέφερε καμία αύξηση πίεσης προς τη Ρωσία.
«Η εντύπωση ήταν ότι ο Ρούμπιο και ο Γουίτκοφ βρίσκονται υπό τεράστια πίεση από τον Τραμπ και απλώς τη μεταφέρουν στους άλλους παίκτες», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Πού βρισκόμαστε τώρα
Η Ουκρανία αποδέχθηκε άμεσα το σχέδιο Τραμπ για 30ήμερη εκεχειρία. Αντίθετα, η Ρωσία καθυστερεί σκόπιμα, ισχυριζόμενη ότι έχει το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης και θέτει πολλούς όρους για οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης.
Φαίνεται ότι το Κρεμλίνο δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για την πιθανότητα ο Τραμπ να αποσυρθεί από τις διπλωματικές προσπάθειες – ή πιθανώς γνωρίζει ότι ο Τραμπ «μπλοφάρει» προκειμένου να αυξήσει τη στρατηγική πίεση στο Κίεβο.
Πάντως, το αμερικανικό επιτελείο δεν έχει αποσυρθεί ακόμη από τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες συνεχίζονται, και το πλαίσιο που παρουσίασαν οι ΗΠΑ στο Παρίσι παραμένει στο τραπέζι.
Οι απαντήσεις από τα εμπλεκόμενα μέρη αναμένονται τις επόμενες ημέρες, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν αν θα συνεχίσουν να συμμετέχουν ή αν όντως θα «προχωρήσουν σε άλλα θέματα».
Πληροφορίες από: Axios, Associated Press, Politico
