Η αναγνώριση της ρωσικής προσάρτησης της Κριμαίας θα μπορούσε να ανατρέψει τους κανόνες που διέπουν τη διεθνή τάξη, σύμφωνα με ειδικούς στο διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς σχέσεις. Αυτό θα αμφισβητούσε τη νομιμότητά της.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η νομική σύνδεση της Κριμαίας με τη Ρωσία, που προσαρτήθηκε το 2014, προτείνεται ως μέρος της αμερικανικής πρότασης για την επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Ωστόσο, ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δηλώνει ότι κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο.
Η αναγνώριση “de jure” (νομικά) θα αντέβαινε στους θεμελιώδεις κανόνες της διεθνούς τάξης που ορίστηκαν από τον ΟΗΕ, επισημαίνουν οι ειδικοί που επικοινώνησαν με το Γαλλικό Πρακτορείο.
Από το 1945, το διεθνές δίκαιο έχει θεμελιωθεί στην απαγόρευση επιθετικών πολέμων και στο δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών, με αλλαγές συνόρων να προκύπτουν μόνο από ελεύθερη συναίνεση.
«Έχει περάσει 80 χρόνια χωρίς να υπάρξει περίπτωση χώρας που να έχει επεκταθεί στρατιωτικά καταλαμβάνοντας έδαφος άλλης», σημειώνει ο Φίλιπς Ο’Μπράιεν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Σεντ Άντριους στη Σκωτία.
Η υποχρέωση της Ουκρανίας να αναγνωρίσει τη ρωσική κυριαρχία στην Κριμαία θα σήμαινε την επιστροφή στο δίκαιο της κατάκτησης, εκτιμά ο Ελί Τένενμπαουμ από το Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (IFRI).
«Αυτή η κατάσταση δείχνει ότι μπορεί να είναι αποδοτικό για τις μεγάλες δυνάμεις να παραβιάζουν την απαγόρευση χρήσης στρατιωτικής βίας», προσθέτει ο Λάουρι Μέλκσο, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τάρτου (Εσθονία).
Η αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας πάνω στην Κριμαία από την Ουάσινγκτον θα αποτελεί “σημαντική αλλαγή” στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες το 1932 υπαγόρευσε το δόγμα της μη αναγνώρισης προσαρτήσεων μέσω της βίας.
Καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια ειρήνη
Το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, οι ΗΠΑ είχε “δεσμευτεί να διατηρήσουν” τη θέση τους κατά της ρωσικής προσάρτησης.
Ένα τέτοιο προηγούμενο θα μπορούσε να έχει «εξαιρετικά αποσταθεροποιητικές και καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια ειρήνη», нагпλέει ο Μίχελ Έπερλινγκ, καθηγητής στο Ινστιτούτο Μαξ-Πλανκ στη Φρανκφούρτη (Γερμανία), επισημαίνοντας επίσης την επανεμφάνιση του ζητήματος των μειονοτήτων.
«Δημιουργία συνόρων με αυθαίρετες γραμμές στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή και οι επίμονες μεθοριακές συγκρούσεις στην Ευρώπη δείχνουν τις συνέπειες», προειδοποιεί.
Σύμφωνα με τον Λάουρι Μέλκσο, ο Ντόναλντ Τραμπ άνοιξε το κουτί της Πανδώρας αναγνωρίζοντας την ισραηλινή κυριαρχία στα Υψίπεδα του Γκολάν και τη μαροκινή στον Δυτική Σαχάρα.
Η αντίστοιχη γαλλική θέση για το αμφισβητούμενο έδαφος στη Δυτική Αφρική θεωρείται “εξαιρετικά επικίνδυνη,” σύμφωνα με τον Μίχελ Έπερλινγκ.
«Όλες οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται μέσω βίας είναι άκυρες», προσθέτει ο Λάουρι Μέλκσο. Έτσι, ζητήματα ερμηνείας είναι αναπόφευκτα.
Η Ουκρανία θα μπορούσε «να υποστηρίξει την ακυρότητα οποιασδήποτε συμφωνίας που θα μπορούσε να αναγκαστεί να υπογράψει», αναφέρει ο Μίχελ Έπερλινγκ.
Αναθεώρηση του Συντάγματος της Ουκρανίας απαιτείται
Εάν το Κίεβο υπογράψει με τη Μόσχα, θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα και να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την παραχώρηση της Κριμαίας.
Αν εγκριθεί από τον ουκρανικό λαό, θα είναι θέμα της κάθε χώρας να κρίνει αν υπήρξε βία στην αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην περιοχή.
Παρά την πιθανότητα συνεργασίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η πλειονότητα της διεθνούς κοινότητας δεν αναγνωρίζει τις ρωσικές προσαρτήσεις.
«Προηγούμενες αθέμιτες προσαρτήσεις μπορούν να γίνονται αποδεκτές μέσω ειρηνικών συμφωνιών», παρατηρεί η Μαρί Λεμέ, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Δυτικής Βρετάνης.
Κατά την παρούσα κατάσταση, πολιτικές και οικονομικές εκτιμήσεις συνήθως οδηγούν στην αποδοχή των συμφωνιών που επιτυγχάνονται με βία, σύμφωνα με αυτήν.
Το Σεπτέμβριο 2022, η Ρωσία προχώρησε στην προσάρτηση άλλων τεσσάρων ουκρανικών περιφερειών: των Ντονιέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια, αυτή η “ντε φάκτο” προσάρτηση, δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμη από το αμερικανικό σχέδιο.
Ωστόσο, αν η Ουκρανία παραχωρήσει την Κριμαία, θα δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο. Η Μαρί Λεμέ σημειώνει ότι «θα ήταν ένα καταστροφικό σήμα προς τη Ρωσία, που θα μπορούσε να διεκδικήσει και άλλες περιοχές της Ουκρανίας καθώς και άλλες χώρες».
Η Κίνα, για παράδειγμα, έχει διεκδικήσεις σε ρωσικά εδάφη στη Σιβηρία. Ο Φίλιπς Ο’Μπράιεν καταλήγει ότι αν το Κίεβο αποδεχθεί την απώλεια της Κριμαίας, «θα σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της ουκρανικής κυριαρχίας».
