Ο κόσμος ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει ένα «ασημένιο τσουνάμι» – μια ασυνήθιστη γήρανση του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Μέχρι το 2030, περισσότερο από το ήμισυ του εργατικού δυναμικού σε πολλές χώρες της ΕΕ θα είναι άνω των 50 ετών. Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται στην Αυστραλία, τις ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Η γήρανση του εργατικού δυναμικού, μακριά από το να είναι βάρος ή κρίση, είναι ένας πολύτιμος πόρος – προσφέροντας ένα «ασημένιο μέρισμα». Οι μεγαλύτεροι εργαζόμενοι συχνά φέρνουν εμπειρία, σταθερότητα και θεσμική γνώση. Ωστόσο, καθώς προχωρούμε στην υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης (AI), οι μεγαλύτεροι εργαζόμενοι ενδέχεται να μείνουν πίσω.
Μία κοινή παρανόηση είναι ότι οι ηλικιωμένοι είναι απρόθυμοι ή ανίκανοι να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες. Αυτό, ωστόσο, παραβλέπει την πολυπλοκότητα των ικανοτήτων και των ενδιαφερόντων τους σε ψηφιακά περιβάλλοντα.
Πιο βαθιά ζητήματα και διαρθρωτικά εμπόδια συνδέονται με την πρόσβαση και τις ευκαιρίες, όπως η έλλειψη στοχευμένης κατάρτισης. Σήμερα, οι εκπαιδεύσεις σε θέματα ΤΝ κυρίως απευθύνονται σε εργαζομένους στις αρχές ή στα μέσα της καριέρας τους.
Επιπλέον, υπάρχουν κενά εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ηλικιωμένους, που προέρχονται από εργασιακές κουλτούρες που μπορούν να φαίνονται εξαιρετικά περιοριστικές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επαγγελματίες μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο διστακτικοί στην υιοθέτηση της ΤΝ – πιθανόν λόγω των ταχέως εξελισσόμενων εργασιακών συνθηκών που αποδοκιμάζουν την εμπειρία.
Προβλήματα μπορεί επίσης να προκύψουν από την κακή σχεδίαση των τεχνολογικών συστημάτων. Αυτά σχεδιάζονται συχνά για και από νεώτερους χρήστες. Οι φωνητικοί βοηθοί συχνά δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τις φωνές των ηλικιωμένων, ενώ οι εφαρμογές fintech υποθέτουν ότι οι χρήστες είναι άνετοι στη χρήση πολύπλοκων συστημάτων. Αυτό μπορεί να αποξενώσει τους εργαζόμενους με εύλογες ανησυχίες για την ασφάλεια ή γνωστικές προκλήσεις.
Αυτές οι προκλήσεις επιδεινώνονται από κοινωνικο-δημογραφικούς παράγοντες. Οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι ή σε αγροτικές περιοχές, με χαμηλότερη εκπαίδευση ή που εργάζονται σε χειρωνακτικές εργασίες, έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν την ΤΝ.
Ο ηλικιακός ρατσισμός έχει επηρεάσει παραδοσιακά τις προσλήψεις, τις προαγωγές και την επαγγελματική εξέλιξη. Ο ηλικιακός ρατσισμός επιδρά τόσο στους νέους όσο και στους ηλικιωμένους, αλλά όταν πρόκειται για τεχνολογία, η επιρροή είναι κυρίως αρνητική για τους μεγαλύτερους. Η λεγόμενη αλγοριθμική ηλικιακή προκατάληψη στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να εντείνει τις ήδη υπάρχουσες προκαταλήψεις.
Οι αλγόριθμοι πρόσληψης συχνά ευνοούν τους νεότερους υποψηφίους. Και οι ψηφιακές διεπαφές που απαιτούν τεχνολογική ικανότητα είναι άλλο ένα παράδειγμα αποκλειστικού σχεδιασμού. Η ημερομηνία αποφοίτησης, τα κενά απασχόλησης και η γλώσσα στα βιογραφικά σημειώματα συχνά γίνονται υποκατάστατα της ηλικίας και μπορούν να φιλτράρουν έμπειρους υποψήφιους χωρίς καμία ανθρώπινη αξιολόγηση.
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον τομέα της τεχνολογίας είναι νεαροί. Αυτή η ομοιογένεια σκέψης δημιουργεί τυφλά σημεία, έτσι τα προϊόντα λειτουργούν καλά για τους νεότερους, αλλά αποξενώνουν άλλες ηλικιακές ομάδες.
Αυτό οδηγεί σε ένα τεχνητό «γκρίζο ψηφιακό χάσμα», το οποίο διαμορφώνεται λιγότερο από τις ικανότητες και περισσότερο από ελλείψεις στην υποστήριξη, την κατάρτιση και την ένταξη. Εάν οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας δεν ενσωματωθούν στην επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, υπάρχει κίνδυνος διαχωρισμού του εργατικού δυναμικού – με μια ομάδα να είναι άνετη με την τεχνολογία και την άλλη να παραμένει απομονωμένη.
Μια «ηλικιακά ουδέτερη» προσέγγιση
Είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από την έννοια της «ηλικιακής ενσωμάτωσης», που θεωρεί τους ηλικιωμένους ως «άλλους» που χρειάζονται ειδικές τροποποιήσεις. Ο στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία σχεδίων ουδέτερων ως προς την ηλικία.
Οι σχεδιαστές τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι, αν και η ηλικία μπορεί να είναι σημαντική σε κάποιο πλαίσιο, όπως στον περιορισμένο περιεχόμενο, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο στα δεδομένα εκπαίδευσης. Με αυτόν τον τρόπο, ο σχεδιασμός θα είναι πραγματικά ουδέτερος ως προς την ηλικία.
Επίσης, οι σχεδιαστές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πλατφόρμες είναι προσβάσιμες για άτομα όλων των ηλικιών.
Το ζήτημα είναι κρίσιμο. Ο δεν αφορά μόνο οικονομικά ζητήματα, αλλά αγγίζει επίσης θέματα δικαιοσύνης, βιωσιμότητας και ευημερίας.
Πηγή: The Conversation
