Αν και η συνάντηση μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν στην Άγκυρα είναι αβέβαιη, οι αντιπροσωπείες των δύο χωρών συνεχίζουν κανονικά τις προγραμματισμένες συναντήσεις τους, εστιάζοντας στα ζητήματα της θετικής ατζέντας. Στο πλαίσιο αυτό, η τουρκική αποστολή καταφθάνει στη Θεσσαλονίκη για διαβουλεύσεις σχετικά με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Αρθρο από τον Χρήστο Μαζανίτη
Η επόμενη φάση των συναντήσεων για τα ΜΟΕ μεταξύ των ελληνικών και τουρκικών αντιπροσωπειών θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη στις 28 Απριλίου. Επικεφαλής της ελληνικής αποστολής θα είναι ο πρέσβης Θεοχάρης Λαλάκος, ενώ της τουρκικής ο υφυπουργός Εξωτερικών, πρέσβης Μπουράκ Ακτσαπάρ.
Υπενθυμίζεται ότι η τελευταία συνάντηση για τα ΜΟΕ πραγματοποιήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2023 στην Άγκυρα. Σύμφωνα με ανακοίνωση, «και οι δύο πλευρές συμμετείχαν με πρέσβεις, ανώτατους στρατιωτικούς και άλλους αξιωματούχους. Συμφώνησαν να υλοποιήσουν ή να επαναδραστηριοποιήσουν δραστηριότητες ΜΟΕ το 2024, σύμφωνα με τη συμφωνημένη λίστα ΜΟΕ. Η συνάντηση διεξήχθη σε θετικό πνεύμα».
Επιπλέον, στο πλαίσιο του Σχεδίου Εφαρμογής 2025 που συμφωνήθηκε σε συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη στις 6 Νοεμβρίου 2024, αποστολή της Διοίκησης Χερσαίων Δυνάμεων της χώρας μας θα επισκεφθεί την Ελληνική Διοίκηση Χερσαίων Δυνάμεων στις 28-29 Απριλίου.
Τα ΜΟΕ δημιουργήθηκαν μετά την ελληνοτουρκική κρίση του Μαρτίου 1987 με το ερευνητικό πλοίο «ΣΙΣΜΙΚ», που σχεδόν οδήγησε σε συγκρούσεις των δύο στόλων στο κεντρικό Αιγαίο.
Οι συνομιλίες μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Κάρολου Παπούλια και Μεσούτ Γιλμάζ, για την υιοθέτηση ΜΟΕ ξεκίνησαν τον Μάιο του 1988 στη Βουλιαγμένη, στο πλαίσιο του μνημονίου Παπούλια – Γιλμάζ.
Οι δύο πλευρές κατέληξαν σε ένα μνημόνιο που περιλάμβανε τα εξής:
- Αναγνώριση του δικαιώματος στη χρήση της ανοιχτής θάλασσας και του διεθνούς εναέριου χώρου από αμφότερα τα μέρη.
- Προσπάθεια αποφυγής παρεμπόδισης της ομαλής ναυσιπλοΐας και εναέριας κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια στρατιωτικών δραστηριοτήτων.
- Σχεδιασμός ασκήσεων με ΝΟΤΑΜ, ώστε να αποφευχθεί η απομόνωση περιοχών.
- Διπλωματική επικοινωνία για την επίτευξη των παραπάνω στόχων.
Η εφαρμογή των ΜΟΕ ενισχύθηκε σημαντικά το 1999, μετά τους σεισμούς που έπληξαν την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη, προάγοντας την αμοιβαία αλληλεγγύη.
Η Ελλάδα και η Τουρκία αποφάσισαν τη μείωση της έντασης, κυρίως στρατιωτικά, μέσω της βελτίωσης του ψυχολογικού κλίματος και της ενίσχυσης των επαφών μεταξύ των Ένοπλων Δυνάμεών τους σε διάφορα επίπεδα μέσω ΜΟΕ.
Επιπλέον, συμφώνησαν στην ανάπτυξη διμερούς συνεργασίας σε τομείς «χαμηλής πολιτικής», όπου δεν αμφισβητούνται τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα (όπως οικονομία, εμπόριο, τουρισμός, πολιτισμός κ.λπ.).
Αυτά αποτέλεσαν κεντρικά σημεία της Διακήρυξης των Αθηνών το Δεκέμβριο του 2023, που υπογράφηκε από τους Μητσοτάκη και Ερντογάν κατά την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα.
Τα 29 ΜΟΕ που συμφωνήθηκαν το 1999 και αξιολογούνται από τότε περιλαμβάνουν τη συνεργασία των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών και είναι τα εξής (το έτος υπογραφής είναι σε παρένθεση):
- Ανταλλαγή του Προγράμματος Εθνικών Ασκήσεων Μεγάλου – Μεσαίου μεγέθους στα πλαίσια του NATO (2000).
- Εγκαθίδρυση διαύλου επικοινωνίας μεταξύ των Υπουργών Άμυνας (2001).
- Εγκαθίδρυση διαύλου επικοινωνίας μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών (2001).
- Διασύνδεση στρατιωτικών νοσοκομείων για θέματα τηλεϊατρικής (2001).
- Συνεργασία εθνικών σχολών άμυνας σε στρατηγικά θέματα (2001).
- Ανταλλαγή προσωπικού για εκπαίδευση στα κέντρα του NATO (2002).
- Ανταλλαγή αξιωματικών για παρακολούθηση στρατιωτικών ασκήσεων (2003).
- Συναντήσεις Αρχηγών ΓΕΕΘΑ για στρατιωτικά θέματα (2003).
- Συνεργασία για περιβαλλοντικά θέματα στην περιοχή Έβρου/Μαρίτσας (2003).
- Αμοιβαίες επισκέψεις στρατιωτικών σχολών (2003).
- Σχεδιασμός κοινών επισκέψεων σε διεθνείς εκθέσεις (2005).
- Διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων (2005).
- Εγκατάσταση «κόκκινης γραμμής» μεταξύ αεροπορικών στρατηγείων (2005).
- Μαθήματα ελληνικής και τουρκικής γλώσσας για στρατιωτικά στελέχη (2005).
- Συνεργασία για φυσικές καταστροφές (2006).
- Ανταλλαγή επισκέψεων μεταξύ Αρχηγών Λιμενικού Σώματος (2006).
- Εγκαθίδρυση τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ Αρχηγών ΓΕΕΘΑ (2006).
- Ανταλλαγές επισκέψεων σε επίπεδο Αρχηγών Κλάδων (2007).
- Δημιουργία κοινής Διακλαδικής Επιχειρησιακής Μονάδας (2007).
- Ίδρυση κοινής Χερσαίας Μονάδας του NATO (2007).
- Σύσταση διακλαδικής ομάδας δράσης για ανθρωπιστική βοήθεια (2007).
- Ανταλλαγή επισκέψεων μεταξύ Διοικητών Μεθορίου (2007).
- Κοινά εκπαιδευτικά προγράμματα στο πλαίσιο του NATO (2010).
- Διαλέξεις από αρχηγούς Επιτελείων σε σπουδαστές (2010).
- Διασύνδεση στρατηγείων για εκπαιδευτικούς σκοπούς (2010).
- Οργάνωση αμοιβαίων επισκέψεων μεταξύ Σχολών Πολέμου (2010).
- Διεξαγωγή κοινών επιστημονικών δραστηριοτήτων (2010).
Όταν οι αντιπροσωπείες συναντώνται, συνεννοούνται και ενημερώνουν τους Υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας σχετικά με την έγκριση ή την απόρριψη των ΜΟΕ ad referendum.
Τα ΜΟΕ Ελλάδας-Τουρκίας έχουν ελάχιστη έως ανύπαρκτη επίδραση στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται από τα Υπουργεία Εξωτερικών.
