«Φέρτε πίσω το χρυσό μας», ζητά ο Μίκαελ Τζέγκερ, πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Φορολογουμένων, σε συνέντευξή του στο γερμανικό δίκτυο ZDF.
Αναφερόμενος στη Γερμανία, την πατρίδα του, που κατέχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού παγκοσμίως, μετά τις ΗΠΑ, ο Τζέγκερ τονίζει ότι πάνω από 1.200 τόνοι, δηλαδή το ένα τρίτο των 3.375 τόνων του γερμανικού χρυσού, φυλάσσονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα θησαυροφυλάκια της Fed. Λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη αύξηση της τιμής του χρυσού άνω των 3.500 δολαρίων ανά ουγγιά και την «αβέβαιη πολιτική» του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι εκκλήσεις, όπως αυτή του Τζέγκερ, για την επιστροφή του χρυσού στη Γερμανία, γίνονται ολοένα και πιο επιτακτικές.
«Αυτή η δήλωση δεν είναι απλώς μια διαφημιστική ενέργεια, αλλά αντικατοπτρίζει τις σημαντικές ανατροπές που συμβαίνουν στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα», αναφέρουν Ευρωπαίοι παράγοντες της αγοράς στη «Ναυτεμπορική». «Αποτελεί επίσης ένδειξη της σταδιακής αποδυνάμωσης της αμερικανικής νομισματικής κυριαρχίας, που πλέον αμφισβητείται», προσθέτουν. Πολλές χώρες, όπως η Ινδία και η Ολλανδία, έχουν ήδη επαναπατρίσει σημαντικά αποθέματα χρυσού από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία τα τελευταία χρόνια.
Σε περιόδους αβεβαιότητας, ο χρυσός αποδεικνύεται πολύτιμος όχι μόνο ως μέταλλο, αλλά και ως σύμβολο οικονομικής δύναμης που συνδέει κάθε χώρα με την ιστορία και την κυριαρχία της. Κάθε κράτος επιδιώκει να προστατευθεί από την επικρατούσα αβεβαιότητα, με τον χρυσό να παίζει ρόλο σταθερότητας σε οικονομικό επίπεδο.
Ο χρυσός της Ελλάδας
Η αποθήκευση του χρυσού μιας χώρας συχνά γίνεται εκτός των εθνικών της συνόρων, σε τοποθεσίες όπως η Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο, για οικονομικούς και ιστορικούς λόγους. Για παράδειγμα, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρχε ο φόβος κατάσχεσης του χρυσού από τους Ναζί.
Σχετικά με τον χρυσό της Ελλάδας, είναι γνωστή η ιστορία της φυγάδευσης μεγάλων ποσοτήτων χρυσού στη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με ενδιάμεσους σταθμούς την Κρήτη και την Αλεξάνδρεια.
Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Γιάννης Στουρνάρας, έχει δηλώσει ότι «το 47% του χρυσού φυλάσσεται στην Ελλάδα», με το υπόλοιπο να διανέμεται μεταξύ ΗΠΑ (29%), Βρετανίας (20%) και Ελβετίας (4%). Από το 1938, όταν ξεκίνησε τη λειτουργία της η Τράπεζα της Ελλάδας, υπάρχει εγκαταστάσεις για την ασφαλή φύλαξη του χρυσού της χώρας.
Χρυσός και Ψυχρός Πόλεμος
Ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπαϊρόιτ, Θόρστεν Πολέιτ, ανέφερε στο ZDF ότι ο κύριος λόγος για τον οποίο ο χρυσός δεν επαναπατρίστηκε στη Γερμανία ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος. Ο χρυσός έπρεπε να παραμείνει μακριά από το Ανατολικό Μπλοκ. Στη συνέχεια, η μαζική εξαγωγή γερμανικών αυτοκινήτων, όπως ο διάσημος «σκαραβαίος» της Volkswagen, συνέβαλε στην αύξηση των χρυσών αποθεμάτων στη Fed στις ΗΠΑ. Όταν η Γερμανία είχε εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον «κάλυπτε» το πλεόνασμα με χρυσό, που παρέμενε στη Fed, αν και μεταφερόταν από το «αμερικανικό τμήμα» στο τμήμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ανάλογες διαδικασίες υπήρχαν και με τη Βρετανία και τη Γαλλία.
Μια ακόμα αιτία που ίσχυε ακόμα και μετά την πτώση του Ψυχρού Πολέμου, ήταν ότι η ύπαρξη χρυσών αποθεμάτων στις ΗΠΑ διευκόλυνε την απόκτηση άλλων νομισμάτων σε δολάρια, χωρίς την ανάγκη μεταφοράς επιπλέον χρυσού.
Ωστόσο, το 2013, αποφασίστηκε ο «επαναπατρισμός» του γερμανικού χρυσού, με τουλάχιστον το 51% να αποθηκεύεται πλέον στο θησαυροφυλάκιο της Deutsche Bundesbank, ενώ παραμένουν ακόμα γερμανικοί χρυσοί στην Τράπεζα της Αγγλίας.
Ο Τραμπ και η αμφισβήτηση της Fed
Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, που φυλάσσει τον γερμανικό χρυσό, είναι νόμιμα ανεξάρτητη από την κυβέρνηση, αλλά ο πρόεδρος Τραμπ έχει ασκήσει επανειλημμένα κριτική στη διοίκησή της. Παρόλο που ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι δεν σκοπεύει να απολύσει τον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, οι οικονομολόγοι στο Βερολίνο προειδοποιούν ότι τυχόν εξάρτηση της κεντρικής τράπεζας από την πολιτική των ΗΠΑ θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στην ασφάλεια της αποθήκευσης του γερμανικού χρυσού.
Ωστόσο, η αβεβαιότητα σχετικά με την ανεξαρτησία της Fed δεν είναι ο μόνος λόγος ανησυχίας για την ασφάλεια του γερμανικού χρυσού. Κυκλοφορούν φήμες ότι ο γερμανικός χρυσός δεν υπάρχει πια στις ΗΠΑ, καθώς έχει ξοδευτεί.
Κάθε χρόνο η Deutsche Bundesbank δημοσιεύει μια λίστα που αποδεικνύει πού βρίσκεται ο γερμανικός χρυσός, βασισμένη σε επίσημες πληροφορίες από ξένες κεντρικές τράπεζες. Παρ’ όλα αυτά, οι επικριτές αμφισβητούν την εγκυρότητα αυτών των πληροφοριών.
Τα αμερικανικά αποθέματα
Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό αν σκεφτεί κανείς ότι και ο Ντόναλντ Τραμπ και ο έμπιστός του Έλον Μασκ θέτουν υπό αμφισβήτηση τα αμερικανικά αποθέματα χρυσού. Αυτά λέγεται ότι βρίσκονται στο Fort Knox, ένα από τα πιο ασφαλή μέρη στον κόσμο. Σύμφωνα με το ZDF, οι Τραμπ και Μασκ έχουν επανειλημμένα εκφράσει δημοσίως την αμφιβολία τους σχετικά με την αποθήκευση του αμερικανικού χρυσού στο φρούριο.
Σε περίπτωση που δεν υπάρξει επιστροφή, κάποιοι οικονομολόγοι ήδη προτείνουν στην Ένωση Ευρωπαίων Φορολογουμένων να επιθεωρήσει τουλάχιστον τα γερμανικά αποθέματα χρυσού στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το ZDF.
Ο κόσμος φαίνεται να κινείται διακριτικά προς την επαναοικειοποίηση του πλούτου του, μακριά από τους μύθους της ευτυχούς αλληλεξάρτησης που προάγει η παγκοσμιοποίηση. Ως εκ τούτου, η γερμανική απαίτηση για επαναπατρισμό του χρυσού φαντάζει ως μία πολιτική αντίδραση στην κατάσταση αυτή, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες απειλούν την Ευρώπη σε διάφορους τομείς—εμπορικά με δασμούς και στρατιωτικά με την πιθανή κατάργηση της αμερικανικής αμυντικής ομπρέλας.
