Ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Jean-Guillaume Olette-Pelletier, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στο Καθολικό Ινστιτούτο του Παρισιού, ανακάλυψε μια σειρά κρυμμένων επιγραφών στον οβελίσκο της Πλατείας Λα Κονκόρντ.
Αυτές οι επιγραφές, που μέχρι πρότινος παρέμεναν απαρατήρητες, προσφέρουν νέες πληροφορίες σχετικά με τη δυναστεία του Ραμσή Β’, του Φαραώ που ενέκρινε τη δημιουργία του μνημείου αυτού για την είσοδο του ναού στο Λούξορ, τον 13ο αιώνα π.Χ.
Ο Olette-Pelletier είναι ο πρώτος αιγυπτιολόγος μετά τον Champollion που ανέβηκε στον οβελίσκο, επιτρέποντάς του να αποκρυπτογραφήσει τα κρυμμένα μηνύματα εντός των ιερογλυφικών του.
Το μνημείο, που δώρισε ο αντιβασιλέας της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλί στη Γαλλία το 1828 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου Φιλίππου, κράτησε τα μυστικά του καλά κρυμμένα για σχεδόν δύο αιώνες.
Η ιστορία της ανακάλυψης μοιάζει με μυθιστόρημα. Το 2020, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο Olette-Pelletier, ειδικός στην κρυπτογραφία των ιερογλυφικών, μελετούσε το μοναδικό αιγυπτιακό μνημείο στην περιοχή της καθημερινής του περιήγησης.
Αυτό το μνημείο είναι ο οβελίσκος του Λούξορ, ο οποίος βρίσκεται στην καρδιά του Παρισιού.
«Διαβιούσα στην περιοχή τότε και περπατούσα γύρω από τον οβελίσκο. Για να χαλαρώσω, διαβάζα τα ιερογλυφικά» εξηγεί ο επιγραφολόγος. «Κάποια στιγμή, παρατήρησα κάτι ασυνήθιστο: η κατεύθυνση των ιερογλυφικών υποδείκνυε την είσοδο της στοάς του ναού στο Λούξορ. Αυτό ήταν μόνο η αρχή» πρόσθεσε.
Μηνύματα κρυμμένα στα ιερογλυφικά
Ενθουσιασμένος, ο Olette-Pelletier ξεκίνησε ακαδημαϊκή έρευνα και ανακάλυψε πως κανείς άλλος δεν είχε σημειώσει τις διαφορές που αντελήφθη.
Εξοπλισμένος με τα απαραίτητα εργαλεία και τα κιάλια του, επέστρεψε στον οβελίσκο και επιβεβαίωσε τις υποψίες του: Το μνημείο περιλάμβανε πλήθος κρυφών μηνυμάτων στα ιερογλυφικά.
Μόνο έξι αιγυπτιολόγοι παγκοσμίως έχουν καταφέρει να διαβάσουν αυτά τα κρυπτογραφημένα ιερογλυφικά, μια μυστική γραφή που ανακαλύφθηκε το 1950 από τον Canon Étienne Drioton.
Ενώ μερικοί αιγυπτιολόγοι μπορούν να διαβάσουν τα ιερογλυφικά, μόνο ένας κατάφερε να αποκωδικοποιήσει τα κρυφά μηνύματα, τα οποία θεωρούνται γραμμένα στη γλώσσα των θεών, όπως εξηγεί ο Olette-Pelletier.
Το 2022, ο ερευνητής δημοσίευσε ένα άρθρο στο Δελτίο του Γαλλικού Ινστιτούτου Ανατολικής Αρχαιολογίας (BIFAO), αναφέροντας ένα κρυφό κείμενο στον θρόνο του νεαρού βασιλιά Τουταγχαμών, αποδεικνύοντας πως ορισμένα μηνύματα μπορούν να διαβαστούν σε τρεις διαστάσεις. Όταν ο βασιλιάς καθόταν στον θρόνο του, το σώμα του προστάτευε μια κρυφή φράση: τα χέρια και τα πόδια του μετατρέπονταν σε ιερογλυφικά, εξηγεί.
Σκαρφαλώνοντας στον οβελίσκο
Για να επαληθεύσει τη θεωρία του για τον οβελίσκο, ο Olette-Pelletier έπρεπε να εξετάσει τις επιγραφές που βρίσκονται στην κορυφή, σε ύψος 30 μέτρων. Η ευκαιρία του ήρθε το 2021, όταν η περιφερειακή διεύθυνση πολιτιστικών (DRAC) τοποθέτησε σκαλωσιές για την αποκατάσταση του μνημείου ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων 2024. Αφού έλαβε την απαραίτητη άδεια, ο αιγυπτιολόγος ανέβηκε στον οβελίσκο, αφιερώνοντας πολλές μέρες στη συλλογή δεδομένων.
Τα ευρήματα φωτίζουν τα πρώτα χρόνια της Κυβέρνησης του Ραμσή Β’, ενός Φαραώ που επιδίωκε να νομιμοποιήσει τη δυναστεία του. Γεννημένος πριν από τον πατέρα του, Σέτι Α’, ανέβηκε στον θρόνο, και ο Ραμσής δεν είχε δικαίωμα να αναγνωρίσει την απευθείας θεϊκή του προέλευση. Κατά τον δεύτερο χρόνο της βασιλείας του, άλλαξε το όνομά του από Usermaatra (“ ο ισχυρός και δίκαιος του Ρα”) σε Setepenra (“ο εκλεκτός του Ρα”), συνδέοντας έτσι τον εαυτό του με τον Θεό Ήλιο.
Τα μυστικά του οβελίσκου
Η αλλαγή αυτή είναι αποτυπωμένη στον οβελίσκο και προσφέρει στους ειδικούς τη δυνατότητα να την χρονολογήσουν σε δύο φάσεις: μία πριν τον δεύτερο χρόνο της δυναστείας του και μία μετά, όπως εξηγεί ο Olette-Pelletier.
Επτά επίπεδα κρυπτογραφίας
Ο ερευνητής εντόπισε επτά επίπεδα κρυπτογραφίας στον οβελίσκο. Ένα από τα πιο σημαντικά βρίσκεται στο πάνω μέρος του προσώπου του, το οποίο αρχικά είχε προσανατολισμό προς τον Νείλο.
Ήταν ορατό μόνο από μια γωνία 45 μοιρών, πιθανόν από τους ευγενείς που πλησίαζαν με βάρκες κατά τη διάρκεια της γιορτής του Οπέτ. Σ’ αυτό το πρόσωπο, ο Ραμσής εικονίζεται με το διπλό στέμμα του, το pschent, που συμβολίζει την ένωση της Άνω και της Κάτω Αιγύπτου – ένα μύνημα της απόλυτης εξουσίας του.
Επίσης, με τον συνδυασμό των ιερογλυφικών από διάφορες πλευρές, διαμορφώνονται τελετουργικές φάσεις. Για παράδειγμα, στο ανατολικό πρόσωπο – που κοιτούσε προς την έρημο στο Λούξορ και τώρα νότια προς το Παρίσι – κρυμμένα κέρατα ταύρου στο στέμμα του Ραμσή σχηματίζουν τη λέξη “ka” που σημαίνει “ζωτική δύναμη”.
Σε συνδυασμό με άλλες συμβολικές αναφορές, η κρυφή επιγραφή σχηματίζει τη φράση: “Κατεύνασε τη δύναμη Ka του Άμωνα”, υπενθυμίζοντας την ανάγκη για θυσίες που θα ικανοποιούν τους θεούς.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν επίσης την έννοια ότι για τους Αιγύπτιους, κείμενο και εικόνα ήταν το ίδιο, καταλήγει ο Olette-Pelletier, των οποίων οι ανακαλύψεις θα δημοσιευτούν σύντομα στο περιοδικό ΕΝΙΜ.
