Στο κέντρο της αρχαίας Καρίας, ανακαλύφθηκε ένα μοναδικό εύρημα, τόσο σε σχέδιο όσο και στην ιστορία του. Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στη Στρατονίκεια, μία σπουδαία αρχαία πόλη της επαρχίας Μούγλων, έχουν φέρει στο φως σημαντικά τμήματα μιας σπάνιας βιβλιοθήκης της Ρωμαϊκής εποχής, ρίχνοντας φως στο πνευματικό και αρχιτεκτονικό μεγαλείο αυτής της περιόδου.
Η Στρατονίκεια, γνωστή και ως η Πόλη των Μονομάχων, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μαρμάρινες πόλεις της αρχαιότητας και από το 1977 βρίσκεται στο επίκεντρο αρχαιολογικών ανασκαφών. Σήμερα, οι αποστολές εργάζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Δρ. Bilal Söğüt, ηγέτη της ανασκαφικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Παμούκαλε.
Η αρχαία Στρατονίκεια, πόλη της Καρίας στη Μικρά Ασία, βρίσκεται νοτιοανατολικά της Μύλασας και νότια του ποταμού Μαρσύα, παραπόταμου του Μαιάνδρου. Ιδρύθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο από τους Σελευκίδες και ανήκει στην επαρχία Μούγλων.
Η Στρατονίκεια είναι στον προσωρινό κατάλογο της UNESCO για τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, και θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαιότητας που χρησιμοποιούσε ευρέως το μάρμαρο στις κατασκευές της.
Μια βιβλιοθήκη στο σημείο συνάντησης πολιτισμών
Στη διασταύρωση τεσσάρων σημαντικών δρόμων στο κέντρο της πόλης, η βιβλιοθήκη κατασκευάστηκε αρχικά κατά την ελληνιστική περίοδο και στη συνέχεια ανασχεδιάστηκε κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Τα μωσαϊκά που προστέθηκαν το 4ο αιώνα μ.Χ. μαρτυρούν τη διαρκή σημασία του κτιρίου στα τελευταία χρόνια της αρχαιότητας.
Σύμφωνα με επιγραφές που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή, η βιβλιοθήκη χτίστηκε από έναν κορυφαίο τεχνίτη της Εφέσου, του πολιτιστικού κέντρου της Ιωνίας. “Τα τελευταία πέντε χρόνια, πραγματοποιούμε ανασκαφές σε αυτή τη δομή,” δήλωσε ο καθηγητής Söğüt.
“Έχουμε ανακαλύψει κεντρικούς τομείς, περιλαμβάνοντας την κύρια είσοδο, τη νότια στοά, την κεντρική αυλή, το αναγνωστήριο και παρακείμενες αίθουσες. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν μια βιβλιοθήκη σημαντικής έκτασης και σημασίας.”
Αντοχή στον σεισμό και στο πέρασμα του χρόνου
Στις αρχές του 7ου αιώνα, μία καταστροφική σεισμική δόνηση εξάλειψε μεγάλο μέρος της περιοχής. Παρά τη μείωση της έκτασης και της λειτουργικότητας της πόλης, τα ευρήματα της βιβλιοθήκης παρέμειναν ανέπαφα – μάρτυρες διαχρονικής πολιτιστικής συνέχειας και πνευματικών αναζητήσεων. Η ομάδα των ανασκαφών έχει χαρτογραφίσει ολόκληρο το σχέδιο της βιβλιοθήκης και έχει ταυτοποιήσει την κατασκευαστική της εξέλιξη με το πέρασμα του χρόνου.
“Τώρα, έχουμε κατανοήσει πώς το κτίριο αυτό μετασχηματίστηκε σε διάφορες περιοχές, πώς αποκαταστάθηκε από καταστροφές και πώς συνεχίζει να υπηρετεί την κοινότητα,” εξήγησε ο καθηγητής Söğüt.
Αυτό που καθιστά την ανακάλυψη ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι το αρχιτεκτονικό της σχέδιο. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η διάταξη της βιβλιοθήκης της Στρατονίκειας διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη στην Ανατολία.
Φαίνεται μάλιστα ότι αποτέλεσε πρότυπο για μια βιβλιοθήκη που χτίστηκε αργότερα στη Βόρεια Αφρική, προσφέροντας πολύτιρα στοιχεία για τις πολιτιστικές ανταλλαγές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
“Σκοπός μας είναι η ανασύσταση τμημάτων των κιόνων και δομικών στοιχείων της βιβλιοθήκης, ώστε οι επισκέπτες να μπορέσουν να βιώσουν την αυθεντική της μεγαλοπρέπεια,” δήλωσε ο καθηγητής Söğüt. “Δεν είναι απλώς ένα κτίριο, αλλά ένας φορέας της διαρκούς αξίας της γνώσης.”
Ένα πολιτιστικό ορόσημο για το μέλλον
Με την κάθε στρώση που αποκαλύπτεται, η Στρατονίκεια συνεχίζει να αποκαλύπτει το πολύπλοκο κοινωνικό, αρχιτεκτονικό και πνευματικό δίκτυό της αρχαίας Ανατολίας. Με την πρόοδο των εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, η πρόσφατα ανακαλυφθείσα βιβλιοθήκη της πόλης αναμένεται να αναδειχθεί σε κέντρο, τόσο της ακαδημαϊκής μελέτης όσο και του πολιτιστικού τουρισμού.
