Ενώ οι οικονομολόγοι προειδοποιούν και οι αγορές αντιμετωπίζουν σοβαρές πιέσεις, ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει με αδιάλειπτο πείσμα την εμπορική του εκστρατεία, χρησιμοποιώντας τους δασμούς ως εργαλείο, και αναζωπυρώνει έναν εμπορικό πόλεμο που έχει ήδη προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις παγκοσμίως. Με τη Wall Street να εμφανίζει νευρικότητα, τους συμμάχους των ΗΠΑ να ετοιμάζουν αντίποινα και κορυφαίους οικονομικούς παράγοντες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, η στρατηγική του Αμερικανού προεδρεύοντα αμφισβητεί τόσο την αξιοπιστία των ΗΠΑ όσο και τη σταθερότητα των εμπορικών τους σχέσεων.
Τη Δευτέρα, ο Τραμπ απειλούσε με επιπλέον δασμούς ύψους 50% κατά της Κίνας, αν η χώρα δεν αναιρέσει τους δασμούς ύψους 34% που ανακοίνωσε το Πεκίνο. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνολικά δασμούς ύψους 104%. Ο Τραμπ κάλεσε τους Αμερικανούς να είναι «υπομονετικοί» και να μην είναι «αδύναμοι» και «ηλίθιοι», καταλήγοντας πως «το μεγαλείο θα προκύψει από αυτό!»
Σε αυτό το κλίμα, οι παγκόσμιες αγορές συνέχισαν την πτωτική τους τάση, προκαλώντας ανησυχία για πιθανή γενικευμένη οικονομική επιβράδυνση.
Στρατηγική της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Δευτέρα (7/4) την επιβολή ανταποδοτικών δασμών 25% σε μια σειρά αμερικανικών προϊόντων, σύμφωνα με έγγραφο που επικαλείται το Reuters. Όσον αφορά ορισμένα προϊόντα, οι δασμοί θα τεθούν σε εφαρμογή στις 16 Μαΐου και σε άλλα αργότερα, μέχρι την 1η Δεκεμβρίου. Η λίστα περιλαμβάνει προϊόντα όπως διαμάντια, οδοντικό νήμα, λουκάνικα, ξηρούς καρπούς και σόγια.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να προστατεύσει τα εμπορικά της συμφέροντα», δήλωσε ο Επίτροπος Εμπορίου, Μάρος Σέφκοβιτς, από το Λουξεμβούργο.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι η ΕΕ πρότεινε στην Ουάσινγκτον να εξαιρεθούν πλήρως από τους δασμούς τα βιομηχανικά προϊόντα σε μια προσπάθεια αποφυγής ενός εμπορικού πολέμου.
Άμεσες ανησυχίες εξέφρασε και η Γερμανία. «Ελπίζουμε ότι θα αποφευχθεί η κλιμάκωση της εμπορικής αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις», σχολίασε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέφεν Χέμπεστραϊτ, αναφέροντας ότι ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς βρίσκεται σε συνομιλίες με άλλους ευρωπαίους ηγέτες και μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Αντόνιο Ταγιάνι, ανακοίνωσε ότι «από τις 15 Απριλίου θα ισχύσει μια λίστα με αμερικανικά προϊόντα που θα επιβαρυνθούν με δασμούς», προσθέτοντας ότι «η κατάρτιση της λίστας θα ολοκληρωθεί μέχρι αύριο [Τρίτη 08/04]» και ότι ζήτησε να μην συμπεριληφθεί το ουίσκι.
Ο Καναδάς ενημέρωσε ότι προσέφυγε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) για την επιβολή δασμών 25% σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά από τις ΗΠΑ. Ως αντίμετρα, ο πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών 25% σε κάποιες εισαγωγές αυτοκινήτων από τις ΗΠΑ.
Ανησυχίες στη Wall Street
Η Moody’s προειδοποίησε πως η Ιρλανδία, η Σλοβακία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Αυστρία είναι οι χώρες που θα υποστούν τις μεγαλύτερες συνέπειες από τις αυξήσεις των αμερικανικών δασμών, ανάλογα με το ποσοστό των εξαγωγών τους προς τις ΗΠΑ.
Στην απόκριση της αμερικανικής χρηματοπιστωτικής ελίτ, ο CEO της JPMorgan Chase, Jamie Dimon, προειδοποίησε τους επενδυτές ότι οι εμπορικοί πόλεμοι «μπορούν να απειλήσουν τις οικονομικές συμμαχίες που έχουν καταστήσει τις ΗΠΑ τη ισχυρότερη χώρα του κόσμου».
Στην ετήσια επιστολή του προς τους μετόχους, επεσήμανε ότι «η μεγαλύτερη ανησυχία μου για τους δασμούς του Τραμπ είναι η μακροχρόνια επίδραση τους στις οικονομικές συμμαχίες της Αμερικής». Προσέθεσε ότι η κυβερνητική πολιτική μπορεί να οδηγήσει σε αντίποινα και να αποδυναμώσει την εμπιστοσύνη στην αμερικανική οικονομία, στις αγορές και στο δολάριο.
«Όσο πιο γρήγορα επιλυθούν αυτά τα ζητήματα, τόσο το καλύτερο, διότι οι αρνητικές συνέπειες θα συσσωρευτούν με τον χρόνο και θα είναι δύσκολο να αποφευχθούν», προειδοποίησε ο Dimon.
Ακόμα και ο δισεκατομμυριούχος των hedge funds και υποστηρικτής του Τραμπ, Bill Ackman, ανέφερε ότι «δεν βοηθά τη διαπραγματευτική μας θέση να προσπαθούμε να επιτύχουμε συμφωνίες ενώ η αγορά μας καταρρέει». Κατέληξε, λέγοντας: «Όποιος συνέστησε αυτή την ιδέα στον πρόεδρο Τραμπ πρέπει να απολυθεί αμέσως».
To state the obvious, it does not help our country’s and our president’s negotiating position to be trying to strike deals while our market is collapsing.
Whoever is recommending that idea to President @realDonaldTrump should be fired now.
— Bill Ackman (@BillAckman) April 6, 2025
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs, Jan Hatzius, ανέβασε τις πιθανότητες ύφεσης στο 45%, ενώ οι αναλυτές της Capital Economics προειδοποίησαν ότι η κινεζική απόφαση να απαντήσει με δασμούς 34% στις αμερικανικές εξαγωγές καθιστά «ιδιαίτερα απίθανη» μια γρήγορη συμφωνία για την εκτόνωση της κόντρας.
Ωστόσο, ο Τραμπ παραμένει σταθερός. Μετά από ένα Σαββατοκύριακο στα πολυτελή του θέρετρα στη Φλόριντα, δήλωσε ότι είναι «ανοιχτός σε συνομιλίες» με παγκόσμιους ηγέτες για νέες συμφωνίες και ανέφερε ότι έχει επικοινωνήσει με «πολλές χώρες», επισημαίνοντας το γεγονός αυτό και την Δευτέρα μέσω ανάρτησης στο Truth Social, τονίζοντας ότι «χώρες απ’ όλο τον κόσμο» συνομιλούν με τις ΗΠΑ.
Το δόγμα του Τραμπ
Παρά την αντίληψη ότι το παγκόσμιο εμπόριο πρέπει να στηρίζεται σε συνεργασίες, σημειώνει το Semafor, η πολιτική του Τραμπ εδράζεται στη πεποίθηση ότι οι χώρες «έχουν εγγενείς συγκρούσεις συμφερόντων», όπως διαπίστωσε ιστορικός στους New York Times.
Παρόλο που οι περισσότεροι οικονομολόγοι διαφωνούν με τα επιχειρήματα της κυβέρνησης Τραμπ -καθώς θεωρούν τη μέθοδο υπολογισμού των δασμών αταίριαστη-, ένας αναλυτής της δεξαμενής σκέψης Chatham House προειδοποίησε ότι «θα ήταν ανόητο να αγνοήσουμε αυτές τις προσεγγίσεις», καθώς οι δασμοί μπορεί να προσελκύσουν ένα εκλογικό κοινό που νιώθει αποκλεισμένο από τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης.
Όπως υπενθυμίζει το BBC, «μία από τις σταθερές πεποιθήσεις του Τραμπ από τη δεκαετία του 1980 είναι ότι οι δασμοί αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ενίσχυση της αμερικανικής οικονομίας».
Παρά τις πιέσεις στις αγορές, το Economist αναφέρει ότι η παγκόσμια οικονομία απέναντι στους δασμούς του Τραμπ αντιμετωπίζει «μια κάπως ισχυρή και παγιωμένη θέση». Ακόμη και η οικονομία των ΗΠΑ, υποδεικνύει, μπορεί να αντέξει την κρίση.
Όπως επισήμανε η Wall Street Journal, το γεγονός ότι ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ δεν είναι δημοφιλής στο εσωτερικό δείχνει πως «είναι πολύ νωρίς να θεωρήσουμε ότι έχει χαθεί κάθε ελπίδα».
Οι Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές αρχίζουν να εκφράζουν αντιρρήσεις και αναμένεται να αυξάνονται οι φωνές διαμαρτυρίας καθώς οι ψηφοφόροι τους θα αρχίσουν να πληρώνουν το κόστος.
Το Bloomberg τονίζει: «Η παγκόσμια οικονομία είναι πλέον μια μηχανή διαρκούς αβεβαιότητας. Μαθαίνουμε να ζούμε με αυτό».
Αποδεχθείτε την αβεβαιότητα
Η νέα εποχή της οικονομίας δεν έχει σταθερές. Το χάος και η αβεβαιότητα είναι πλέον θεμελιώδη χαρακτηριστικά του σύγχρονου παγκόσμιου τοπίου, σύμφωνα με το Bloomberg, που αναλύει τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από τους δασμούς του Τραμπ και τις αναταράξεις στις αγορές.
Η πολιτική του «κινήσου γρήγορα και αναστάτωσε τα πάντα», που διέπει το οικονομικό δόγμα του Τραμπ, έχει ενισχύσει μία ήδη υπάρχουσα ατμόσφαιρα τοξικής αβεβαιότητας. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η αβεβαιότητα δεν είναι καινούργια. Στην ανάλυσή τους, αναφέρουν ότι «η παγκόσμια οικονομία είναι πλέον μία μόνιμη μηχανή αβεβαιότητας. Μαθαίνουμε να το αποδεχόμαστε.»
Η τελευταία δεκαετία έχει σημαδευτεί από επανειλημμένες αναταραχές: την αναγκαία επικράτηση του λαϊκισμού στην πολιτική, την πανδημία, τους εμπορικούς πολέμους, τις πολεμικές συγκρούσεις (Ουκρανία, Μέση Ανατολή) και την επιστροφή σε ψυχροπολεμικά γεωπολιτικά σχήματα που συνεχώς ανατρέπονται.
Στο φόντο αυτών των εξελίξεων, η παγκόσμια τάξη που γνωρίζαμε αποδυναμώνεται και το μέλλον φέρνει κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και την κλιματική κρίση.
Παρά την επιβολή των δασμών του Τραμπ, το παρελθόν μας διδάσκει ότι κάθε περίοδος αστάθειας τροφοδοτεί την επόμενη. Το Bloomberg παρατηρεί την ιστορία των δασμών Smoot-Hawley του 1930, οι οποίοι συνέβαλαν στη Μεγάλη Ύφεση, στην κατάρρευση του παγκόσμιου εμπορίου και σταδιακά στην άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία.
Πέρα από το οικονομικό κόστος, το πραγματικό ερώτημα είναι ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αυτής της πολιτικής στην παγκόσμια επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Τι θα συμβεί αν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου μετατραπεί από παράγοντας σταθερότητας σε πηγή αποσταθεροποίησης;», αναρωτιέται το Bloomberg. Μπορεί η Κίνα να καλύψει το κενό; Υπάρχει κάποιος διατεθειμένος ή ικανός να το κάνει;
Καθώς μεταβαίνουμε σε μια νέα εποχή παγκόσμιων αλλαγών, κάθε σοκ θα είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Ωστόσο, πρέπει να το «συνηθίσουμε».
