«Η ανάγκη για οργάνωση του ζητήματος δόμησης στους μικρούς οικισμούς της χώρας είναι επείγουσα και αναμφισβήτητη. Ένα ξεκάθαρο και σταθερό θεσμικό πλαίσιο είναι ζωτικής σημασίας για τον χωρικό σχεδιασμό, την περιβαλλοντική προστασία, και τη βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου. Ωστόσο, η εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος 194/Δ/2025 αποδεικνύεται περισσότερο επιβλαβής παρά λύση για το υπαρκτό πρόβλημα», τονίζει σε άρθρο του ο βουλευτής της ΝΔ, Λευτέρης Αυγενάκης.
«Το ΠΔ αποσκοπούσε στην εισαγωγή θεσμικών αλλαγών για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, επιδιώκοντας να αποκαταστήσει την πολεοδομική νομιμότητα μετά από χρόνια ασαφειών και αυθαιρεσιών. Ωστόσο, η εφαρμογή του πραγματοποιήθηκε βιαστικά, ακολουθώντας την απόφαση του ΣτΕ, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι πολύπλοκες συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας και οι ευρύτερες επιπτώσεις στην κοινωνία, την οικονομία και την ιδιοκτησία», προσθέτει.
Σύμφωνα με τον κ. Αυγενάκη, οι συνέπειες της εφαρμογής του ΠΔ είναι δραματικές:
- Εξαφανίζονται οι επεκτάσεις που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1983, ακόμη και με απόφαση νομάρχη.
- Χιλιάδες ακινήτων αποκτούν περιορισμούς δόμησης και χάνουν την αξία τους, χωρίς πρόβλεψη αποζημιώσεων.
- 8.500 οικοδομικές άδειες του 2024 είναι στον αέρα.
- Η αβεβαιότητα συνεχίζεται ακόμη και για εκείνους που έχουν ήδη χτίσει νόμιμα τα τελευταία οκτώ χρόνια.
- Η οικοδομική δραστηριότητα μειώνεται: σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, σημειώθηκε πτώση 17,3% στις άδειες, 37,2% στην επιφάνεια και 38,4% στον όγκο μόνο στο πρώτο τρίμηνο του 2025.
«Και όλα αυτά όταν το 92% των οικισμών έχει πληθυσμό κάτω από 2.000 κατοίκους και το 80% των οικοπέδων διατρέχει τον κίνδυνο αποχαρακτηρισμού. Αυτό συνιστά ένα οριζόντιο πρόβλημα που πλήττει τη βάση της κοινωνίας, τη μικροϊδιοκτησία. Οι αποφάσεις του ΣτΕ που εισάγουν αυστηρότερους περιορισμούς στη δόμηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη ολοκληρωμένων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων στο 80% της χώρας, έχουν δημιουργήσει ένα καθεστώς ομηρίας και οικοδομικής στασιμότητας. Χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων βλέπουν την περιουσία τους να απειλείται, δημιουργώντας αναστάτωση και ανησυχία», συνεχίζει ο Λευτέρης Αυγενάκης.
«Από την αρχή, έχω επισημάνει δημόσια και θεσμικά τα προβλήματα του ΠΔ, καταθέτοντας ερωτήσεις στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού ελέγχου και προτείνοντας λύσεις για το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί. Χρειαζόμαστε μεταβατικές διατάξεις και πολεοδομική ασφάλεια, αποφεύγοντας αιφνιδιασμούς, καθώς και νομοθετική ρύθμιση για την προστασία των εκτός σχεδίου περιοχών ως Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων. Επιπλέον, πρέπει να αξιοποιηθούν τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, για να καθοριστούν τα όρια των οικισμών με επιστημονική και κοινωνικά δίκαιη προσέγγιση», προσθέτει.
«Είναι επιτακτική ανάγκη να εξεταστεί η εξαίρεση των μικρών και μεσαίων οικισμών από τις αυστηρότερες διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος, έως ότου ολοκληρωθεί ο πλήρης και ολοκληρωμένος σχεδιασμός μέσω των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων», τονίζει.
«Η άμεση αντίδραση του Πρωθυπουργού για την επίλυση του προβλήματος αναγνωρίζοντας τις περιβαλλοντικές, πολεοδομικές και κοινωνικές διαστάσεις είναι ενθαρρυντική. Η δέσμευσή του να υπάρξει νέα ρύθμιση μέχρι τα τέλη Ιουνίου, σε συνεργασία με το ΣτΕ, για τους οικισμούς που έχουν «μπλοκαριστεί» από τη Δικαιοσύνη είναι μια θετική εξέλιξη. Η κυβερνητική πρωτοβουλία αποσκοπεί στη διάσωση της εμπορικής αξίας της περιουσίας, στη στήριξη της περιφέρειας και στην ελεγχόμενη ανάπτυξη μικρών ορεινών και παραθαλάσσιων οικισμών, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος και χωρίς να παραβιάζονται οι αποφάσεις του ΣτΕ», προσθέτει.
«Ωστόσο, αυτό απαιτεί τεχνοκρατική επάρκεια, κοινωνική ευαισθησία και πολιτική σταθερότητα. Δεν είναι θέμα επικοινωνιακών παρεμβάσεων και βιαστικών αντιδράσεων. Η πολεοδομία δεν είναι απλά μια τεχνική διαδικασία, αλλά ένα πολύτιμο εργαλείο για την κοινωνική ισορροπία και την αναπτυξιακή στρατηγική», καταλήγει.
«Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πρέπει να καταλήξει σε τελική ρύθμιση, σε συνεννόηση με το ΣτΕ, προκειμένου να διασφαλίσει το νομοθετικό πλαίσιο και να προσφέρει ασφάλεια στους πολίτες. Για την Κρήτη, θα μπορούσε να εξεταστεί η ανασύσταση των «περιοχών ελέγχου χρήσεων», δηλαδή περιοχές εκτός σχεδίου γύρω από τους οικισμούς που θα διατηρήσουν αυτό το καθεστώς με ελεγχόμενη ανάπτυξη και μικρότερη αρτιότητα», προσθέτει.
«Καταλήγοντας, είναι καιρός να μπει τάξη. Όχι, όμως, με την ισοπέδωση των περιουσιών και την τιμωρία των μικροϊδιοκτητών. Η νέα ρύθμιση απαιτεί προσαρμογές και πολιτική τόλμη, με το βλέμμα στραμμένο στις ανάγκες της κοινωνίας και ισορροπώντας μεταξύ θεσμικής τάξεως και κοινωνικής δικαιοσύνης», καταλήγει ο Λευτέρης Αυγενάκης.
