Ανησυχία για τις επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου που έχει ξεκινήσει ο Αμερικανός Πρόεδρος στην παγκόσμια οικονομία.
Συντάκτες: Σ. Σταυροπιεράκου, Δ. Χριστούλιας, Ε. Αρεταίου – Πηγή: Realnews
Το οικονομικό επιτελείο βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής, καθώς εξετάζει τις πιθανές συνέπειες που θα μπορούσαν να προκύψουν στην ελληνική οικονομία από τους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ. Ιδιαίτερη ανησυχία υπάρχει για τις έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στον τομέα των επενδύσεων και του τουρισμού, λόγω πιθανής αύξησης του πληθωρισμού και μείωσης της αγοραστικής δύναμης των Ευρωπαίων πολιτών.
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, επισημαίνει ότι «οι επιπτώσεις δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητές, αλλά σίγουρα θα είναι αρνητικές». Εκφράζει ωστόσο αισιοδοξία ότι «οι οικονομίες παγκοσμίως θα αντιδράσουν με πολλούς τρόπους, πιθανώς οδηγώντας σε αρκετούς γύρους κλιμάκωσης μέχρι να αποτυπωθεί η νέα οικονομική ισορροπία. Είναι επίσης σίγουρο πως η ελληνική κυβέρνηση θα συμμετάσχει στην κοινή ευρωπαϊκή αντίδραση και ότι η ελληνική οικονομία, με σχέδιο και υπευθυνότητα, θα αντιμετωπίσει τις διεθνείς προκλήσεις».
Δεδομένου ότι καμία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μόνη της, τα οποιαδήποτε μέτρα προστασίας της οικονομίας θα αποφασιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-ΕΕ, αν συνεχιστεί με την τρέχουσα ένταση, αναμένεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη των χωρών της ευρωζώνης και να έχει αρνητικές συνέπειες στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας.
Ο κύριος προβληματισμός της Αθήνας επικεντρώνεται στη στασιμότητα της Ε.Ε., που θα μπορούσε να επιφέρει συνέπειες στην ελληνική οικονομία, αν και αυτή είναι σε αναπτυξιακή πορεία.
Ανησυχία
Η ανάπτυξη, οι εξαγωγές, ο τουρισμός και οι επενδύσεις φαίνεται να επηρεάζονται αρνητικά, ενώ εκφράζονται ανησυχίες για την επαναφορά πληθωριστικών πιέσεων.
Σύμφωνα με συγκρατημένες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι αμερικανικοί δασμοί σε ευρωπαϊκά προϊόντα θα συνεισφέρουν αρνητικά κατά 0,3% – 0,4% στην ανάπτυξη της ευρωζώνης το πρώτο έτος, ενώ τα πιθανά μέτρα της Ε.Ε. θα προσθέσουν επιβάρυνση κατά 0,2%. Συνεπώς, αναμένεται συνολική πτώση της ανάπτυξης κατά μισή μονάδα από το πρώτο έτος. Η ευρωζώνη, με ανοιχτές εμπορικές σχέσεις και ενσωματωμένες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις μεταβολές εμπορικών πολιτικών, όπως εξηγεί η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, αναφερόμενη στην αβεβαιότητα που επικρατεί λόγω των εμπορικών μέτρων.
Εάν η οικονομία της Ε.Ε. επιβραδυνθεί, ο τουρισμός, ο οποίος είναι κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία, θα υποστεί πλήγμα. Η πιθανή μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των Ευρωπαίων καταναλωτών θα μπορούσε να φέρει πτώση στις τουριστικές αφίξεις και στα έσοδα από τον τουρισμό, επηρεάζοντας τα κρατικά έσοδα.
Μείωση της ζήτησης
Αν και η Ελλάδα έχει μικρότερη εξάρτηση από τις ΗΠΑ, μπορεί να επηρεαστεί έμμεσα, διότι η γενικότερη επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου ενδέχεται να μειώσει τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα, περιορίζοντας τις προοπτικές ανάπτυξης.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου, η Ε.Ε. εξήγαγε αγαθά αξίας 382 δισ. ευρώ στις ΗΠΑ το 2024, με την αμερικανική αγορά να απορροφά το 12% των ευρωπαϊκών εξαγωγών, κατατάσσοντας την ως την μεγαλύτερη ενιαία εξαγωγική αγορά της Ε.Ε.
Η εφαρμογή ενός σταθερού δασμού 20% στη συγκεκριμένη αγορά θα μπορούσε να προκαλέσει μείωση των εξαγωγών κατά 85 δισ. ευρώ, ενώ οι έμμεσες συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ακόμη μεγαλύτερες, καθώς οι αυξημένες τιμές θα μπορούσαν να περιορίσουν τη ζήτηση σε αμερικανικό επίπεδο.
Όσον αφορά τις ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, αυτές ανήλθαν το 2024 σε 2,411 δισ. ευρώ, καθιστώντας τις τον πέμπτο μεγαλύτερο προορισμό εξαγωγών της χώρας. Οι επιπτώσεις θα είναι πιο έντονες για τον αγροδιατροφικό τομέα, που συνιστά περίπου το 31% των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, με κύρια προϊόντα τις ελαιόλαδες, τον ελαιόλαδο και το κρασί.
Αν η Ε.Ε. προχωρήσει σε αντίμετρα έναντι των αμερικανικών δασμών, θα μπορούσαν να προκύψουν πληθωριστικές πιέσεις στις τιμές των αγροδιατροφικών προϊόντων, με τους καταναλωτές να πλήττονται περισσότερο από τη νέα αύξηση των τιμών.
Επιπλέον, η γενική αβεβαιότητα στις αγορές μπορεί να περιορίσει τις ξένες άμεσες επενδύσεις, καθυστερώντας τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Καμπανάκι
Σύμφωνα με αρνητικό σενάριο που παρουσίασε ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς, η νέα κατάσταση στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην ευρωπαϊκή οικονομία, μειώνοντας το επενδυτικό ρίσκο, με σοβαρές συνέπειες για τις εξαγωγές, την κατανάλωση και τις επενδύσεις της Ελλάδας.
Λαμβάνοντας υπόψη την κόπωση της αύξησης των επενδύσεων το 2024, πιθανές καθυστερήσεις στην εκτέλεση επενδυτικών έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης μπορούν να επιβραδύνουν την αναπτυξιακή δυναμική για το 2025.
Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος πιθανώς να αυξήσει σημαντικά τις διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας, των πρώτων υλών και το συνολικό κόστος της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, πυροδοτώντας μια νέα πληθωριστική τάση με αρνητικές επιπτώσεις στο διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση, καθώς και ενορχηστρώνοντας μια πιθανή απομάκρυνση από τη νομισματική σύσφιξη.
Η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ενδέχεται να οδηγήσει σε ανακατεύθυνση των εμπορικών ροών αυτών των μετάλλων προς την Ευρώπη.
Εάν δεν υπάρξει αντίμετρο από την Ε.Ε., η κατάσταση αυτή μπορεί να πλήξει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών (και κατ’ επέκταση των ελληνικών) επιχειρήσεων χάλυβα και αλουμινίου, με αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη.
Σε αναζήτηση νέων αγορών
Οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι σε επιφυλακή, περιμένοντας να δουν αν η τελική λίστα προϊόντων θα συμπεριλαμβάνει όλα τα προϊόντα ή αν θα υπάρξουν εξαιρέσεις, όπως είχε συμβεί και στο παρελθόν με το ελαιόλαδο και τις ελιές.
Οι ΗΠΑ αποτελούν τον πέμπτο καλύτερο προορισμό για τις ελληνικές εξαγωγές, ειδικά στα αγροδιατροφικά προϊόντα. Το 2024, οι εξαγωγές ανήλθαν σε 2,41 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 20% σε σύγκριση με το 2020, όταν είχαν φτάσει στα 1,13 δισ. ευρώ. Σχεδόν το 31% των εξαγωγών προέρχεται από το αγροδιατροφικό τομέα, το 41,68% από τη βιομηχανία και το 22,85% από καύσιμα.
Σύμφωνα με στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, η αξία των ελληνικών λαχανικών που εξάγονται στις ΗΠΑ ανήλθε σε 212 εκατ. ευρώ, των ροδάκινων (κυρίως σε κομπόστα) σε 88,4 εκατ. ευρώ, των τυριών σε 73,7 εκατ. ευρώ και του ελαιόλαδου σε 68 εκατ. ευρώ.
Μετά την επιβολή δασμών από την αμερικανική κυβέρνηση, οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους, αναζητώντας νέες αγορές ώστε να καλύψουν τυχόν απώλειες από την αμερικανική αγορά, εστιάζοντας κυρίως σε τρίτες χώρες.
Εκφράζουν επίσης την ελπίδα ότι παρά την επιβολή δασμών, προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές και τα τυριά, δεν θα επηρεαστούν σημαντικά, καθώς απολαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό από την ελληνική ομογένεια.
Αβεβαιότητα
Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, δήλωσε στην «R» ότι «η καθολική επιβολή δασμού 20% σε πολλές χώρες ανοίγει έναν κύκλο αστάθειας. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αποφύγει αυτό το νέο τοπίο. Εμβληματικά ελληνικά προϊόντα όπως οι ελιές, το ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, τα ροδάκινα, τα κρασιά και τα αρτοσκευάσματα θα δουν τις συνέπειες των 20% δασμών».
Εκφράζει ωστόσο την πεποίθηση ότι «η υψηλή ποιότητα και η ισχυρή αναγνωρισιμότητα των προϊόντων μας θα βοηθήσουν στην προστασία των εξαγωγών. Η ελληνική ομογένεια θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο και ίσως μια λογική πολιτική αντιμέτρων οδηγήσει σε εξαίρεση, όπως είχε συμβεί και προηγουμένως με κυβερνήσεις Τραμπ».
Καταλήγοντας, τονίζει ότι «η ελληνική πολιτεία και οι εξαγωγείς πρέπει να συνεργαστούν για την αξιοποίηση όλων των εργαλείων που θα υποστηρίξουν τους εξαγωγείς μας. Χρηματοδοτήσεις, ενισχύσεις και πρόσβαση σε τρίτες χώρες είναι οι λύσεις για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις».
Ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, Νίκος Βέττας, ανέφερε στην «R» ότι «η κατάσταση στην αγορά είναι ασταθής μετά την επιβολή δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα, που περιλαμβάνουν και τα ελληνικά».
«Η παραγωγικότητα δεν έχει αυξηθεί όσο θα θέλαμε. Το πλήγμα στο εμπόριο μπορεί να προκαλέσει νέα προβλήματα. Το εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας για την άριστη κατανομή των πόρων, ωστόσο, οι απότομες αλλαγές στην οικονομική πολιτική απαιτούν προσοχή. Επίσης, λόγω των ενδεχομένων επιβολών δασμών, έχουμε παρατηρήσει ότι οι εισαγωγές αυξάνονται σε πολλές χώρες για να αποφύγουν τους δασμούς. Πλέον, μέχρι να οριστικοποιηθούν οι κανονισμοί για τις εξαγωγές στις ΗΠΑ, αναμένονται καθυστερήσεις στις επενδύσεις, καθώς οι επενδυτές θα θελήσουν να δουν τους τελικούς κανόνες», πρόσθεσε.
Οι Βρυξέλλες ετοιμάζουν αντίμετρα
Πώς σκοπεύει η Ε.Ε. να απαντήσει στους νέους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ σε ευρωπαϊκά προϊόντα
Η Ε.Ε. βρίσκεται σε διαδικασία καθορισμού και εφαρμογής αντιμέτρων σε απάντηση στους νέους δασμούς που επιβλήθηκαν πρόσφατα από την κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα και προθεσμίες, με στόχο την προστασία των ευρωπαϊκών συμφερόντων και την έναρξη διαπραγματεύσεων για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης της εμπορικής διαμάχης.
Τα μέτρα, σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, αναμένονται να ψηφιστούν από τα κράτη-μέλη στις 9 Απριλίου.
Η Κομισιόν έχει προτείνει σύστημα επιβολής δασμών σε αμερικανικά προϊόντα συνολικής αξίας έως και 26 δισ. ευρώ. Αυτά τα αντίμετρα σχεδιάστηκαν σε δύο φάσεις:
Πρώτη φάση: Αναμένονται να τεθούν σε εφαρμογή στις 15 Απριλίου 2025, περιλαμβάνοντας την επαναφορά δασμών σε προϊόντα όπως τζιν, μοτοσικλέτες Harley-Davidson και άλλα καταναλωτικά αγαθά, με αξία περίπου 4,5 δισ. ευρώ. Αυτά τα προϊόντα επιλέγονται για να πλήξουν εμβληματικά στοιχεία των Ρεπουμπλικανών.
Δεύτερη φάση: Προβλέπεται για τα μέσα Μαΐου 2025 και θα στοχεύσει σε επιπλέον αμερικανικά προϊόντα, αυξάνοντας τη συνολική αξία των αντιποίνων. Αυτή η καθυστέρηση στοχεύει στο να δώσει χρόνο για διαπραγματεύσεις με τις Η.Π.Α. και να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τις κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
Στις Βρυξέλλες αναφέρονται ότι τα παρεχόμενα μέτρα από την πρόταση της Κομισιόν, μετά από ενδελεχή ανάλυση των επιπτώσεων των αμερικανικών δασμών, θα είναι αναλογικά, στοχευμένα και σταδιακά, ενώ η Ε.Ε. θα συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον.
Κατά την γνώμη του ευρωπαϊκού think tank Bruegel, υπάρχουν τρεις κύριες στρατηγικές που μπορεί να ακολουθήσει η Ε.Ε. σε αντίκτυπο:
Μη αντίποινα και διαπραγμάτευση: Η Ε.Ε. θα μπορούσε να επιλέξει να μην προβεί σε αντίποινα και αντίθετα να επικεντρωθεί σε διαπραγματεύσεις με στόχο τη μείωση ή την κατάργηση των δασμών, ενώ παράλληλα προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις μέσω νομισματικής πολιτικής. Αυτή η προσέγγιση έχει το πλεονέκτημα μειωμένων οικονομικών επιπτώσεων, ωστόσο μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη αδυναμίας και να προτρέπει τις Η.Π.Α. σε περαιτέρω πιέσεις.
Στοχευμένα αντίποινα: Η Ε.Ε. μπορεί να εφαρμόσει στοχευμένα μέτρα, όπως στο παρελθόν σε απάντηση στους δασμούς του χάλυβα και αλουμινίου, που να πράξουν βλαπτικότητα σε προϊόντα από πολιτείες ή εταιρείες που είναι στενά συνδεδεμένες με την κυβέρνηση Τραμπ. Παρόλα αυτά, υπάρχει ο κίνδυνος αυτά τα μέτρα να θεωρηθούν ανεπαρκή και να προκαλέσουν περαιτέρω κλιμάκωση από τις Η.Π.Α.
Αναλογικά και κλιμακούμενα αντίποινα: Η Ε.Ε. μπορεί να επιβάλει αναλογικά και σταδιακά αντίμετρα σε ευρύτερο φάσμα αμερικανικών εισαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών, ενεργοποιώντας παράλληλα το «εργαλείο κατά του εμπορικού καταναγκασμού» για την προσβολή εξωτερικών οικονομικών πιέσεων. Αυτή η προσέγγιση θα απαιτήσει υψηλό άμεσο κόστος αλλά μπορεί να εφαρμοστεί σταδιακά, δίνοντας χρόνο στις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν.
Διαδικασία
Η διαδικασία έγκρισης και εφαρμογής των αντιποίνων περιλαμβάνει τα εξής βήματα:
Σύγκληση Συμβουλίου Υπουργών Εμπορίου: Οι υπουργοί Εμπορίου των κρατών-μελών της Ε.Ε. θα συναντηθούν για να συζητήσουν και να εγκρίνουν τα προτεινόμενα αντίμετρα. Μετά από συζήτηση, οι υπουργοί θα ψηφίσουν για την έγκριση.
Αν τα μέτρα εγκριθούν, θα τεθούν σε εφαρμογή σύμφωνα με το καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Από δημοσίευμα του Reuters αναφέρεται πως οι χώρες της Ε.Ε. προγραμματίζουν να ψηφίσουν στις 9 Απριλίου για την εφαρμογή των αντιμέτρων βάσει της πρότασης της Κομισιόν.
Οι ενέργειες που προγραμματίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εγκριθούν εκτός αν υπάρχει αντίθεση από ειδική πλειοψηφία, δηλαδή τουλάχιστον 15 κράτη-μέλη που αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε.
Στην Ε.Ε., οι αποφάσεις για εμπορικά ζητήματα συνήθως λαμβάνονται μέσω της διαδικασίας ειδικής πλειοψηφίας στο Συμβούλιο της Ένωσης.
Αυτό σημαίνει ότι για την έγκριση ή την απόρριψη μιας πρότασης απαιτείται ειδική πλειοψηφία από τουλάχιστον το 55% των κρατών-μελών (δηλαδή 15 από τα 27) που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε.
Στην περίπτωση αυτή, η πρόταση της Κομισιόν για αντίμετρα θα εγκριθεί εκτός αν μια ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών ψηφίσει κατά της πρότασης. Επιπλέον, η Ε.Ε. θα βεβαιώσει ότι όλα τα αντίμετρα είναι σύμφωνες με τους κανόνες του ΠΟΕ για να αποτραπούν νομικές προκλήσεις.
Ωστόσο, η ενότητα της Ε.Ε. απέναντι στις Η.Π.Α. δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη, καθώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις απόψεις των κρατών-μελών για την προτεινόμενη προσέγγιση.
Χώρες όπως η Γερμανία και η Ιρλανδία, που έχουν ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς με τις Η.Π.Α., ενδέχεται να προτιμήσουν μια πιο μετριοπαθή στάση, υποστηρίζοντας την επέκταση των διαπραγματεύσεων για την αποφυγή κλιμάκωσης. Αντίθετα, άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, προτιμούν μια πιο αποφασιστική αντίδραση, υποστηρίζοντας άμεσες σκληρότερες ενέργειες κατά των αμερικανικών δασμών.
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα χώρες όπως η Ουγγαρία και η Ιταλία να επιθυμούν να διεξάγουν διμερείς διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ.
Έτσι, η επίτευξη ομοφωνίας είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική και ενιαία αντίδραση της Ε.Ε.
Τα επόμενα βήματα
Η Ε.Ε. συνεχίζει να προετοιμάζει τα αντίμετρα, παραμένοντας παράλληλα ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις με τις Η.Π.Α. για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης.
Η Κομισιόν έχει δηλώσει ότι προτιμά τη διευθέτηση των διαφορών μέσω διαλόγου, αλλά θα προχωρήσει στην επιβολή αντιμέτρων εάν οι διαπραγματεύσεις δεν αποδώσουν.
Η πρόκληση για την Ε.Ε. είναι να ισορροπήσει μεταξύ της προστασίας των συμφερόντων της, αποφεύγοντας παράλληλα μια εκτενή εμπορική σύγκρουση, διατηρώντας την ενότητα μεταξύ των κρατών-μελών και τηρώντας τις διεθνείς εμπορικές υποχρεώσεις.
Διαβάστε το δημοσίευμα
Διαβάστε το δημοσίευμα
Διαβάστε το δημοσίευμα
