Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, προκάλεσε παγκόσμιο οικονομικό σοκ ανακοινώνοντας εκτενούς δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα, μια απόφαση που ενδέχεται να προκαλέσει έναν εμπορικό πόλεμο με σημαντικές οικονομίες.
Αυτή η απόφαση σηματοδοτεί το τέλος μιας μακροχρόνιας περιόδου ελεύθερου εμπορίου, που διαρκεί δεκαετίες, και έχει ήδη προκαλέσει σοβαρή αναταραχή στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, προκαλώντας αντιδράσεις από κυβερνήσεις και ειδικούς σε όλο τον κόσμο.
Τα νέα του Τραμπ την Τετάρτη είχαν ως αποτέλεσμα ισχυρές πτώσεις στις αγορές, με τους επενδυτές να ανησυχούν για τα επακόλουθα στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq σημείωσε ημερήσια πτώση σχεδόν 6%, με συνολικές απώλειες 17% από το υψηλό του στα μέσα Φεβρουαρίου, ενώ κολοσσοί όπως η Apple, η Google και η Nvidia υπέστησαν σημαντικές ζημιές.
Ο S&P 500 κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του από το καλοκαίρι του 2020, με απώλειες 4,8%, και ο Dow Jones υποχώρησε σχεδόν 4%.
Οι αγορές στην Ασία και την Ευρώπη επίσης υπήρξαν υπό πίεση, με ορισμένες να ανακάμπτουν ελαφρώς.
Οι νέοι δασμοί, οι οποίοι αναμένονται να κοστίσουν στις αμερικανικές επιχειρήσεις και καταναλωτές εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη φορολογική αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1968, όπως εκτιμούν αναλυτές της J.P. Morgan.
Οικονομολόγοι της Wall Street προειδοποιούν ότι η εφαρμογή τους αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα ύφεσης εντός του έτους.
Η κυβέρνηση Τραμπ, ωστόσο, έχει στείλει αντίθετα μηνύματα σχετικά με τον σκοπό των δασμών, δείχνοντας ότι μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως διαπραγματευτικό εργαλείο.
«Οι δασμοί μας δίνουν μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ», δήλωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας: «Τους χρησιμοποίησα αποτελεσματικά κατά την πρώτη μου θητεία, αλλά τώρα έχουμε προχωρήσει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο».
Οι νέες επιβαλλόμενες δασμοί είναι οι υψηλότεροι εμπορικοί φραγμοί της τελευταίας εκατονταετίας, με γενικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές και υψηλότερους ειδικούς δασμούς για ορισμένους μεγάλους εμπορικούς εταίρους των Η.Π.Α.
Οι καταναλωτικές τιμές αναμένεται να ανατιμηθούν, με αναλυτές από την Rosenblatt Securities να εκτιμούν ότι η τιμή ενός iPhone ενδέχεται να φτάσει τα 2.300 δολάρια, εάν η Apple μετακυλήσει το επιπλέον κόστος στους πελάτες της.
Οι οικονομικές συνέπειες από την ανακοίνωση των δασμών ήρθαν γρήγορα: η μετοχή της Nike έχασε 14%, ενώ η Apple υποχώρησε κατά 9%.
Το ιαπωνικό χρηματιστήριο άνοιξε με πτώση 1,85% την Παρασκευή, επιτείνοντας τη μείωση 2,8% της Πέμπτης, ενώ οι κινεζικές αγορές παρέμειναν κλειστές λόγω αργίας.
Οι επιχειρήσεις προσπαθούν να προσαρμοστούν. Η Stellantis ανακοίνωσε προσωρινούς απολύσεις 900 εργαζομένων στις Η.Π.Α. και κλείσιμο εργοστασίων στον Καναδά και το Μεξικό, ενώ η General Motors δήλωσε ότι θα αυξήσει την παραγωγή της στην Αμερική.
Η διεθνής αντίδραση ήταν άμεση. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να αναστείλουν τις επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Κίνα ανέφερε ότι θα ανταποκριθεί στους δασμούς 54% που επιβλήθηκαν στις εισαγωγές της, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση предупόρισε ότι θα προχωρήσει σε αντίποινα για τους δασμούς 20% που της επιβλήθηκαν.
Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι έχουν απομακρυνθεί από τον ιστορικό ρόλο τους ως προασπιστές της διεθνούς οικονομικής συνεργασίας, δηλώνοντας: «Η παγκόσμια οικονομία είναι θεμελιωδώς διαφορετική σήμερα σε σχέση με το χτες», ενώ ανακοίνωσε περιορισμένα αντίμετρα.
Άλλοι εμπορικοί εταίροι, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, το Μεξικό και η Ινδία δήλωσαν ότι προς το παρόν θα αποφύγουν την επιβολή αντιποίνων για να επιδιώξουν διαπραγματεύσεις.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξέφρασε ανησυχία για την παγκόσμια οικονομία, με τη γενική διευθύντρια Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα να δηλώνει: «Είναι κρίσιμο να αποφευχθούν κινήσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία. Καλούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εμπορικούς τους εταίρους να συνεργαστούν εποικοδομητικά για να επιλύσουν τις εμπορικές εντάσεις και να μειώσουν την αβεβαιότητα».
Ο αντιπρόεδρος των Η.Π.Α., Τζέι Ντι Βανς, υπερασπίστηκε την πολιτική των δασμών, δηλώνοντας στο Newsmax ότι «Αυτό είναι θεμελιώδες ζήτημα εθνικής ασφάλειας, της ικανότητάς μας να παράγουμε ό,τι χρειαζόμαστε, από χάλυβα μέχρι φάρμακα».
Ωστόσο, ο Τζέιμς Λούσιερ, ιδρυτής της Capital Alpha, επέκρινε το σχέδιο, λέγοντας ότι «Το σχέδιο των δασμών φαίνεται να μην είναι καλά μελετημένο. Οι εμπορικές διαπραγματεύσεις είναι εξαιρετικά τεχνικό πεδίο, και θεωρούμε ότι αυτές οι προτάσεις δεν εξασφαλίζουν σοβαρή βάση διαπραγματεύσεων με οποιαδήποτε χώρα».
Οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν τον πληθωρισμό, να αυξήσουν τον κίνδυνο ύφεσης στις Η.Π.Α. και να κοστίσουν στους μέσους Αμερικανούς χιλιάδες δολάρια ετησίως.
Επιπλέον, οι αναλυτές σημειώνουν ότι η πολιτική δασμών μπορεί να απομονώσει συμμάχους στην Ασία και να υπονομεύσει τις στρατηγικές προσπάθειες των Η.Π.Α. να περιορίσουν την Κίνα.
Ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 24% στην Ιαπωνία, 25% στη Νότια Κορέα και 32% στην Ταϊβάν.
Ο Καναδάς και το Μεξικό δεν συμπεριλήφθηκαν στους δασμούς της Τετάρτης, αν και ήδη υπόκεινται σε δασμούς 25% σε πολλά προϊόντα και τώρα αντιμετωπίζουν νέους δασμούς στα εισαγόμενα αυτοκίνητα.
Οι νέοι δασμοί, που ανέρχονται τουλάχιστον στο 10%, επιβάλλονται σχεδόν σε παγκόσμιο επίπεδο, με μία σημαντική εξαίρεση: τη Ρωσία. Χώρες όπως η Λευκορωσία, η Κούβα και η Βόρεια Κορέα, που επίσης αντιμετωπίζουν αμερικανικές κυρώσεις, δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των νέων δασμών.
Η Ουκρανία, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου, θα υποστεί δασμούς 10%. Το Ιράν και η Συρία, που επίσης υπόκεινται σε αυστηρές κυρώσεις, θα έχουν ειδικούς δασμούς 10% και 40% αντίστοιχα, ενώ το Ισραήλ θα δει δασμούς 17%.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λίβιτ, δήλωσε στο Axios ότι η Ρωσία εξαιρέθηκε λόγω του ότι οι αμερικανικές κυρώσεις «αποκλείουν οποιαδήποτε ουσιαστική εμπορική δραστηριότητα».
«Το επίπεδο των νέων δασμών είναι απολύτως εξαιρετικό», δήλωσε ο Λουκ Τίλι, επικεφαλής οικονομολόγος της Wilmington Trust, προσθέτοντας: «Εάν αυτοί οι δασμοί παραμείνουν σε ισχύ για τρεις μήνες, η ύφεση είναι αναπόφευκτη».
Με πληροφορίες από: Reuters, Washington Post, New York Times, AP
