Κλειδί για την αξιοποίηση του πλούτου του ελληνικού υπεδάφους στη Στρατηγική της Ε.Ε. για τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες είναι η άρση των ανταγωνιστικών μειονεκτημάτων, όπως αναφέρει ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων.
Ο επανεκλεγμένος πρόεδρος του ΣΜΕ, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, στο πλαίσιο απολογισμού για το 2024, υπογραμμίζει ότι «σε μια εποχή που οι ορυκτές πρώτες ύλες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη και τη γεωπολιτική σταθερότητα, η Ελλάδα διαθέτει τα κοιτάσματα και τις υποδομές για να αναδειχθεί σε ηγετικό ρόλο».
Ο πρόεδρος του ΣΜΕ τονίζει την ανάγκη κατανόησης από την πολιτεία ότι η επίλυση χρόνιων προβλημάτων είναι απαραίτητη για την ουσιαστική συνεισφορά της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας στην αυτάρκεια της Ε.Ε. σε κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, σύμφωνα με την Critical Raw Materials Act (CRMA), αξιοποιώντας κοιτάσματα όπως ο βωξίτης, ο χαλκός και το γάλλιο.
Αναφορικά με το 2025, ο κ. Γιαζιτζόγλου σημειώνει ότι «ο εξορυκτικός τομέας φαίνεται αισιόδοξος. Τα επόμενα δύο χρόνια, η Ελλάδα αναμένεται να ενισχύσει τη θέση της στο χάρτη των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών πρώτων υλών, όπως χαλκός και βωξίτης. Παράλληλα, έργα για αντιμόνιο, γερμάνιο και βολφράμιο βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Δύο σημαντικά έργα, οι επενδύσεις της Ελληνικός Χρυσός και της ΜETLEN, καθώς και άλλες μικρότερες, διατηρούν την επενδυτική δυναμική του κλάδου. Η βιομηχανία ορυκτών αρχίζει τη χρονιά με θετικά σήματα, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα δείχνει δύναμη και το ελληνικό μάρμαρο επιστρέφει σιγά-σιγά στις διεθνείς αγορές».
Απολογισμός 2024
Σύμφωνα με τον απολογισμό του ΣΜΕ, το 2024 υπήρξε έτος αντιφάσεων και προκλήσεων για τον ελληνικό εξορυκτικό τομέα. Το υψηλό κόστος ενέργειας, οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού, οι κατασκευαστικές κρίσεις στην Ευρώπη και την Κίνα, τα προβλήματα στις χαλυβουργίες, και ο αυξανόμενος διεθνής ανταγωνισμός επηρεάζουν τα οικονομικά αποτελέσματα των μελών του ΣΜΕ.
Παρά τις προκλήσεις αυτές, τα συνολικά αποτελέσματα των εταιρειών του ΣΜΕ κρίνεται ικανοποιητικά σε σύγκριση με το 2023. Το 2024, ο αριθμός των μελών παρέμεινε σταθερός με 28 εταιρείες, ενώ οι απασχολούμενοι (άμεσο και έμμεσο προσωπικό) αυξήθηκαν κατά 2%, φτάνοντας τους 11.181 από 10.962. Οι επιχειρήσεις ζητούν εξειδικευμένο προσωπικό για κενές θέσεις. Η παραγωγή μειώθηκε κατά 9% λόγω της απολιγνιτοποίησης, ενώ οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 9%, φτάνοντας τα 1,69 δις ευρώ.
Οι τιμές μετάλλων το 2024 παρουσίασαν αστάθεια, με ικανοποιητικά επίπεδα στο τέλος του έτους. Οι τιμές των συμπυκνωμάτων από τα μεταλλεία Κασσάνδρας παρουσίασαν ελαφριά πτώση, εκτός από το συμπύκνωμα χρυσοφόρου πυρίτη. Τιμές χαμηλού κόστους από την Κίνα επηρεάζουν τις ελληνικές πωλήσεις, ενώ η ζήτηση για λιπάσματα και ζωοτροφές αυξήθηκε. Τα βιομηχανικά ορυκτά παρουσίασαν μικτή εικόνα, με την κατασκευαστική κρίση στην Ευρώπη και τον τουρκικό ανταγωνισμό να δημιουργούν αναταράξεις στην αγορά.
Συγκεκριμένα, τα μεταλλικά ορυκτά παρουσίασαν αύξηση 8% στις πωλήσεις, ενώ τα αδρανή είχαν αύξηση 10%. Οι πωλήσεις μάρμαρων σε καθετοποιημένα προϊόντα αυξήθηκαν κατά 8%, παρά τη μείωση εξαγωγών προς την Κίνα. Στα βιομηχανικά ορυκτά, οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 3%, αν και η ζήτηση στον τομέα της χαλυβουργίας και των κατασκευών μειώθηκε. Η παραγωγή λιγνίτη, ωστόσο, παρουσίασε πτώση 40% λόγω της στρατηγικής απολιγνιτοποίησης που ακολουθεί η Ελλάδα.
Απλοποίηση Αδειοδοτήσεων και Τροποποίηση Μεταλλευτικού Κώδικα
Επιτακτική ανάγκη για τον ελληνικό εξορυκτικό τομέα είναι η απλοποίηση της αδειοδότησης, που υποφέρει από καθυστερήσεις και πολυνομία. Εξίσου κρίσιμη είναι η τροποποίηση του μεταλλευτικού κώδικα, για την οποία το ΥΠΕΝ έχει συστήσει ειδική ομάδα εργασίας. Ο ΣΜΕ προτείνει αλλαγές, όπως η παράταση μεταλλευτικών παραχωρήσεων για επιπλέον 25 χρόνια, εφόσον αυτές είναι ενεργές. Οργανωμένες προτάσεις περιλαμβάνουν τροποποιήσεις για δημοτικά μισθώματα και αξιοποίηση εξορυκτικών αποβλήτων.
Εμπόδια στην αξιοποίηση των ελληνικών κρίσιμων ορυκτών
Ο ΣΜΕ τονίζει ότι για να συμβάλει η Ελλάδα στην αυτάρκεια της Ευρώπης σε κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, απαιτείται επίλυση προβλημάτων που αφορούν την επιτάχυνση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, με εφαρμογή των προβλέψεων του CRM Act για «Σημεία Ενιαίας Επαφής». Απαραίτητοι είναι η επικαιροποίηση και θεσμοθέτηση της Εθνικής Μεταλλευτικής Πολιτικής για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και η ολοκλήρωση του Ειδικού Χωροταξικού.
Σημαντική είναι η αναγνώριση του ρόλου της εξορυκτικής βιομηχανίας στην κυκλική οικονομία, καθώς πολλοί βιομηχανικοί τομείς συνεργάζονται για τη χρήση παραπροϊόντων ως πρώτων υλών. Η ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία παράγει πάνω από 42 διαφορετικά μεταλλικά και μη ορυκτά, καλύπτοντας τις αυξανόμενες ανάγκες για σύγχρονες υποδομές και εναλλακτικές μορφές ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Νικόλαο Αρβανιτίδη, Δρ. Οικονομικό Γεωλόγο, οι δυνατότητες της Ευρώπης να γίνει αυτάρκης βασίζονται στη γεωλογία και τη μεταλλογενετική της εξέλιξη, αν και οι γεωπολιτικές εντάσεις προκαλούν προκλήσεις στην πρόσβαση ορισμένων ορυκτών. Από τα δεδομένα του 2023 προκύπτει ότι η Κίνα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός ορυκτών παγκοσμίως, με την Ελλάδα να ξεχωρίζει στον τομέα του μπεντονίτη και του περλίτη.
