Μια χαμένη και σχεδόν ξεχασμένη πόλη της Βυζαντινής εποχής, γνωστή μόνο μέσω μωσαϊκών και ακαδημαϊκής συζήτησης, ήρθε στο φως χάρη σε ανασκαφές που διεξάγονται από το 2021 έως το 2024.
Η Θαραΐς εικονίζεται στον διάσημο Ψηφιδωτό Χάρτη της Μήδαβας, που αποτελεί μέρος ενός μωσαϊκού δαπέδου στην πρώιμη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Μήδαβα της Ιορδανίας.
Η τοποθεσία της Ταυτοποιήθηκε κοντά στην πόλη Ελ-Ιράκ, στο κυβερνείο του Καράκ, προσφέροντας μια νέα διάσταση στην αρχαιολογική και πολιτιστική ιστορία της περιοχής.
Το πολυετές πρόγραμμα ανασκαφών, υπό την καθοδήγηση του Musallam R. al-Rawahneh, αναπληρωτή καθηγητή αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Mutah, ολοκληρώθηκε με τον εντοπισμό της Θαραΐδος, βασισμένο σε ιστορική ανάλυση και επιτόπια παρατήρηση.
Η τοποθεσία, θαμμένη για αιώνες, αποδεικνύει ότι υπήρξε σημαντικός κόμβος του βυζαντινού πολιτισμού, που άνθισε στην Ιορδανία και περιβάλλοντες χώρους.
Ο Ψηφιδωτός Χάρτης της Μήδαβας: Κλειδί για το Παρελθόν
Ο Ψηφιδωτός Χάρτης της Μήδαβας είναι ένα δάπεδο του 6ου αιώνα που βρέθηκε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Μήδαβα. Θεωρείται ο αρχαιότερος χάρτης των Αγίων Τόπων, απεικονίζοντας πολλές βιβλικές και ιστορικές τοποθεσίες στην Ιορδανία, Παλαιστίνη και Αίγυπτο.
Ανάμεσα στις πολλές αναφορές, ο χάρτης παρουσιάζει και την Θαραΐδα, η οποία μέχρι πρόσφατα παρέμενε άγνωστη.
Ακαδημαϊκοί διένυαν διαφωνίες για την τοποθεσία της εδώ και πάνω από έναν αιώνα, με προτάσεις που εκτείνονταν σε απομακρυσμένες τοποθεσίες όπως το Dhat Ras, κοντά στην Ταφίλα.
Αξιοποιώντας ανανεωμένο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον και εξελιγμένες μεθόδους, η ομάδα μπόρεσε να περιορίσει την αναζήτηση κοντά στο χωριό Αϊ.
Ιχνη από Κεραμικά και Επιγραφές
Η αναγνώριση της Θαραΐδος επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στον άγριο χώρο του δυτικού Καράκ. Ανακαλύφθηκαν θραύσματα βυζαντινής κεραμικής και αρχιτεκτονικά ερείπια κοντά στο Ελ-‘Ιράκ, υποδεικνύοντας τη συνεχή κατοίκηση από τη ρωμαϊκή ως την ισλαμική περίοδο.
Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνονταν θραύσματα μωσαϊκών, βιομηχανικά υπολείμματα, καθώς και στοιχεία που παραπέμπουν σε μια Βυζαντινή βασιλική εκκλησία, σχηματίζοντας την εικόνα μιας ζωτικής κοινότητας.
Επιπρόσθετα, βρέθηκαν ελληνικές και λατινικές ταφικές επιγραφές, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη χριστιανικής κοινότητας από τον 5ο έως τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Η γεωγραφική θέση της Θαραΐδος τη συνδέει ως εμπορικό κόμβο σε σημαντικά δίκτυα επικοινωνίας, μεταξύ του Μωάβ και της Νεκράς Θάλασσας.
“Η στρατηγική της θέση στον χάρτη της Μήδαβας και η ανακάλυψη βασιλικής υποδήλωναν τη σημασία της ως ιερού τόπου και εμπορικό σταθμό,” αναφέρει ο al-Rawahneh.
Η παρουσία πιεστηρίων ελιάς και άλλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων ενισχύει την υπόθεση ότι η Θαραΐς ήταν αυτόνομη οικονομικά, με πλούσιο πολιτιστικό χαρακτήρα.
Οπτικές και Δομικές Ομοιότητες με τον Χάρτη
Η ανακάλυψη αυτή είναι εντυπωσιακή καθώς τα ευρήματα αντιστοιχούν σε αυτά που απεικονίζονται στον Ψηφιδωτό Χάρτη της Μήδαβας. Η διάταξη των ερειπίων και οι δομές τους, αποτυπώνουν την εικόνα της Θαραΐδος στον χάρτη.
Η ομάδα ανασκαφής βρήκε ένα κατώφλι και πέτρες που ταιριάζουν με αντίστοιχες εισόδους άλλων Βυζαντινών εκκλησιών, ενισχύοντας τη θρησκευτική χρήση του χώρου.
Υποσχόμενος και Ευαίσθητος Χώρος
Η ανακάλυψη της Θαραΐδος έρχεται σε μια εποχή ραγδαίας αστικοποίησης στην περιοχή. Οι αρχαιολόγοι προειδοποιούν ότι αν δεν υπάρξουν μέτρα διατήρησης, σημαντικά στοιχεία της ιστορίας μπορεί να χαθούν. “Στόχος μας είναι όχι μόνο να αποκαλύψουμε την Θαραΐδα, αλλά και να προστατεύσουμε την πολιτιστική κληρονομιά της Ιορδανίας,” δήλωσε ο Al-Rawahneh.
Η διαρκής επιτόπια έρευνα αναμένεται να προσφέρει περισσότερες πληροφορίες για τον ρόλο και την εξέλιξη της Θαραΐδος με την πάροδο του χρόνου.
Περαιτέρω ανασκαφές θα ρίξουν φως στην καθημερινή ζωή, τις εμπορικές σχέσεις και τα θρησκευτικά έθιμα των αρχαίων κατοίκων της πόλης.
