Στις 21 Μαΐου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά δύο εμβληματικές προσωπικότητες του Χριστιανισμού: τον Κωνσταντίνο τον Μέγα και την Αγία Ελένη.
Ο τίτλος τους ως Ισαπόστολοι δεν είναι τυχαίος, καθώς αυτός ο χαρακτηρισμός αποδίδεται μόνο σε λίγους Αγίους και υποδηλώνει την ισότιμη προσφορά τους στη διάδοση και ισχυροποίηση του Χριστιανισμού.
Ποιες ήταν όμως οι πραγματικές τους διαδρομές και πώς απέκτησαν διεθνή σημασία για την Εκκλησία;
Η ζωή του Μεγάλου Κωνσταντίνου
Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε γύρω στο 272 μ.Χ. στη Ναϊσό της Μοισίας (σήμερα Σερβία), γιος του στρατηγού Κωνστάντιου Χλωρού και της Ελένης. Δείχνοντας από νωρίς ηγετικές ικανότητες, ανέβηκε γρήγορα στη ρωμαϊκή ιεραρχία. Το 306, μετά τον θάνατο του πατέρα του, ανακηρύσσεται αυτοκράτορας στη Γαλατία, αλλά αντιμετωπίζει σημαντικούς αντιπάλους, όπως ο Μαξέντιος.
Η καθοριστική στιγμή έρχεται το 312, λίγο πριν τη μάχη της Μουλβίας Γέφυρας, έξω από τη Ρώμη. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ευσέβιο, ο Κωνσταντίνος βλέπει στον ουρανό έναν φωτεινό σταυρό με τη φράση «ἐν τούτῳ νίκα». Επηρεασμένος, προστάσσει να ζωγραφιστεί ο σταυρός στις ασπίδες των στρατιωτών του. Αυτή η νίκη την αποδίδει στον Θεό των Χριστιανών.
Ακολουθεί το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313), το οποίο διασφαλίζει την ανεξιθρησκία και τερματίζει τους διωγμούς κατά των Χριστιανών. Ο Κωνσταντίνος γίνεται ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που υποστηρίζει ανοιχτά τον Χριστιανισμό, χρηματοδοτεί την κατασκευή ναών και αναγνωρίζει τα δικαιώματα των κληρικών.
Το 325, συγκαλεί την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου διατυπώνεται το Σύμβολο της Πίστεως και καταδικάζεται η αίρεση του Αρείου. Αυτή η σύνοδος είναι σημείο καμπής για την ενότητα και την ταυτότητα της Εκκλησίας.
Ο Κωνσταντίνος δεν βαπτίζεται άμεσα, αλλά μόλις στο τέλος της ζωής του, σύμφωνα με την παράδοση πολλών Χριστιανών. Λίγο πριν τον θάνατό του το 337, δέχεται το Άγιο Βάπτισμα και αποδημεί ειρηνικά, αφήνοντας πίσω του μια νέα εποχή στον χριστιανικό ρωμαϊκό κόσμο.
Η ζωή και το έργο της Αγίας Ελένης
Η Ελένη, μητέρα του Κωνσταντίνου, προέρχεται από ταπεινές ρίζες στη Βηθινία. Όταν ο Κωνστάντιος Χλωρός ανέρχεται στην εξουσία, την αποπέμπει για πολιτικούς λόγους, αλλά ο γιος της δεν την abandons ποτέ. Με την επικράτησή του, της απονέμει τον τίτλο της «Αυγούστας» και της αναθέτει σημαντικό ρόλο στην χριστιανική πορεία της αυτοκρατορίας.
Σε προχωρημένη ηλικία, η Ελένη ξεκινά προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Στα Ιεροσόλυμα, με τη βοήθεια ενός γέροντα Ιουδαίου, βρίσκει τον Τίμιο Σταυρό του Χριστού. Ο Σταυρός ταυτοποιείται μέσω ενός θαύματος, όταν ακουμπώντας τον σε μια νεκρή γυναίκα, αυτή ανασταίνεται, προκαλώντας ισχυρή πίστη σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.
Η Αγία Ελένη ανεγείρει πολλούς ναούς, όπως τον Ναό της Αναστάσεως στον Πανάγιο Τάφο και τον Ναό της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ. Το έργο της εδραιώνει τη λατρεία στους Αγίους Τόπους και καθορίζει την ιερή γεωγραφία του Χριστιανισμού.
Γιατί θεωρούνται Ισαπόστολοι
Ο τίτλος των Ισαποστόλων αποδίδεται σε πρόσωπα που συνέβαλαν καθοριστικά στη διάδοση της πίστης, με έργα αντίστοιχα των Αποστόλων. Ο Κωνσταντίνος και η Ελένη δεν ήταν απλώς υποστηρικτές – ενσωμάτωσαν την πίστη στην υπόσταση του κράτους.
Ο Κωνσταντίνος άλλαξε τη θέση της Εκκλησίας στον κόσμο, μετατρέποντάς την από καταδιωκόμενη θρησκεία σε πυλώνα της αυτοκρατορικής εξουσίας. Με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, δημιούργησε την πρώτη χριστιανική πρωτεύουσα. Μέσω της Συνόδου της Νικαίας, έθεσε τα θεμέλια για τη θεολογική ενότητα.
Η Ελένη προσέφερε στους Χριστιανούς τον Σταυρό, το πολυτιμότερο κειμήλιο της πίστης, και με τις πρωτοβουλίες της διασώθηκαν οι τόποι όπου έζησε και έπαθε ο Χριστός.
Η διαρκής παρουσία τους
Η τιμή στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη δεν είναι συμβολική. Πολλοί ναοί είναι αφιερωμένοι σε αυτούς, ενώ η μνήμη τους ζει στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και στη συλλογική συνείδηση του λαού. Ο συνδυασμός της βασιλικής εξουσίας με τη χριστιανική πίστη τους καθιστά πρότυπα ηγεσίας, αφοσίωσης και αποστολικού έργου.
Η 21η Μαΐου δεν είναι απλώς γιορτή· είναι υπενθύμιση ότι η ιστορία της Εκκλησίας γράφεται όχι μόνο από προφήτες και μοναχούς, αλλά και από βασιλείς και αυτοκράτειρες που αφιέρωσαν τη δύναμή τους στην πίστη και την αγάπη του Θεού.
