Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο του Σάτον Χου, στη Αγγλία, που ανακάλυψαν το 1938 και το 1939 δύο αγγλοσαξονικά νεκροταφεία πλοίων από τον 6ο και 7ο αιώνα, θεωρούνται η σπουδαιότερη αρχαιολογική ανακάλυψη στη σύγχρονη ιστορία της Βρετανίας.
Μεταξύ των θησαυρών που αποκαλύφθηκαν, περιλαμβάνονται νομίσματα και κοσμήματα από χρυσό, ασήμι και χαλκό, σπαθιά, πολυτελή υφάσματα, μια περίτεχνη ζώνη, καθώς και ασημένια βυζαντινά σκεύη, που σήμερα φιλοξενούνται στο Βρετανικό Μουσείο.
Εντούτοις, ένα πρόβλημα προέκυψε με το δοχείο του Μπρόμσγουελ, το οποίο είχε ανακαλυφθεί πριν από χρόνια και πολλά θραύσματά του είχαν ανακατασκευαστεί. Στις πρόσφατες ανασκαφές που κινηματογραφούνταν από την ομάδα Time Team, οι ερευνητές εντόπισαν άθικτη τη βάση του δοχείου που περιείχε τα αποτεφρωμένα υπολείμματα ενός “σημαντικού ατόμου”. Έτσι, έπειτα από σχεδόν 1.400 χρόνια, οι αρχαιολόγοι ξεδίπλωσαν τον γρίφο ενός από τους πιο εντυπωσιακούς θησαυρούς του Σάτον Χου.
Το δοχείο του Μπρόμσγουελ είναι ένα εντυπωσιακό αγγείο φτιαγμένο από κράμα χαλκού, το οποίο, μετά την ταφή του στο ιστορικό Σάφολκ, κατά τον 6ο αιώνα, έσπασε σε κομμάτια.
Έχει διακόσμηση που απεικονίζει μια σκηνή κυνηγιού με γυμνούς πολεμιστές και λιοντάρια, ενώ μια ενδιαφέρουσα επιγραφή, στα ελληνικά, αναφέρει: “Χρησιμοποίησέ το με υγεία, Δέσποτα Κόμη, για πολλά ευτυχισμένα χρόνια”.
Αυτή τη στιγμή, το αγγείο εκτίθεται στην κεντρική αίθουσα του Σάτον Χου. Τα θραύσματα του, ηλικίας 1.400 χρόνων, είχαν ανακαλυφθεί το 1986, με περισσότερες ανακαλύψεις το 2012.
Ο ασημένιος κουβάς ενδέχεται να έπαιζε ρόλο ως αγγείο ταφής των αποτεφρωμένων λειψάνων ενός “σημαντικού προσώπου” που είχε ταφεί πολλές γενιές πριν από το πλοίο της περιοχής.
Σημαντικά, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν τη βάση του αγγείου, άθικτη, η οποία περιείχε τα υπολείμματα μιας ταφής και κτερίσματα. Τα απολεσθέντα θραύσματα ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της βρετανικής σειράς Time Team το 2024, που συνεργαζόταν με το FAS Heritage στον χώρο του National Trust.
Ο Tony Robinson, παρουσιαστής της σειράς Time Team, ανέφερε: “Όταν με ρωτούν ποιο είναι το αγαπημένο μου εύρημα από την Time Team, το συγκεκριμένο το τοποθετώ στην τρίτη θέση. Όλα τα ευρήματα είναι σε διαδικασία ανάλυσης σε εργαστηριακές συνθήκες.
Η ακριβής δομή του αγγείου, καθώς και το περιεχόμενό του, ήταν άγνωστες μέχρι τώρα. Στο πανεπιστήμιο του Bradford, πραγματοποιήθηκαν αξονικές τομογραφίες και ακτινογραφίες στο τμήμα του δοχείου όπου εντοπιστήκαν η βάση και τα ευρήματά του.
Με τη χρηματοδότηση των υποστηρικτών της Time Team μέσω του Patreon, το τμήμα εστάλη για μικροανασκαφή στο Αρχαιολογικό Τμήμα του Γιορκ. Ο Angus Wainwright, αρχαιολόγος από το Γιορκ, παρατήρησε: “Ο μπρούτζος ήταν ένα σπάνιο και πολύτιμο αντικείμενο από την Αγγλοσαξονική περίοδο, πάντα ωστόσο παρέμενε μυστήριο η αιτία της ταφής του.
Αλλά τώρα ξέρουμε πως περιείχε τα λείψανα ενός σημαντικού μέλους της κοινότητας του Σάτον Χου. Ελπίζω με περαιτέρω ανάλυση να μάθουμε περισσότερα για αυτή την ενδιαφέρουσα ταφή.
Αν και οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να προσδιορίσουν το φύλο του ατόμου με βάση τα ευρήματα των ανθρωπίνων οστών, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα βρουν DNA του κατόχου της χτένας που βρέθηκε μέσα στη βάση του δοχείου, ώστε η ανάλυση να αποκαλύψει περισσότερες πληροφορίες.
Τα ευρήματα του Σάτον Χου
Η χτένα φαίνεται να είναι κατασκευασμένη από κέρατο ελαφιού, ενώ η βάση του αγγείου περιείχε ένα αποτεφρωμένο άτομο και οστά ζώου. Τα οστά ζώων, σύμφωνα με τους ερευνητές, πιθανόν ανήκουν σε έναν μεγαλύτερο οργανισμό από γουρούνι, ίσως άλογο, που συχνά τοποθετούνταν στις πυρές ταφής της πρώιμης Αγγλοσαξονικής εποχής ως δείγμα κύρους.
Τα ανθρώπινα λείψανα περιλαμβάνουν τμήματα από οστά του αστραγάλου και θραύσματα κρανίου, τα οποία έχουν υποβληθεί σε περαιτέρω ανάλυση. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι το αρχαίο DNA του κατόχου της χτένας θα αποκαλύψει το φύλο και την ηλικία του αποτεφρωμένου άτομου, και τα ευρήματα ενδέχεται να φωτίσουν τη διαδικασία της αποτέφρωσης και την ταφική πυρά.
Κατά τα πιο πρόσφατα ευρήματα, βρέθηκαν τμήματα της εξωτερικής διακόσμησης, ανθρώπινες και ζωικές βάσεις, καθώς και το πρόσωπο ενός άνδρα. Ανεξαρτήτως του ατόμου στο οποίο ανήκουν τα λείψανα του Δοχείου του Μπρόμσγουελ, είναι ένα εκπληκτικό δείγμα της δεξιοτεχνίας των Αγγλοσαξόνων.
Η άθικτη βάση του αγγείου, είχε ομόκεντρους κύκλους και οι αξονικές τομογραφίες αποκάλυψαν πως κατασκευάστηκε με την τεχνική της ψυχρής σφυρηλάτησης, όπου το μέταλλο διαμορφώνεται με δύναμη, χωρίς θερμότητα.
Βρέθηκε σε καλή κατάσταση.
Το δοχείο δημιουργήθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, πιθανώς το μέσο του 6ου αιώνα, πολλές δεκαετίες πριν από την ταφή του διάσημου πλοίου του Σάτον Χου με τον μοναδικό του θησαυρό.
Η ταφή του πλοίου χρονολογείται μεταξύ 610 και 635 μ.Χ., όταν η περιοχή υπαγόταν στο Αγγλοσαξονικό βασίλειο της Ανατολικής Αγγλίας (East Anglia). Πιθανόν, προήλθε από την ανατολική Μεσόγειο, αποτελώντας παράδειγμα Βυζαντινής τεχνικής.
Πριν από την ανέγερση του κέντρου επισκεπτών στο Σάτον Χου το 2000, είχαν ανακαλυφθεί τάφοι του 6ου αιώνα, και η ανεύρεση των ευρημάτων από τις ταφές αποτέφρωσης στην τελευταία ανασκαφή επιβεβαίωσε την επέκταση του προγενέστερου νεκροταφείου προς το Garden Field.
Η Helen Geake, εμπειρογνώμονας της Αγγλοσαξονικής περιόδου που συνεργάζεται με την Time Team, δήλωσε: “Επιτέλους, ξεκαθαρίσαμε τον γρίφο του δοχείου του Μπρόμσγουελ – τώρα ξέρουμε πως είναι ένα από τα σπάνια αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί σε ταφή αποτέφρωσης”.
“Αποδεικνύει τα παράξενα του Σάτον Χου – με ταφές πλοίων, ταφές αλόγων, ταφικούς τύμβους και τώρα, ταφές δοχείων του μπάνιου. Ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να κρύβει;”.
Ο Tim Taylor, παραγωγός της σειράς Time Team, δήλωσε: “Είμαστε ενθουσιασμένοι που επιστρέφουμε σε έναν από τους πιο εμβληματικούς χώρους της Βρετανίας, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Εθνικής Κληρονομιάς. Η επόμενη φάση των ανασκαφών προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να συνεχίσουμε να αποκαλύπτουμε τα μυστικά του Σάτον Χου. Ανυπομονούμε να δούμε ποιες νέες ανακαλύψεις μας περιμένουν το 2025”.
Τα μυστήρια του Σάτον Χου
- Το Σάτον Χου είναι ένας πλούσιος αρχαιολογικός χώρος στο Σάφολκ της Αγγλίας, περίπου 1.400 ετών.
- Το 1939, ανακαλύφθηκε από τον ερασιτέχνη αρχαιολόγο Basil Brown, που εξερεύνησε το έδαφος με μια βούρτσα, μετά από αίτημα της Edith Pretty, κατοίκου της περιοχής.
- Έτσι, αποκάλυψε τον εντυπωσιακό ταφικό χώρο, το πλοίο μήκους 21 μέτρων και έναν θαλάμο γεμάτο με κτερίσματα.
- Το ξύλο του πλοίου είχε διαβρωθεί από το όξινο έδαφος λόγω του χρόνου, αφήνοντας μόνο ένα αμυδρό αποτύπωμα. Μετά από ανάλυση, βρέθηκε φωσφορικό άλας, που υποδεικνύει την παρουσία ανθρώπινου σώματος.
- Από τους 20 συνολικά ταφικούς τύμβους του χώρου, η πιο γνωστή είναι η ταφή του πλοίου, που πιστεύεται ότι περιλαμβάνει τα λείψανα ενός άνδρα – ίσως βασιλιά – και ένα πλοίο μήκους περίπου 27,5 μέτρων.
- Ο θαμμένος περιβαλλόταν από πλούσιους θησαυρούς, συμπεριλαμβανομένης μιας διακοσμημένης περικεφαλαίας, χρυσών νομισμάτων και ενός σιδερένιου ξίφους.
- Το Σάτον Χου είναι χώρος πολλών ταφών, όπως αποδεικνύεται από τους πλήθος τάφων που επισκέπτονται καθημερινά οι επισκέπτες.
- Οι πληροφορίες για τους θανόντες παραμένουν ασαφείς, γι’ αυτό οι ιστορικοί πιστεύουν ότι το Σάτον Χου ήταν το νεκροταφείο της Δυναστείας των βασιλιάδων της Ανατολικής Αγγλίας, με τον Οίκο των Ουφφίνγκας.
- Σύμφωνα με πληροφορίες, εκεί βρίσκεται κάποιος βασιλιάς ή σπουδαίος πολεμιστής της Ανατολικής Αγγλίας, παρέα με τους θησαυρούς του – αναφέρεται ως ο Ρέντβαλντ της Ανατολικής Αγγλίας από τον Οργανισμό Εθνικής Κληρονομιάς.
