Δρ. Βασίλειος Ζιώγας
Κύριος ερευνητής, προϊστάμενος Διεύθυνσης Υποστήριξης Ερευνητικών, Αναπτυξιακών Έργων και Προϊόντων Έρευνας του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ
Η κλιματική κρίση έχει ήδη επιπτώσεις στις περιοχές παραγωγής ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντων. Η αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί αλλαγές στην ωρίμανση των καρπών και στην ποιότητα των πρώτων υλών.
Οι συνθήκες καιρού, συχνά απότομες και απρόβλεπτες, δημιουργούν αστάθεια στην παραγωγή. Παράλληλα, η έλλειψη νερού και τα φαινόμενα ξηρασίας επιβάλλουν νέες στρατηγικές για τη διαχείριση των παραγωγικών συστημάτων και των φυσικών πόρων.
Για παράδειγμα, η συγκομιδή σε ορεινές περιοχές πραγματοποιείται νωρίτερα, ενώ οι παραδοσιακές ποικιλίες βρίσκονται αντιμέτωπες με ασθένειες που ευνοούνται από την υγρασία ή τη ζέστη. Αυτές οι εξελίξεις προκ challenging the current standards that define a product as ΠΟΠ ή ΠΓΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο, τίθεται το ερώτημα: «Πώς προσαρμόζονται οι προδιαγραφές;» Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η προσαρμογή δεν ισοδυναμεί με απώλεια αυθεντικότητας. Αντιθέτως, συνδέεται με την συνειδητή και τεκμηριωμένη εξέλιξη, ώστε το προϊόν να συνεχίσει να αντικατοπτρίζει την τοπική του ταυτότητα, ακόμα και σε νέες κλιματικές συνθήκες. Οι προσαρμοστικές πρακτικές περιλαμβάνουν: 1) ευελιξία στις ημερομηνίες συγκομιδής προκειμένου να ακολουθούν τις κλιματικές μεταβολές, 2) εισαγωγή ανθεκτικών τοπικών ποικιλιών χωρίς αλλαγές στο οργανοληπτικό προφίλ του προϊόντος, 3) χρήση νέων τεχνολογιών και αρδευτικών μεθόδων, όπως η στάγδην άρδευση και οι αισθητήρες υγρασίας, και 4) προσδιορισμό μικροζωνικών διαφοροποιήσεων μέσα στην ΠΟΠ/ΠΓΕ ζώνη, ανάλογα με το υψόμετρο και το έδαφος.
Η συμβολή της έρευνας στην ανθεκτικότητα
Η επιστημονική έρευνα είναι κρίσιμη για την ανθεκτικότητα των ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντων. Μέσα από τα αποτελέσματα και τα ερευνητικά έργα, παράγεται γνώση που επιτρέπει την καταγραφή και ανάλυση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δίνοντας τη δυνατότητα στους επιστήμονες και παραγωγούς να προβλέπουν τους κινδύνους και να προσαρμόζουν τις καλλιεργητικές τους πρακτικές. Η επιλογή κατάλληλων ποικιλιών και γεωργικών μεθόδων είναι καίριας σημασίας. Στα ινστιτούτα του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, αναπτύσσονται και δοκιμάζονται γηγενείς ποικιλίες ανθεκτικές σε αβιοτικές καταπονήσεις και αξιολογούνται μοντέλα παραγωγής με χαμηλές εισροές.
Επιπλέον, με τα ερευνητικά έργα επιβεβαιώνεται η αυθεντικότητα των προϊόντων, καθώς οι εργαστηριακές αναλύσεις τεκμηριώνουν τη σύνδεση με τον τόπο, διευκολύνοντας την προσαρμογή των προδιαγραφών χωρίς να χαθεί η ταυτότητα και ο τοπικός χαρακτήρας. Τέλος, η έρευνα προάγει την ενσωμάτωση ψηφιακών συστημάτων στην παραγωγή, όπως αισθητήρες και δορυφορικά δεδομένα, που βελτιώνουν την ιχνηλασιμότητα και παρέχουν αξιόπιστες προειδοποιήσεις στους παραγωγούς.
Συμπερασματικά, τα ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα δεν είναι στατικά, αλλά ζωντανά συστήματα που εξελίσσονται, προσαρτώμενα στις ρίζες τους. Η επιστημονική έρευνα, σε συνεργασία με τους παραγωγούς και τους θεσμούς, δημιουργεί τις βάσεις για ένα νέο μοντέλο παραγωγής: ανθεκτικό, βιώσιμο και αυθεντικό. Όπως λένε οι παραγωγοί, «η παράδοση δεν είναι κάτι που διατηρείς μόνο – είναι κάτι που συνεχίζεις με ευθύνη».
