Στην πλαγιά του Έβερεστ, στα 6.300 μέτρα, το στρατόπεδο της Ιαπωνικής Γυναικείας Αποστολής δέχεται πλήγμα. Μια χιονοστιβάδα καταπλακώνει τις σκηνές, θάβοντας ζωντανές έξι γυναίκες.
Ανάμεσα σε αυτές βρίσκεται η μικροσκοπική αλλά ατρόμητη Τζουνκό Ταμπέι. Χάνει τις αισθήσεις της, εγκλωβισμένη κάτω από πάγο και συντρίμμια. Απαιτούνται τέσσερις Σέρπα για να τη σώσουν.
Το σώμα της είναι γεμάτο μελανιές, αλλά οι γιατροί επιμένουν να αποσυρθεί. Η ίδια αρνείται. «Δεν πρόκειται να εγκαταλείψω το βουνό», λέει. Έτσι ξεκινά ένας σφοδρός αγώνας για μια γυναίκα που δεν γνωρίζει την υποταγή. Η ημερομηνία είναι 4 Μαΐου 1974.
Η Ταμπέι με άλλες 14 γυναίκες από την Ιαπωνία έχουν ήδη σχηματίσει την πρώτη γυναικεία αποστολή στο Έβερεστ, πέντε χρόνια νωρίτερα. Μεταξύ τους υπάρχουν δασκάλες, γραμματείς και μητέρες. Στην Ιαπωνία της δεκαετίας του ’70, η ιδέα αυτή φαντάζει σχεδόν προκλητική: γυναίκες που αφήνουν τα σπίτια τους για να διεκδικήσουν μια κορυφή που ανήκει στους άντρες εδώ και δεκαετίες.
Η Ταμπέι συγκεντρώνει χορηγίες με δυσκολία, δανείζεται χρήματα, ράβει μόνη της τον εξοπλισμό της από παλιές κουρτίνες και πλαστικά αυτοκινήτων. Πολλοί την κοροϊδεύουν. «Μείνε σπίτι με τα παιδιά σου», της λένε.
Αλλά είναι σήμερα, 16 Μαΐου, μόλις δώδεκα μέρες μετά τη χιονοστιβάδα, που η Ταμπέι βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου. Δίπλα της ο Σέρπα οδηγός, Άνγκ Τσερίνγκ. Η ανάσα της ακούγεται βαριά πίσω από τη μάσκα οξυγόνου.
Προηγήθηκε ένα στενό, επικίνδυνο πέρασμα πάγου που κανείς δεν την είχε προειδοποιήσει. Κινηθείται κυριολεκτικά στην άκρη του θανάτου. Όταν φτάνει στην κορυφή, δεν πανηγυρίζει. Στέκεται σιωπηλή και λέει μόνο: «Εδώ είναι η κορυφή. Δεν χρειάζεται να ανέβω άλλο».
«Δεν ήθελα να είμαι η πρώτη γυναίκα…»
Η Ιαπωνία γιορτάζει. H Ταμπέι γίνεται σύμβολο γυναικείας δύναμης και αντοχής. Ωστόσο, η ίδια δεν επιθυμεί τίτλους. «Δεν ήθελα να είμαι η πρώτη γυναίκα», λέει. «Ήθελα να είμαι ο 36ος άνθρωπος που πάτησε στο Έβερεστ».
Είναι μητέρα δύο παιδιών. Το ένα μόλις τριών ετών. Αισθάνεται πάντα διχασμένη: ανάμεσα στην μητρότητα και το βουνό, ανάμεσα στην κοινωνική πίεση και την προσωπική της αποστολή.
Στην άλλη πλευρά του Έβερεστ, μια μεγάλη κινεζική αποστολή προσπαθεί να προλάβει. Ο Μάο θέλει να είναι η Κίνα που θα στείλει πρώτη γυναίκα στην κορυφή. Οι Κινέζες ορειβάτισσες είναι κρατικές υπάλληλοι, εκπαιδευμένες να γίνουν σύμβολα, αλλά έρχονται δεύτερες. Η ομάδα από την Ιαπωνία, που δεν είναι κρατική, τους προλαβαίνει.
Η Ταμπέι συνεχίζει. Ανέβηκε την Ανναπούρνα, το Κιλιμάντζαρο, το Ντεναλί. Το 1992 γίνεται η πρώτη γυναίκα που κατακτά τις Επτά Κορυφές, τα ψηλότερα σημεία όλων των ηπείρων. Ποτέ ξανά δεν δέχεται χορηγίες. Χρηματοδοτεί τις αποστολές της διδάσκοντας πιάνο, κάνοντας μεταφράσεις και οργανώνοντας παιδικές ορειβατικές εκδρομές στο Φούτζι μετά τον σεισμό του 2011.
«Επιτυχία είναι…»
Προσπαθεί και για το περιβάλλον. Οργανώνει αποστολές στο Έβερεστ, ιδρύει ταμείο προστασίας του οικοσυστήματος των Ιμαλαΐων και γράφει επτά βιβλία. Όλα με τη δική της, απλή και σχεδόν σπαρτιατική γλώσσα. Χωρίς εξιδανίκευση και ωραιοποιήσεις.
Φεύγει από τη ζωή το 2016, σε ηλικία 77 ετών, μετά από καρκίνο. Μέχρι την τελευταία χρονιά της ζωής της, συνεχίζει να ανεβαίνει βουνά. Όταν τη ρωτούν για την έννοια της επιτυχίας, απαντά: «Να μη σταματάς. Να συνεχίζεις την πορεία σου». Αυτό αναγράφει και η Google στο doodle της, τιμώντας την στα 80 της χρόνια.
Ωστόσο, το όνομά της δεν αναφέρεται συχνά δίπλα σε εκείνα ανδρών ορειβατών, όπως οι Χίλαρι, Νόργκεϊ ή Μεσνέρ. Οι λέσχες, οι οδηγοί και τα ντοκιμαντέρ μιλούν για άνδρες. Οι Ταμπέι, Παν Ντουό, Βάντα Ρουτκιέβιτς, και Λάκπα Σέρπα σπάνια αναφέρονται. Παρ’ όλα αυτά, εκείνες είναι αυτές που ανοίγουν τον δρόμο. Σπάζουν τις προκαταλήψεις με τα χέρια τους.
Η Ταμπέι δεν είναι απλώς η πρώτη γυναίκα στο Έβερεστ. Είναι η πρώτη που ανεβαίνει εκεί χωρίς να ζητήσει άδεια. Χωρίς να απολογηθεί. Χωρίς να υποχωρήσει. Μια γυναίκα που λέει «όχι» όταν της λένε «μείνε σπίτι».
Επιμένει να φτάσει στην κορυφή — όχι για να νικήσει το βουνό, αλλά για να ανακαλύψει τον εαυτό της. Εκεί ψηλά, ανάμεσα στον πάγο και τον ουρανό, καταγράφει μία από τις πιο αθόρυβες, αλλά ηρωικές ιστορίες στην ορειβατική τέχνη.
