Σε ένα περιβάλλον έντονης διπλωματικής δραστηριότητας που εκτείνεται από την Ευρώπη μέχρι τη Μέση Ανατολή, η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας στην Τουρκία, έχει προκαλέσει έναν καταιγισμό πρωτοβουλιών και επαφών, αναζωπυρώνοντας τις ελπίδες για αποκλιμάκωση της πιο αιματηρής σύγκρουσης στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Την Κυριακή, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, πρότεινε άμεσες συνομιλίες με την Ουκρανία στην Τουρκία χωρίς προαπαιτούμενα. Όταν ο Τραμπ κάλεσε δημόσια τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να αποδεχθεί την πρόταση, εκείνος απάντησε θετικά, με την προϋπόθεση ότι ο Πούτιν θα συμμετάσχει αυτοπροσώπως.
Στην συνέχεια, σε μια απροσδόκητη κίνηση τη Δευτέρα, ο Τραμπ, πριν από τις επίσημες επισκέψεις του στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ, ανακοίνωσε ότι είναι ανοιχτός στο ενδεχόμενο συμμετοχής στις συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη.
«Έχω πολλές συναντήσεις, αλλά σκέφτομαι σοβαρά να πετάξω εκεί. Υπάρχει πιθανότητα, εφόσον πιστεύω ότι μπορεί να γίνει κάτι, αλλά πρέπει να το ολοκληρώσουμε», δήλωσε ο Τραμπ.
«Μην υποτιμάτε την Πέμπτη στην Τουρκία», πρόσθεσε.
Μετά την τοποθέτηση του Τραμπ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, συναντήθηκε με Ευρωπαίους ομολόγους του, συμπεριλαμβανομένων των υπουργών Εξωτερικών Βρετανίας και Γαλλίας, καθώς και με τον επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., αναζητώντας «τον δρόμο προς μία κατάπαυση του πυρός» στην Ουκρανία.
Στη συνδιάσκεψη συμμετείχαν επίσης οι υπουργοί Εξωτερικών της Ουκρανίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας.
Από την πλευρά της Ρωσίας, ο υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε συζητήσεις με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν. Το Κρεμλίνο επαίνεσε τη συμβολή της Κίνας, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ στις διπλωματικές προσπάθειες.
Ο πόλεμος ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2022, όταν ο Πούτιν έστειλε στρατεύματα στην Ουκρανία, προκαλώντας μια σύγκρουση που έχει στοιχίσει την ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες και έχει οδηγήσει στη σοβαρότερη αντιπαράθεση Ρωσίας-Δύσης από την κρίση της Κούβας το 1962.
Πέρυσι, το Reuters ανέφερε ότι ο Πούτιν ήταν ανοιχτός στη συζήτηση για μια κατάπαυση του πυρός, ωστόσο η Μόσχα, που έχει αυτή τη στιγμή το πάνω χέρι, δεν προτίθεται να συζητήσει σοβαρές εδαφικές παραχωρήσεις και απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει την επιθυμία ένταξης στο ΝΑΤΟ.
Ακόμη, το Κρεμλίνο δεν έχει ανακοινώσει αν ο Πούτιν θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη. «Δεσμευόμαστε για σοβαρή αναζήτηση τρόπων για μια μακροχρόνια ειρηνική επίλυση», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα.
Πρόσθεσε, πριν να δεχτεί ερωτήσεις: «Αυτά είναι όλα. Είπα ό,τι μπορούσα για αυτή την κατάσταση».
Ο Πούτιν και το Κρεμλίνο έχουν αναφέρει πολλές φορές το προσχέδιο συμφωνίας που είχε διαμορφωθεί το 2022, λίγο αφότου ξεκίνησε η ρωσική εισβολή. Σύμφωνα με αυτό το προσχέδιο, το οποίο έχει εξετάσει το Reuters, η Ουκρανία θα συμφωνούσε να παραμείνει μόνιμα ουδέτερη, με αντάλλαγμα διεθνείς εγγυήσεις ασφαλείας από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ: Βρετανία, Κίνα, Γαλλία, Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες.
Εάν τελικά οι Ζελένσκι και Πούτιν, που δεν κρύβουν την αμοιβαία περιφρόνησή τους, συναντηθούν την Πέμπτη, θα είναι η πρώτη τους κατ’ ιδίαν επαφή από τον Δεκέμβριο του 2019.
Στο μεταξύ, η Ουκρανία και οι ευρωπαϊκοί της σύμμαχοι έχουν ενημερώσει τη Ρωσία ότι πρέπει να αποδεχτεί άνευ όρων 30ήμερη κατάπαυση του πυρός από τη Δευτέρα ή να αντιμετωπίσει νέες κυρώσεις – αίτημα που το Κρεμλίνο έχει απορρίψει, δηλώνοντας ότι δεν δέχεται τελεσίγραφα.
Αξιολογούμενες από τη Ρωσία, οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν σχεδόν το 20% της Ουκρανίας, περιλαμβάνοντας ολόκληρη την Κριμαία, σχεδόν τη Λουγκάνσκ, και πάνω από το 70% των περιοχών Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Κατέχουν επίσης μικρό κομμάτι της περιοχής Χάρκοβο.
Παρά τη συνεχιζόμενη ρωσική προέλαση, η οποία έχει επιβραδυνθεί από το 2024, μάχες διεξάγονται σε όλο το μέτωπο.
Ωστόσο, μερικοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη θα μπορούσαν να προσφέρουν μια πραγματική ευκαιρία για τον τερματισμό της αιματοχυσίας.
Ο Κονσταντίν Κοσάτσεφ, πρόεδρος της επιτροπής διεθνών σχέσεων της Άνω Βουλής της Ρωσίας, δήλωσε στην εφημερίδα Izvestia: «Αν η ουκρανική αντιπροσωπεία προσέλθει στις συνομιλίες με εντολή να εγκαταλείψει τα τελεσίγραφα και να αναζητήσει κοινό έδαφος, είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να προχωρήσουμε πέρα από το 2022».
