Το πρωινό ξύπνημα είναι η πιο ανανεωτική στιγμή της ημέρας—χωρίς πληροφορίες ή εξελίξεις. Ωστόσο, επτά στους δέκα ανθρώπους φτάνουν κατευθείαν στο κινητό τους μόλις ανοίξουν τα μάτια.
Μια μελέτη του 2025 για τις συνήθειες των χρηστών κινητών αποκάλυψε ότι το 69% των ατόμων ανοίγει τη συσκευή τους εντός πέντε λεπτών από το ξύπνημά τους, πριν καν σηκωθούν από το κρεβάτι.
Για ποιο λόγο είναι σημαντική αυτή η συνήθεια; Οι ψυχολόγοι επισημαίνουν ότι δεν πρόκειται απλά για μια κακή συνήθεια. Αποκαλύπτει τέσσερα κρίσιμα στοιχεία για τον τρόπο που λειτουργεί ο νους μας και ρυθμίζει τη διάθεση για όλη την ημέρα.
Τέσσερις συνέπειες του να κοιτάτε το κινητό σας αμέσως μετά το ξύπνημα
- Φοβάστε ότι θα “μείνετε πίσω”
- Αναπτύσσετε ψυχαναγκαστικές ρουτίνες γύρω από το κινητό
- Ο εγκέφαλος σας προετοιμάζεται για αντίδραση, όχι για συγκέντρωση
- Αυξάνετε ή μειώνετε δραστικά τα επίπεδα του άγχους σας το πρωί
Φοβάστε ότι θα “μείνετε πίσω”
Αν αρχίσετε να σκρολάρετε πριν καν σηκωθείτε, πιθανόν επιχειρείτε να ξεπεράσετε μια ελαφριά ανησυχία για ό,τι μπορεί να έχετε χάσει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο φόβος της απώλειας (FOMO) δημιουργεί μια αίσθηση ανησυχίας ότι άλλοι απολαμβάνουν τη ζωή χωρίς εσάς, και μελέτες δείχνουν πως σχετίζεται άμεσα με τη χρήση του κινητού νωρίς το πρωί.
Μια μετα-ανάλυση του 2023 στο BMC Psychology επιβεβαίωσε μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ του FOMO και του εθισμού στα smartphone, υποδεικνύοντας ότι όσοι έχουν υψηλότερα επίπεδα FOMO ελέγχουν το τηλέφωνό τους συχνότερα.
Το FOMO λειτουργεί στο μυαλό σας όπως κάθε μορφή άγχους: προκύπτει η σκέψη ότι “μπορεί να έχω μείνει πίσω”, το σώμα σας αντιδρά με ένταση, και μια ματιά στις ειδοποιήσεις σας παρέχει προσωρινή ανακούφιση, δημιουργώντας έναν κύκλο εθισμού.
Ψυχαναγκαστικές συνήθειες με το τηλέφωνο
Τα τηλέφωνα συχνά συγκρίνονται με “κουλοχέρηδες στην τσέπη μας”. Κάθε ειδοποίηση λειτουργεί ως απρόβλεπτη ανταμοιβή, ένα κλασικό μοντέλο που ενθαρρύνει την ανάπτυξη συνηθειών.
Μια μελέτη του 2022 στο International Journal of Environmental Research and Public Health αποκάλυψε ότι οι εντατικοί χρήστες κινητού αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες σε τεστ αυτοελέγχου, ακόμα και μετά από τρεις ημέρες αποχής.
Η αυτόματη αντίδραση να ελέγξετε το κινητό δεν είναι απλώς θέμα θέλησης, αλλά αποτέλεσμα ενός κυκλώματος που έχει χτιστεί στον εγκέφαλο σας για μήνες ή χρόνια.
Ο εγκέφαλος προετοιμάζεται για αντίδραση – όχι για συγκέντρωση
Ανοίγοντας τις ειδοποιήσεις σας, ενεργοποιείτε τον “αντιδραστικό έλεγχο”. Αντί να εστιάσετε σε μία προτεραιότητα, ο νους σας βρίσκεται σε κατάσταση συνεχιζόμενης επιφυλακής για νέες πληροφορίες.
Μια μελέτη του 2022 στο PLOS ONE απέδειξε ότι ακόμα και οι ήχοι από ειδοποιήσεις καθυστερούν τους χρόνους αντίδρασης και επηρεάζουν την ικανότητά σας να συγκεντρώνεστε.
Όταν αφήνετε το κινητό σας να καθορίζει τη μέρα σας πριν καν σηκωθείτε από το κρεβάτι, διδάσκετε στον εγκέφαλό σας να κυνηγάει συνεχώς έξω ερεθίσματα.
Αυξάνετε ή μειώνετε δραστικά τα επίπεδα στρες σας το πρωί
Με το ξύπνημα, το σώμα σας ενεργοποιεί την παραγωγή κορτιζόλης, αλλά η μπλε φωτεινότητα της οθόνης μπορεί να αλλοιώσει αυτή τη φυσιολογική διαδικασία.
Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε εργαστήριο ύπνου έδειξε ότι η έκθεση σε μπλε φως το πρωί αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης, προκαλώντας ένταση και νευρικότητα.
Η εμφάνιση άγχους λόγω της πρώτης πληροφορίας που διαβάζετε μπορεί να είναι ιδιαίτερα αρνητική για την ψυχική σας κατάσταση.
Συμβουλές
Η ενασχόληση με το κινητό αμέσως μετά το ξύπνημα επηρεάζει την ψυχολογική και σωματική σας κατάσταση. Ως αποτέλεσμα:
- Νιώθετε άγχος αν δεν δείτε κάποιες ειδοποιήσεις.
- Αναπτύσσετε έναν αυτοματοποιημένο κύκλο ανταμοιβής που ενισχύει την εξάρτηση.
- Η συγκέντρωσή σας γίνεται πιο δύσκολη.
- Διαταράσσεται ο φυσιολογικός ρυθμός του άγχους σας, αυξάνοντας την κορτιζόλη.
Για να σπάσετε αυτή την τροχιά, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:
- Αφήστε το κινητό σε άλλο δωμάτιο ή τουλάχιστον μακριά από τα χέρια σας.
- Χρησιμοποιήστε αναλογικό ξυπνητήρι για να αποφύγετε την ανάγκη να ελέγξετε το κινητό.
- Τα πρώτα πέντε λεπτά κάντε ασκήσεις τεντώματος και αναπνοής χωρίς να ανοίξετε το κινητό.
- Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις.
- Μειώστε τη χρήση του κινητού το πρωί.
Απελευθερωθείτε από την παγίδα της χρήσης του κινητού και παρατηρήστε τη διαφορά. Οι πρωινές σας ώρες θα γίνουν πιο ήρεμες, και η σκέψη σας πιο καθαρή.
