Σήμερα, Κυριακή 9 Μαρτίου, η εκκλησία τιμά τη μνήμη των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων στη Σεβαστία. Επίσης, η σημερινή ημέρα είναι η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, γνωστή και ως Κυριακή της Ορθοδοξίας, προς τιμήν της επαναφοράς των ιερών εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842, ένα γεγονός που σήμανε το τέλος της Εικονομαχίας (726-843).
Οι εορτάζοντες σήμερα είναι οι εξής: Αέτιος, Αέτης, Αετός, Αετίων, Αετίς, Αετίνα, Βιβιανός, Βιβιάνα, Βιβιανή, Βιβή, Βίβιαν, Ηλιανή, Ηλιάνα, Λιάνα, Ιλιάνα, Ηλιάννα, Ηλιανός, Ιλιάς, Λυσίμαχος, Λυσιμάχη, Ξάνθος, Ξάνθιος, Ξανθιάς, Ξανθούλιος, Ξανθούλης, Ξανθή, Ξανθούλα, Σεβηριανός, Σεβηριανή, Σμαράγδα, Σμαραγδένια, Σμαραγδή, Σμαράγδω, Σμαρούλα, Σμαρώ, Σμαραγδία, Σμαραγδούλα, Σμάρα, Σμάραγδος, Σμαράγδης, Σμαραγδένιος, Σμάρης, Φιλοκτήμων, Φιλοκτήμονας, Σαράντης, Σαράντος, Σαράντω, Σαραντούλα, Λωξάνδρα, Λωξάντρα, Ρωξάνη, Ρωξάνα, Ορθοδόξης, Δόξης, Δοξάκης, Ορθοδοξία, Δόξα, Ορθούλα, Άξιος, Άξια.
Κυριακή της Ορθοδοξίας
Η σημερινή ημέρα είναι ιδιαίτερη καθώς, παρά την κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εορτάζεται με λαμπρότητα η Ορθοδοξία, η αληθινή Εκκλησία του Χριστού. Γιορτάζουμε την αναστήλωση των ιερών εικόνων που συνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο, χάρη στη σημαντική συμβολή της αυτοκράτειρας και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας, συζύγου του αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 – 843 μ.Χ.).
Αναφερόμαστε στη μεγάλη διαμάχη των εικονομάχων, η οποία ταρακούνησε την Εκκλησία μας για πάνω από έναν αιώνα. Το 726 μ.Χ., ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος αποφάσισε να εφαρμόσει ριζικές μεταρρυθμίσεις, μία εκ των οποίων ήταν η απαγόρευση της προσκύνησης των ιερών εικόνων, πιστεύοντας ότι η χριστιανική πίστη είχε παρέκκλιση από την ειδωλολατρία λόγω ακραίων φαινομένων εικονολατρίας. Στην πραγματικότητα, εξέφρασε προσωπικές απόψεις για την εικονολατρία, επηρεασμένες από Ιουδαϊκό και Ισλαμικό αναεικονικό υπόβαθρο. Η αναταραχή ήταν τεράστια, χωρίζοντας την αυτοκρατορία σε δύο αντιμαχόμενες ομάδες: τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες. Οι διώξεις υπήρξαν σφοδρές, με μεγάλες πατερικές μορφές να υπερασπίζονται την ορθόδοξη πίστη. Το 787 μ.Χ., συγκαλέστηκε η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία διατύπωσε την οφειλόμενη τιμή προς τις ιερές εικόνες και διευκρίνισε σημαντικά σημεία της χριστιανικής πίστης, επιβεβαιώνοντας τη θριαμβευτική πορεία της Ορθοδοξίας.
Στην Ορθοδοξία, οι εικόνες δεν λατρεύονται, αλλά λειτουργούν ως μέσο τιμής προς τα εικονιζόμενα πρόσωπα. Ακόμα και ο Χριστός μπορεί να απεικονίζεται, αφού έγινε άνθρωπος. Όποιος απορρίπτει την εικονογράφηση του Χριστού, αρνείται στην ουσία τη ανθρώπινη φύση Του. Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας εξέφρασαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια. Η προσκύνηση των ιερών εικόνων του Χριστού και των άλλων αγίων δεν αποτελεί ειδωλολατρία, καθώς η τιμή απευθύνεται στο εικονιζόμενο πρόσωπο και όχι στην ύλη. Συνάμα, «η τιμή της εικόνας περνά στο πρωτότυπο» (Μ. Βασίλειος P.G. 32,149) και «προσκυνάμε τις εικόνες όχι προσφέροντας την προσκύνηση στη ύλη, αλλά στους εν αυταίς εικονιζομένους» (Ι. Δαμασκ. P.G. 94 1356). Η ευλογία και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των εικόνων προέρχονται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την εικόνα καθεαυτή.
Η εικόνα έχει σημαντική ποιμαντική αξία. Μια εικόνα, σύμφωνα με τη γλώσσα, αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις, πράγμα που σημαίνει ότι μέσω της εκκλησιαστικής εικονογραφίας οι πιστοί ενισχύονται να προσεγγίσουν τις ανώτερες πνευματικές αλήθειες.
Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση δεν επανήλθε στην κανονικότητα, καθώς εξακολουθούσαν να υπάρχουν εικονομάχοι αυτοκράτορες. Το 843, η ευσεβής αυτοκράτειρα Θεοδώρα, ως επιτροπή του ανήλικου γιου της Μιχαήλ Γ΄, έθεσε τέλος στην εικονομαχία, συμβάλλοντας στον θρίαμβο της Ορθοδοξίας.
Οι Πατέρες αποφάσισαν να εορτάζεται η νίκη του ορθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των Νηστειών για να δείξουν στους πιστούς πως ο πνευματικός αγώνας πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να είναι αποτελεσματικός. Η νηστεία και η ασκητική ζωή υπάρχουν σε άλλες αιρέσεις ή θρησκείες, ακόμη και με αυστηρότερους κανόνες. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σωθούν και να ενωθούν με τον Θεό. Η σωτηρία είναι συνώνυμη με την αλήθεια, ενώ η πλάνη και το ψεύδος οδηγούν σε αδιέξοδα και τελικά στην απώλεια.
