Όταν ερωτήθηκαν αν το μπλακ άουτ στην Ιβηρική (Ισπανία και Πορτογαλία) θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα κυβερνοεπίθεσης, η απλή απάντηση είναι ναι. Το BBC σημειώνει πως, αν και στο κυβερνοχώρο ποτέ δεν μπορείς να αποκλείσεις τίποτα, είναι νωρίς για ένα τέτοιο συμπέρασμα και είναι πιθανότερο ότι η διακοπή ρεύματος οφείλεται σε ατύχημα ή τεχνικό πρόβλημα.
Μια ενδεχόμενη κυβερνοεπίθεση θα ήταν εξαιρετικά πρωτοφανής όσον αφορά την κλίμακα και τον αντίκτυπό της. Στο παρελθόν, ηλεκτρικά δίκτυα έχουν υποστεί επιθέσεις – για παράδειγμα, ρωσικοί χάκερ από τη γνωστή μονάδα Sandworm κατηγορήθηκαν για διακοπές ρεύματος στην Ουκρανία.
Δεκάδες χιλιάδες σπίτια έμειναν χωρίς ηλεκτρισμό κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα του 2015, ενώ μια δεύτερη επίθεση πραγματοποιήθηκε στο Κίεβο το 2016. Και οι δύο αυτές επιθέσεις προκάλεσαν σοκ στον κυβερνοχώρο και απαιτούσαν μήνες προετοιμασίας από τους επιτιθέμενους, αν και τα σφάλματα διορθώθηκαν μέσα σε λίγες ώρες.
Η τρέχουσα κατάσταση θα αποτελούσε μια μεγεθυνμένη εκδοχή του τί συνέβαινε μέχρι τώρα.
Τι γνωρίζουμε για το μπλακ άουτ
Η Ισπανία υπήρξε μάρτυρας ενός ιστορικού μπλακ άουτ τη Δευτέρα, με τουλάχιστον πέντε θανάτους. Μια δυσλειτουργία του συστήματος είχε ως αποτέλεσμα μαζική απώλεια ρεύματος στη χερσόνησο, αφήνοντας μεγάλο κομμάτι της Ιβηρικής χωρίς ηλεκτρισμό (μόνο τα νησιά γλίτωσαν). Η Red Eléctrica και οι εταιρείες ηλεκτρισμού είχαν σχεδόν κηρύξει το περιστατικό λήξαν μέχρι το πρωί της Τρίτης, αν και η κυβέρνηση συνέχισε να μιλάει για ενεργειακή κρίση.
Ο διευθυντής υπηρεσιών της Red Eléctrica, Εντουάρντο Πριέτο, απέρριψε την πιθανότητα κυβερνοεπίθεσης. “Δεν έχουμε κανένα στοιχείο που να υποδείξει ανθρώπινο λάθος”, τόνισε, απορρίπτοντας επίσης το ενδεχόμενο ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η προκαταρκτική έρευνα αναδεικνύει τη φωτοβολταϊκή παραγωγή στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου ως πιθανή αιτία, με το αίτιο και το μέγεθος της απώλειας να παραμένουν υπό διερεύνηση. Ωστόσο, ο Ισπανός Πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, παρέμεινε πιο επιφυλακτικός, ανακοινώνοντας δύο ανεξάρτητες έρευνες και δικαστική διερεύνηση για πιθανό σαμποτάζ.
Ο Πριέτο σημείωσε δύο διαδοχικά γεγονότα “αποσύνδεσης παραγωγής” που συνέβησαν στις 12:33 μ.μ. ως την κύρια αιτία της κρίσης, παραδεχόμενος πως “το σύστημα δεν είχε τη δυνατότητα να αντέξει”.
Τα πιο σημαντικά ερωτήματα είναι: Τι προκάλεσε τις μειώσεις στην ενέργεια και γιατί το δίκτυο δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει τη διακοπή;
Στην Ισπανία, η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών και φυσικών σταθμών, υδροηλεκτρικών εργοστασίων και ανανεώσιμων πηγών. Ο Πριέτο υπογράμμισε ότι το πρόβλημα σχετίζεται με την παραγωγή στην νοτιοδυτική Ιβηρία, όπου βρίσκονται μεγάλοι σταθμοί. Εκφράζοντας ανησυχία, υπονόησε ότι η ηλιακή τεχνολογία ίσως ήταν υπεύθυνη.
Τι προκάλεσε την πτώση στην παραγωγή;
Εδώ βρίσκεται το κλειδί για την κατανόηση του μπλακ άουτ. Το αίτιο πρέπει να διερευνηθεί, ωστόσο, ο Πριέτο έχει αποκλείσει ορισμένα σενάρια, όπως κυβερνοεπίθεση στα συστήματα της Red Eléctrica ή και προγραμματισμένο κλείσιμο φωτοβολταϊκών σταθμών.
Ο Πριέτο και η Κρατική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Aemet) απέρριψαν επίσης οποιοδήποτε σπάνιο μετεωρολογικό γεγονός. Επιμένει πως θα πρέπει να διευκρινιστεί αν η τάση είχε αλλαγές που προκάλεσαν διακοπή στη παραγωγή ηλιακής ενέργειας, αλλά αυτό απαιτεί περαιτέρω πληροφορίες από τα κέντρα παραγωγής.
Ο Πρωθυπουργός Σάντσεθ, πέρα από τις δύο έρευνες, δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα λογοδοτήσει τους ιδιωτικούς παραγωγούς ηλεκτρισμού και τη Red Eléctrica, αν απαιτηθεί, για να εξασφαλίσει ότι κάτι подобное δεν θα επαναληφθεί.
Είναι φυσιολογικό να αποτυγχάνει ολόκληρο το σύστημα;
Ένα μπλακ άουτ που επηρεάζει όλη τη χερσόνησο είναι ασυνήθιστο. Ο πρώην πρόεδρος της Red Eléctrica, Λουίς Αττιένθα, εξήγησε ότι το σύστημα διαθέτει προστατευτικά διαλείμματα ώστε να απομονώνονται οι διακοπές ρεύματος, κάτι που δεν συνέβη εδώ, όπου το πρόβλημα επηρεάσε ολόκληρη τη χερσόνησο. Χρειάστηκαν πολλές ώρες για την αποκατάσταση.
Η πλήρης επανεκκίνηση είναι σύνθετη και σπάνια διαδικασία – οι ολικές διακοπές ρεύματος είναι σπάνιες. Ο Πριέτο εξήγησε πώς έγινε η “συντονισμένη επαναφορά” του συστήματος, ξεκινώντας από υγιείς πηγές από τις γειτονικές χώρες. Στόχος ήταν να επανασυνδεθούν οι σταθμοί παραγωγής, ώστε το σύστημα να μπορέσει να λειτουργήσει ξανά με ασφάλεια.
Η διαδικασία επανεκκίνησης έγινε ανά περιοχές και μέχρι τις 4 π.μ. σχεδόν όλοι οι υποσταθμοί είχαν αποκατασταθεί. Μέχρι τις 7:30 π.μ., το 99% της ζήτησης είχε καλυφθεί.
Η πυρηνική ενέργεια στην Ισπανία
Αυτή η διακοπή συνέβη εν μέσω έντονης συζήτησης για το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας στην Ισπανία, με σχέδια για την αποσύνθεση πέντε ενεργών σταθμών. Ωστόσο, τα κόμματα PP και Vox αντιτίθενται σε αυτό το χρονοδιάγραμμα, το οποίο προβλέπει το κλείσιμο ενός αντιδραστήρα το 2027 και ολοκληρώνεται με το κλείσιμο του Trillo το 2035.
Επιπλέον, το μπλακ άουτ συνέβη τη στιγμή που η παραγωγή από πυρηνικές πηγές βρισκόταν σε χαμηλό επίπεδο, λόγω της μεγάλης εισροής ανανεώσιμων πηγών που καθιστούν την πυρηνική ενέργεια λιγότερο ανταγωνιστική.
Ωστόσο, οι υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας χρησιμοποίησαν το γεγονός για να κατηγορήσουν τις ανανεώσιμες πηγές και την απουσία πυρηνικών μονάδων για το πρόβλημα. Ο Σάντσεθ αντέτεινε ότι οι ανανεώσιμες πηγές δεν ήταν το αίτιο της διακοπής, επισημαίνοντας ότι η πυρηνική ενέργεια επίσης υποχώρησε.
Τόνισε ότι οι υδροηλεκτρικοί και οι μονάδες συνδυασμένου κύκλου ήταν οι πιο ευέλικτοι στην αποκατάσταση της ηλεκτρικής ενέργειας.
