Σημαντικές αλλαγές εισάγονται στο εκλογικό σύστημα των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, με την κατάργηση του δεύτερου γύρου εκλογών, την καθαρογραφή των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και την επίλυση θεμάτων που αφορούν την οικονομική διαχείριση και εποπτεία των ΟΤΑ. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνονται στον Κώδικα της Αυτοδιοίκησης που παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος κατά τη διάρκεια κοινής συνεδρίασης των διοικητικών συμβουλίων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ).
Ο κ. Λιβάνιος ανέφερε ότι η σύνταξη του Κώδικα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και θα ακολουθήσει ευρεία διαβούλευση, με στόχο την υποβολή του για ψήφο στη Βουλή στις αρχές του καλοκαιριού. Επισημαίνεται ότι ο Κώδικας θα αποτελέσει τη βάση για όλες τις λειτουργίες της Αυτοδιοίκησης, συνδυάζοντας σχεδόν 1000 διάσπαρτα νομοθετικά κείμενα, πολλά από τα οποία είναι σε ισχύ εδώ και 50 χρόνια. Ενδεικτικά, κάποια άρθρα έχουν τροποποιηθεί έως και 40 φορές τα τελευταία 15 χρόνια.
Ο νέος Κώδικας αναμένεται να διευκολύνει την ερμηνεία των διατάξεων, να προάγει την ενιαία ρύθμιση, να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών, να περιορίσει το κόστος και να ενισχύσει τη βιωσιμότητα των δήμων και περιφερειών, αντιμετωπίζοντας θέματα όπως ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ο Κώδικας θα έχει περισσότερες από 1.100 σελίδες και θα διαρθρωθεί σε 4 βιβλία, με 15 μέρη και 76-80 κεφάλαια. Το πρώτο βιβλίο θα καλύπτει τα οργανωτικά, τις εκλογές των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, το σύστημα διακυβέρνησης και τις εκλογικές δαπάνες. Το δεύτερο θα εξετάσει τη διακυβέρνηση και την εποπτεία των ΟΤΑ. Το τρίτο θα αναλύσει τις αρμοδιότητες και το τέταρτο θα αφορά την οικονομική διαχείριση.
Μεταξύ των προτεινόμενων αλλαγών περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, ένα ενιαίο παράβολο για υποψηφιότητες καθώς και η απλοποίηση των κωλυμάτων που σχετίζονται με οφέλη σε δήμο ή περιφέρεια.
Για τις εκλογές των περιφερειακών αρχών, ο υπουργός δεν παρέσχε λεπτομέρειες, αλλά ανέφερε ότι θα υπάρξει «διεξοδικός διάλογος» τις επόμενες ημέρες. Ανέφερε επίσης τις βασικές αρχές, όπως η εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο και η εξασφάλιση πλειοψηφίας 3/5 για τον εκλεγμένο.
Σύμφωνα με την κυβερνητική πρόταση, αν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο, οι δύο πρώτοι συνδυασμοί θα προκριθούν για τη δεύτερη φάση εκλογών όπου θα υπολογιστούν και οι δεύτερες ψήφοι. Ο συνδυασμός που θα συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο στην πρώτη φάση ή τις περισσότερες ψήφους στη δεύτερη, θα ανακηρύσσεται ως επιτυχών.
Για τη διαχείριση των αρμοδιοτήτων, εισάγεται το «τεκμήριο καθημερινότητας», με εννέα κατηγορίες αρμοδιοτήτων για δήμους και τρεις για περιφέρειες. Ο υπουργός τόνισε ότι 1.199 αρμοδιότητες έχουν καταγραφεί για τους ΟΤΑ, εκ των οποίων 736 αφορούν τις περιφέρειες και 400 τους δήμους.
Ο Κώδικας περιλαμβάνει δύο βασικούς κανόνες: 1. Κάθε αρμοδιότητα που ασκείται από δήμο ή περιφέρεια θα έχει 7 διαφορετικές επιλογές άσκησης. 2. Κάθε πολίτης θα έχει πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες ποιότητας, ανεξαρτήτως του πληθυσμού του δήμου του.
Επιπλέον, ο υπουργός ανακοίνωσε τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την είσπραξη οφειλών προς κάθε ΟΤΑ, με τη δυνατότητα εξόφλησης αυτών των οφειλών. Επίσης, οι δήμοι θα μπορούν να χορηγούν επίδομα γέννησης έως 3.000 ευρώ για τη γέννηση πρώτου και δεύτερου παιδιού, σύμφωνα με τα κριτήρια που θα καθοριστούν από τα δημοτικά συμβούλια.
Τέλος, στα οικονομικά των ΟΤΑ, θα καταργηθεί ο έλεγχος νομιμότητας από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις και θα λειτουργήσουν άμεσα επτά αυτοτελείς υπηρεσίες ελέγχου ΟΤΑ, με επικεφαλής τον γενικό επόπτη νομιμότητας.
