Μετά την προβολή της ταινίας «Τα Σαγόνια του Καρχαρία», εκατομμύρια άνθρωποι απέφυγαν τα βαθιά νερά, παίρνοντας να κολυμπούν μόνο κοντά στην ακτή. Πολλοί υπέφεραν από εφιάλτες με καρχαρίες ή προσπαθούσαν να ανιχνεύσουν τυχόν απειλές στον ορίζοντα.
Η κλασική ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ θεωρείται ένα από τα πιο επιδραστικά φιλμ στην ιστορία, όχι μόνο λόγω των φόβων που προκάλεσε, αλλά και για την υποδειγματική αφήγηση και τη σκηνοθεσία της, καθώς και για την πολιτική της αλληγορία σχετικά με την ανθρώπινη αλαζονεία και τον αδηφάγο καπιταλισμό.
Ο Σπίλμπεργκ χαρακτήρισε τα γυρίσματα της ταινίας του ως «την πιο μεγάλη βουτιά που μπορούσε να γίνει σε ένα και μισό μέτρο νερό», όμως η απήχηση που δημιούργησε με την πρεμιέρα της ήταν απρόβλεπτη και οδήγησε σε ένα θρίαμβο εισπρακτικά και καλλιτεχνικά, καθιερώνοντας το καλοκαίρι ως την πιο επικερδή περίοδο του αμερικάνικου box office.
Με την 50ή επέτειο της πρεμιέρας της, έχουμε την ευκαιρία να αναλογιστούμε την προέλευση και την παραγωγή της θρυλικής ταινίας, η οποία το 2001 αναγνωρίστηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και εντάχθηκε στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των ΗΠΑ.
Η αρχή από ένα βιβλίο
Το μυθιστόρημα του Πίτερ Μπέντσλεϊ, που κυκλοφόρησε το 1974, ανήκει σε μια εποχή όπου οι επιμελητές του εκδοτικού οίκου είχαν σοκαριστεί από τις περιγραφές του ακαταμάχητου καρχαρία και των τρομακτικών θανάτων του.
Ο ιδανικός σκηνοθέτης
Οι παραγωγοί Ρίτσαρντ Ζάνουκ και Ντέιβιντ Μπράουν διάβασαν το μυθιστόρημα και αποφάσισαν αμέσως να το μεταφέρουν στη μεγάλη οθόνη. Αρχικά σκηνοθέτης θα ήταν ο Τζον Στάρτζες, αλλά δεν προχώρησε. Στη συνέχεια, οι παραγωγοί απευθύνθηκαν στον Σπίλμπεργκ, που μόλις είχε κυκλοφορήσει το «Εξπρές του Σούγκαρλαντ». Ο νεαρός σκηνοθέτης γοητεύτηκε από το βιβλίο και αποφάσισε να αναλάβει την παραγωγή.
«Ο σκηνοθέτης του φορτηγού και του καρχαρία»
Όταν ήρθε η ώρα των γυρισμάτων, ο Σπίλμπεργκ ανησυχούσε μήπως καθιερωθεί ως «ο σκηνοθέτης του φορτηγού και του καρχαρία» και υπήρξε σκέψη να αποσυρθεί. Με την ενθάρρυνση του Μπράουν, ξεκίνησε το έργο με προϋπολογισμό 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων, ο οποίος τελικά φούσκωσε στα 12 εκατομμύρια.
Πρωταγωνιστής ο καρχαρίας
Ο Σπίλμπεργκ, με τη βοήθεια του συγγραφέα Καρλ Γκότλιμπ, προχώρησε στη συγγραφή του σεναρίου, αλλά και στις αλλαγές που χρειάζονταν. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στο νησί Martha’s Vineyard, με τον σκηνοθέτη να θεωρεί τον καρχαρία τον πραγματικό πρωταγωνιστή της ταινίας.
Πρωτοποριακές τεχνικές
Ο Σπίλμπεργκ και η ομάδα του ανέπτυξαν νέες τεχνικές ώστε οι σκηνές να φαίνονται ρεαλιστικές. Προσαρμόστηκαν εξοπλισμός και δημιουργήθηκαν μοντέλα για τον καρχαρία, ενώ οι καμπάνες του χρόνου και τα τεχνικά προβλήματα προκάλεσαν αναβολές, οι οποίες τελικά οδήγησαν σε βελτιώσεις στην παραγωγή.
Η υπόθεση
Η πλοκή είναι γνωστή: σε ένα νησί όπου ο τουρισμός είναι η κύρια πηγή εσόδων, εμφανίζεται ένας λευκός καρχαρίας και επιτίθεται στους ανθρώπους. Ο αρχηγός της αστυνομίας προσπαθεί να κλείσει τις παραλίες, αλλά ο δήμαρχος τον εμποδίζει, φοβούμενος οικονομικές απώλειες. Όταν οι επιθέσεις αυξάνονται, οι άνδρες βγαίνουν στη θάλασσα για να βρουν και να καταστρέψουν το θαλάσσιο τέρας.
Αλληγορία
Η αλληγορία της ταινίας αναδεικνύει την ανθρώπινη αλαζονεία και την καπήλευση της φύσης. Ο δήμαρχος και οι κάτοικοι προτιμούν το κέρδος από την προστασία της κοινότητας, αποτυπώνοντας την πτωτική πορεία της αμερικανικής κοινωνίας.
Μία από τις πιο σημαντικές ταινίες όλων των εποχών
Η σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ άλλαξε το τοπίο του αμερικανικού σινεμά, με τη ταινία να κρατάει σταθερή τη σύνθεση χρόνου, χώρου και δράσης, σφραγίζοντας την ταινία ως μία από τις σημαντικότερες στην ιστορία του κινηματογράφου.
«Μετανιωμένος» για τη δυσφήμιση των καρχαριών
Δύο χρόνια πριν, ο Σπίλμπεργκ εξέφρασε τις τύψεις του για τη δυσφήμιση των καρχαριών και τη ραγδαία συρρίκνωσή τους, αναγνωρίζοντας παράλληλα τη διαχρονικότητα των κοινωνικών προβλημάτων που η ταινία αναδεικνύει.
