Στο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Καρπενήσι, Αύγουστος 1944: 80 χρόνια από την καταστροφή της Πόλης. Εθνικές και Ευρωπαϊκές Διαστάσεις», ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Ακαδημαϊκός κ. Προκόπιος Παυλόπουλος έδωσε ομιλία με τίτλο: «Το νομικώς ενεργό και το δικαστικώς επιδιώξιμο των απαιτήσεων της Ελλάδας από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας σχετικά με το κατοχικό δάνειο και τις αποζημιώσεις για τα θύματα και τις καταστροφές της ναζιστικής μνήμης». Στην ομιλία του, ο κ. Παυλόπουλος υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Πριν από 80 χρόνια, από 5 έως 21 Αυγούστου 1944, διαπράχθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Αιτωλίας και Ευρυτανίας ένα ακόμη φρικτό έγκλημα από τη ναζιστική θηριωδία. Πρόκειται για τη μακάβρια στρατιωτική επιχείρηση «Έχιδνα», που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από την 104η Μεραρχία Κυνηγών, ως απάντηση στον ηρωικό αγώνα της Εθνικής Αντίστασης, κυρίως στους ορεινούς όγκους μεταξύ Αγρινίου και Καρπενησίου. Από τις 8 Αυγούστου 1944, το Καρπενήσι και οι κάτοικοί του υπήρξαν μάρτυρες πρωτοφανών, σχεδόν ολοκληρωτικών καταστροφών, με αμέτρητα άοπλα θύματα, πέρα από τους ηρωικούς μαχητές της Εθνικής Αντίστασης που είχαν πέσει προηγουμένως στη μάχη. Για την ιστορική αναδρομή που αφορά την καταστροφή του Καρπενησίου από τους ναζί θα μιλήσουν άλλοι ειδικοί στο πλαίσιο αυτού του σημαντικού Συνεδρίου, στο οποίο έχω τη μεγάλη τιμή να συμμετέχω. Επομένως, από την πλευρά μου, θα εστιάσω μόνο στο κρίσιμο Εθνικό Θέμα των απαιτήσεων της Χώρας μας από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, επικεντρώνοντας στα θέματα του κατοχικού δανείου και στις αποζημιώσεις για τα θύματα και τις καταστροφές της ναζιστικής βαρβαρότητας.
Ι. Το ευρύτερο νομικό πλαίσιο
Γίνεται ευρύτατα αποδεκτό ότι η έννοια της Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Νομιμότητας θεμελιώνει πλήρως τις αξιώσεις της Ελλάδας αναφορικά με το κατοχικό δάνειο και τις καταβολές αποζημιώσεων για τα θύματα και τις υλικές καταστροφές της ναζιστικής θηριωδίας.
Α. Η Δικαιοσύνη της Ιστορίας απαιτεί από τους θύτες να εκπληρώσουν τη «συγγνώμη» τους αποδίδοντας στην Ελλάδα ό,τι δίκαια της ανήκει. Αυτό σημαίνει ότι αν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αναγνωρίζει τις ευθύνες της για το ναζιστικό παρελθόν της, οφείλει να εκπληρώσει όσα επιβάλλει η ιστορική διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο κοινός μας Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, και ιδιαίτερα ο κοινός μας Ευρωπαϊκός Νομικός Πολιτισμός.
Β. Υπενθυμίζω τις θεμελιώδεις θέσεις μας, που είναι και Εθνικές Θέσεις, αναφορικά με τις αξιώσεις μας για αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι προκειται για δύο νομικά διακριτά ζητήματα.
ΙΙ. Τα είδη των απαιτήσεων της Ελλάδας
Συγκεκριμένα, αυτά αφορούν:
Α. Πρώτον, το κατοχικό δάνειο που έχει χορηγηθεί με βία και καταναγκαστικά από τη Γερμανία στην εγκατεστημένη κατοχική κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση των στρατευμάτων κατοχής. Από νομική σκοπιά, πρόκειται για «ενοχή εκ συμβάσεως», άρα η απαίτηση που προκύπτει είναι εσωτερικής φύσης και όχι αδικοπρακτικής.
1. Σε αυτήν την απαίτηση περιλαμβάνονται και τόκοι υπερημερίας λόγω μη έγκαιρης εξόφλησης.
2. Δεν τίθεται πρόβλημα παραγραφής ή παραίτησης. Υπάρχει μόνο ζήτημα υπολογισμού της συνολικής οφειλής. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ελληνική θέση ενισχύεται νομικά λόγω της αρχής αποπληρωμής του δανείου κατά την κατοχή.
Β. Δεύτερον, οι αποζημιώσεις σχετικά με ανθρώπινες απώλειες και υλικές καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα στην Ελλάδα.
1. Το 1946, στη Διάσκεψη των Παρισίων, υπολογίστηκε ένα ποσό για αποζημιώσεις προς την Ελλάδα στο ύψος των 7,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, το 1953 η Συμφωνία του Λονδίνου δεν «απαλλάσσει» την Γερμανία από τις οφειλές της για πολεμικές αποζημιώσεις, όπως η γερμανική πλευρά συχνά ισχυρίζεται.
- α) Η Συμφωνία αυτή απλώς ανέστειλε τις υποχρεώσεις της Γερμανίας έως τη διευθέτηση του «Συμφώνου Ειρήνης» κατά το Διεθνές Δίκαιο μεταξύ Γερμανίας και των νικητών του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.
- β) Αυτή η ικανότητα προήλθε το 1990, όταν η Γερμανία επανενώθηκε και απέκτησε νομιμοποιημένη πολιτειακή υπόσταση.
- γ) Το «Σύμφωνο 2 + 4» καλύπτει και τις χώρες που πλήγηκαν από την γερμανική κατοχή, όπως η Ελλάδα.
2. Η νομική βάση των αποζημιωτικών απαιτήσεων κατά της Γερμανίας βρίσκεται στις διατάξεις του άρθρου 3 της Δ΄ Σύμβασης της Χάγης του 1907.
- α) Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, το εμπόλεμο κράτος που παραβιάζει τους κανονισμούς οφείλει να καταβάλει αποζημίωση.
- β) Αυτές οι αρχές επικαιροποιήθηκαν με την απόφαση του Διεθνούς Στρατιωτικού Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης το 1946.
ΙΙΙ. Τα κύρια στοιχεία της τεκμηρίωσης
Οι αξιώσεις μας παραμένουν νομικά ενεργές και επιδιώξιμες, χωρίς να τίθεται ζήτημα παραγραφής.
Α. Ο κοινός μας Ευρωπαϊκός Νομικός Πολιτισμός απαιτεί την απόφαση να ληφθεί από αρμόδιο δικαστήριο, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Β. Αυτή η θέση είναι εθνική και αμετάβλητη, καθώς υποστηρίζεται και από τη γνωμοδότηση του 2019 της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εμπειρογνωμόνων του Γερμανικού Κοινοβουλίου, που αναγνωρίζει την απουσία ζητήματος παραίτησης ή παραγραφής.
Επίλογος
Η άρνηση της κυβέρνησης της Γερμανίας να αναγνωρίσει τις νομικές απαιτήσεις της Ελλάδας είναι αναιτιολόγητη και στερείται νομιμότητας, παραβιάζοντας τόσο την Ευρωπαϊκή όσο και την Διεθνή νομιμότητα. Αυτή η στάση είναι υποκριτική, καθώς η Γερμανία συχνά προτρέπει άλλες χώρες να σέβονται τη Διεθνή και Ευρωπαϊκή Νομιμότητα, ενώ αρνείται να συμμορφωθεί με τις δικές της υποχρεώσεις. Αυτή η συμπεριφορά υποσκάπτει την αξιοπιστία της στην διεθνή σκηνή. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποδεχθεί αυτή την αρνητική στάση και θα συνεχίσει να επαναφέρει το ζήτημα με ακόμα πιο ισχυρά νομικά επιχειρήματα.
