Ένα μνημείο του σοβιετικού δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν που εγκαταστάθηκε στο μετρό της Μόσχας έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις. Ορισμένοι Ρώσοι το υποδέχονται ως ιστορικό φόρο τιμής, ενώ άλλοι θεωρούν ότι είναι αφελές να τιμούμε τη μνήμη ενός ατόμου που ευθύνεται για τόσα δεινά.
Το γλυπτό σε φυσικό μέγεθος βρίσκεται στον σταθμό του μετρό Taganskaya και παρουσιάζει τον Στάλιν να στέκεται στην Κόκκινη Πλατεία, περιτριγυρισμένος από πολίτες που τον κοιτούν με θαυμασμό. Αποτελεί αναπαράσταση ενός παλαιού μνημείου που είχε αποκαλυφθεί στον ίδιο σταθμό το 1950, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του.
Ο τομέας του μετρό της Μόσχας ανέφερε ότι το αρχικό μνημείο είχε “χαθεί” το 1966, κατά τη διάρκεια ανακαίνισης του σταθμού.
Περίπου 700.000 άνθρωποι εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια του “Μεγάλου Τρόμου” του Στάλιν, το 1937-38, σε μία περίοδο έντονων διωγμών εναντίον πραγματικών και υποτιθέμενων εχθρών του. Πολλοί άλλοι πολίτες αναγκάστηκαν να εισέλθουν σε στρατόπεδα Γκουλάγκ, που εκτείνονταν σε όλη τη χώρα.
Το μετρό της Μόσχας ανακοίνωσε ότι η νέα έκδοση του μνημείου, που παρουσιάστηκε στις 15 Μαΐου, ήταν ένα από τα “δώρα” προς τους επιβάτες για την 90ή επέτειο του εμβληματικού και αποτελεσματικού συστήματος μεταφορών.
Ο αρχικός τίτλος του έργου, «Ευγνωμοσύνη του Λαού προς τον Ηγέτη και τον Διοικητή», αναφερόταν στον ρόλο του Στάλιν στη νίκη της Σοβιετικής Ένωσης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την 80ή επέτειο του οποίου γιορτάστηκε φέτος με μεγαλοπρέπεια.
Διχασμένες απόψεις
«Αυτός ο άνθρωπος (ο Στάλιν) δημιούργησε πολλά», δήλωσε ο Γιεβγκένι Ιβάνοφ, κάτοικος της Μόσχας, που ήρθε να δει το νέο μνημείο. «Έχει κάτι για το οποίο μπορεί να είναι περήφανος. Δεν είναι στην εξουσία μας να το γκρεμίσουμε. Ένας άντρας έκανε κάτι – πρέπει να σεβαστούμε αυτό που έκανε».
Ο Κίριλ Φρολοφ, άλλος κάτοικος της πρωτεύουσας, παραδέχτηκε ότι η περίοδος του Στάλιν είναι αμφιλεγόμενη και ότι δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «καλός». Όμως, υπογράμμισε ότι η συμβολή του στην νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η εκβιομηχάνιση της Σοβιετικής Ένωσης απαιτεί αναγνώριση. «Αυτός ο άνθρωπος έκανε περισσότερα για τη χώρα μας από οποιονδήποτε άλλο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι αυτό το (νέο μνημείο) είναι θετικό και θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα… Επειδή οι νέες γενιές δεν γνωρίζουν καθόλου ποιος είναι αυτός».
Ωστόσο, άλλοι καταδικάζουν το μνημείο.
Αντιδράσεις από την αντιπολίτευση
Η φιλελεύθερη παράταξη Yabloko εξέδωσε επίσημη διαμαρτυρία κατά αυτού που χαρακτήρισε επιστροφή ενός μνημείου σε “τύραννο”. Απαιτούν από το μετρό να επικεντρωθεί στη μνήμη των θυμάτων της καταστολής του Στάλιν. «Η επιστροφή των συμβόλων του σταλινισμού είναι προσβολή στην ιστορία και κοροϊδία προς τους απογόνους των καταπιεσμένων», αναφέρεται στη δήλωση της Yabloko.
Αρχικά, άγνωστοι τοποθέτησαν δύο πινακίδες στο μνημείο με επικριτικά αποσπάσματα του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, οι οποίες αφαιρέθηκαν αργότερα.
Αποσταλινοποίηση
Ο Σοβιετικός ηγέτης Νικήτα Χρουστσόφ είχε καταγγείλει τη βία και τα εγκλήματα του Στάλιν το 1956, και ακολούθησε μια εκστρατεία αποσταλινοποίησης με στόχο την αφαίρεση εικόνων του Στάλιν. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, σταλινικά μνημεία έχουν αρχίσει να επανεμφανίζονται σε διάφορες περιοχές, αν και η κληρονομιά του παραμένει διχαστική.
Ο Αλεξάντερ Ζινοβίεφ, ερευνητής της σοβιετικής αρχιτεκτονικής, δήλωσε ότι βλέπει παραλληλισμούς μεταξύ του νέου μνημείου και της τρέχουσας κατάστασης στη Ρωσία, εν μέσω της αντιπαράθεσης με τη Δύση για τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Είναι η ίδια αυτοαπομόνωση, είναι η ίδια συντηρητική ιδεολογία και στήριξη στις δικές μας δυνάμεις», ανέφερε.
«Αυτή η νοοτροπία, που μας υποχρεώνει να εμπιστευόμαστε τους ηγέτες μας, ανταγωνίζεται με την εποχή μας», πρόσθεσε.
Πηγή: Reuters
