Το διαχρονικό μήνυμα του Πολιτισμού και η διαλεκτική σχέση με τα μνημεία

Ο Ελληνικός Πολιτισμός έχει διατηρηθεί μέσα στους αιώνες, υποστηρίζοντας ότι η Ανθρώπινη Υπόσταση είναι μια σύνθεση ψυχής, συναισθήματος και λογικής. Αυτά αποκαλύπτουν έννοιες και αξίες που καθορίζουν την οντολογική υπόσταση του Ελληνισμού. Το διαχρονικό αυτό μήνυμα του πολιτισμού μας εκφράζεται και μέσω των μνημείων. Η συμβατότητα ή ασυμβατότητά τους με αυτό το μήνυμα αποτελεί το κριτήριο για τη δημόσια διαλεκτική σχέση μας μαζί τους.

Είναι προφανές ότι η διαλεκτική μας σχέση με τα μνημεία και οι δράσεις γύρω από αυτά δεν μπορεί να είναι «εκτός θέματος» ή να ακολουθούν διαφορετικούς κώδικες από το μήνυμα του πολιτισμού που εκπέμπουν.

Για παράδειγμα, όπως σε ένα Ιατρικό Συνέδριο δεν θα ήταν κατάλληλη η παρουσίαση νέων τεχνολογιών στη ναυτική κατασκευή, έτσι και η οποιαδήποτε παρουσίαση που αποσκοπεί στην «αύξηση πωλήσεων» προϊόντων δεν έχει θέση στην αλληλεπίδραση μας με τα μνημεία, και ιδίως με την Ακρόπολη.

Μνημεία και Καταναλωτισμός

Το κενό περιεχόμενο του καταναλωτισμού δεν έχει καμία σχέση με τον Πολιτισμό.

Είναι σωστό που το Υπουργείο Πολιτισμού υπέβαλε μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου, και όχι μόνο κατά της συγκεκριμένης εταιρείας που χρησιμοποίησε την Ακρόπολη στη διαφήμισή της.

Η Λίνα Μενδώνη έχει δίκιο, καθώς αυτό δίνει την ευκαιρία για εννοιολογική έρευνα και καθορισμό των περιπτώσεων όπου η χρήση πολιτιστικών μνημείων για εμπορικές πωλήσεις αποτελεί αδίκημα ή όχι. Κάτι τέτοιο, που είναι στη φύση του απρόσωπου καταναλωτισμού, δεν σχετίζεται με τον Ανθρωποκεντρικό Πολιτισμό.

Δεν είναι όλα προς πώληση. Δεν μπορεί να είναι.

Το πρόβλημα δεν είναι το χαμηλό τίμημα των 380 ευρώ, αλλά η διαφοροποίηση των εννοιών, των μηνυμάτων και των αξιών.

Το ζήτημα του αν όλα αγοράζονται και πωλούνται, έχει προβληματίσει κυρίως τις μη ανθρωποκεντρικές κοινωνίες που λειτουργούν με βάση συναλλαγές και κανονιστικές συμπεριφορές.

Όταν όλα γίνουν αντικείμενα της αγοράς, το «Ελλάς, η Χώρα των Ονείρων» (1960) θα μετατραπεί σε «Πορνογραφία» (Έργο 43: 1982-83), όπως μας είπε ο Μάνος Χατζηδάκης.

Στον «Πλούτο» του Αριστοφάνη (388 π.Χ.) είναι σαφές ότι ο πλούτος τυφλώνει… Όταν τα πάντα γίνονται αντικείμενα κατανάλωσης, χάνεται η δυνατότητα διαφοροποίησης που οδηγεί στον πολιτισμό και προκαλεί παρακμή. Ο Αριστοφάνης μας διδάσκει ότι δεν είναι ο πλούτος που τυφλώνει, αλλά η προσήλωση σε αυτόν ως υπέρτατο στόχο.

Η Αρχαία Αγορά

Η έννοια της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας – όπως φαίνεται σήμερα από την οδό Πολυγνώτου – δεν σχετιζόταν αποκλειστικά με τον πλούτο του Αριστοφάνη, αλλά περιλάμβανε ανθρώπινα στοιχεία ψυχής, συναισθήματος και λογικής.

Σχέση Συμβατή και Μη, με τα Μνημεία

Σήμερα, η «αγορά» σημαίνει αποκλειστικά συναλλαγή και καταναλωτισμό, κάτι που είναι ασύμβατο με το κώδικα του Ελληνικού Πολιτισμού και το ανθρωποκεντρικό μήνυμα των μνημείων μας.

Υπάρχει έντονη προώθηση της μονοδιάστατης νοοτροπίας του καταναλωτισμού, που προκαλεί την «τύφλωση του πλούτου» την οποία μας διδάσκει ο Αριστοφάνης. Αυτή η τύφλωση προκαλεί παρακμή.

Τα μνημεία του Πολιτισμού μας, κυρίως η Ακρόπολη, δεν μπορούν να γίνουν «βήμα» για τέτοιες διαδικασίες.

Είναι γνωστό ότι ο Χριστός έδιωξε τους αργυραμοιβούς από τον Ναό. Ήταν εναντίον της εκμετάλλευσης του Ναού για άσχετους σκοπούς. Έτσι, και τα πολιτιστικά μνημεία δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται για μηνύματα που δεν συνάδουν με την αξία τους.

Οι επιχειρήσεις που σέβονται τον πολιτισμό μπορούν να προβληθούν μέσω Πολιτιστικής Χορηγίας. Οι εταιρείες που επιθυμούν να συνδέσουν τη ταυτότητά τους με τον Πολιτισμό είναι καλό να το κάνουν μέσω πραγματικής υποστήριξης.

Επιμύθιον

Η συμβατότητα ή μη με το διαχρονικό μήνυμα των μνημείων μας αποτελεί το κριτήριο της δημόσιας μας σχέσης μαζί τους.

*Ο Ανδρέας Αθηναίος είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου – μέλος της American Association of University Professors (1977) – βραβευμένος για την Ακαδημαϊκή Διδασκαλία στην Η.Π.Α. (1987) και πρώην Νομάρχης.