Μουσική, φαγητό, ενημέρωση, υγεία, φυσική κατάσταση… Όλο και περισσότεροι άνθρωποι βασίζονται σε συνδρομές για τη διαχείριση διαφόρων πτυχών της καθημερινότητάς τους.
Η δημοτικότητα των συνδρομητικών υπηρεσιών, όπως το Netflix και το Disney+, καθώς και πολλών μουσικών πλατφορμών όπως το Spotify και το Deezer, έχει αυξηθεί σημαντικά. Επίσης, οι υπηρεσίες παράδοσης φαγητού και διαδικτυνών γυμναστικής κερδίζουν έδαφος.
Η συνδρομή έχει αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα της ψηφιακής κατανάλωσης, δημιουργώντας νέα είδη καταναλωτών, όπως τους “Homo Subscriptor”, όπως αναφέρει ο Γκρεγκορί Βανέλ, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Οικονομίας στο πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ.
Ο όρος “Homo Subscriptor” έχει εισαχθεί πρόσφατα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και αναφέρεται σε άτομα που η καθημερινότητά τους οργανώνεται γύρω από πολυάριθμες συνδρομές σε ψηφιακές υπηρεσίες. Αυτός ο “συνδρομητής” εκπροσωπεί μια νέα κατανάλωση βασισμένη σε επαναλαμβανόμενες πληρωμές.
«Η εμφάνιση του Homo Subscriptor θα μπορούσε να σημάνει το ανώτατο στάδιο του ψηφιακού καπιταλισμού, απαιτώντας σοβαρή αναζήτηση σχετικά με τη σχέση μας με την τεχνολογία. Θέτει υπό αμφισβήτηση την ισορροπία μεταξύ της απεριόριστης πρόσβασης και της ελευθερίας μας», επισημαίνει ο Βανέλ.
Μια έρευνα του γαλλικού ιστότοπου cbnews έδειξε ότι στη Γαλλία, ο μέσος όρος των ψηφιακών συνδρομών ανά νοικοκυριό ανέρχεται σε 3,2, με μηνιαία δαπάνη περίπου 65 ευρώ.
Στην Ισπανία, οι μηνιαίες δαπάνες για ψηφιακές συνδρομές φτάνουν τα 60 ευρώ, ενώ στη Γερμανία και τη Βρετανία είναι 50 ευρώ.
Η αγορά αυτή αναμένεται ότι θα ξεπεράσει τα 10,31 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος, με το 57% των Γάλλων να δηλώνουν ότι θα ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν 20 ευρώ περισσότερο το μήνα για μια καθολική συνδρομητική υπηρεσία.
Σημαντική Αλλαγή
Η αύξηση των συνδρομών αντανακλά μια σημαντική αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες: η συνεχής πρόσβαση στις υπηρεσίες φαίνεται να προτιμάται έναντι της κατοχής υλικών αγαθών. «Είναι ένας έξυπνος τρόπος για να ξεπεραστούν περιορισμοί στην κατανάλωση», σχολιάζουν ψυχολόγοι στη Ναυτεμπορική. «Συχνά, οι καταναλωτές πληρώνουν για πολλές συνδρομές χωρίς να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τους».
Ψευδαίσθηση Ελευθερίας
Το μοντέλο συνδρομής προσφέρει φαινομενική ελευθερία στους καταναλωτές, επιτρέποντάς τους να ακυρώσουν ανά πάσα στιγμή και να αποκτούν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα περιεχομένου με σταθερό κόστος.
Ωστόσο, αυτή η “ελευθερία” συχνά είναι παραπλανητική. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν στρατηγικές “lock-in” για να διατηρούν τους πελάτες τους, καθιστώντας δύσκολη τη μεταπήδηση σε φθηνότερες εναλλακτικές.
Οι πολλές συνδρομές ενδέχεται να οδηγήσουν σε “κόπωση συνδρομής” και αυξημένα κόστη. Οι καταναλωτές μπορεί να καταλήγουν να πληρώνουν για υπηρεσίες που σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιούν.
Ο καθηγητής Βανέλ επισημαίνει ότι «οι συνδρομές σε υπηρεσίες όπως το Netflix ή το Spotify έχουν σχεδιαστεί για να είναι εθιστικές. Οι αλγόριθμοι προτάσεων ταιριάζουν στις προτιμήσεις των χρηστών, ενώ ενδέχεται να υπάρχουν αποκλειστικά περιεχόμενα διαθέσιμα μόνο σε μια πλατφόρμα».
«Οικονομία Συνδρομών»
Πολλές υπηρεσίες; Πολλές ανεξάρτητες εφαρμογές; Υψηλές τιμές; Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ενδέχεται να απομακρύνουν τους οποιουσδήποτε «Homo Subscriptor» από την ψηφιακή ζούγκλα.
Οι κανόνες της οικονομίας συνδρομών επανακαθορίζονται. Πρώην αντίπαλοι που ανταγωνίζονταν σφοδρά για μερίδιο αγοράς τώρα συνεργάζονται, ακόμη και σε τομείς που δεν ανήκουν αποκλειστικά σε αυτούς.
«Αυτή η κατάσταση σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των συνδρομών. Πιστεύω ότι το 2025 θα φτάσουμε σε μια καμπή. Η παραδοσιακή οικονομία συνδρομών αλλάζει και η αγορά εξελίσσεται σε πιο σύνθετα και ενδεχομένως κερδοφόρα οικονομικά πακέτα».
Για παράδειγμα, η Paramount, που ανταγωνίζεται το Amazon Prime Video, συνεργάζεται πλέον με αυτήν: το Bundle Economy της Paramount+ διατίθεται στην πλατφόρμα Prime, ενσωματωμένο στο οικοσύστημα ενός άμεσου ανταγωνιστή.
Το Apple TV+ είναι επίσης διαθέσιμο μέσω του Prime, ένδειξη ότι τρεις μεγάλες υπηρεσίες streaming προσεγγίζουν το ίδιο κοινό μέσω της ίδιας πλατφόρμας.
Ενσωματώσεις και συνεργασίες μεταξύ μεγάλων ονομάτων στο streaming καθίστανται όλο και πιο κοινές.
«Η μαζική ομαδοποίηση είναι ισχυρή στρατηγική, αν και απαιτεί χρόνο και στρατηγική εκτέλεση. Για μικρότερες εταιρείες, η υλοποίηση αυτής της ρύθμισης είναι συνήθως αδύνατη. Ακόμη και οι μεγαλύτερες εταιρείες, παρά τους πόρους τους, είναι συχνά διστακτικές λόγω του κινδύνου να χάσουν χρόνο και χρήμα», αναφέρουν οι παράγοντες της αγοράς.
«Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε μια μορφή τεχνολογικής και οικονομικής εξάρτησης, στην οποία οι καταναλωτές παγιδεύονται σε ένα οικοσύστημα ψηφιακών υπηρεσιών. Μπορεί να θεωρηθεί και οικονομικός έλεγχος, καθώς κάποιες εταιρείες επιβάλλουν τους όρους κατανάλωσης».
Νέα Υποχρεωτική Δαπάνη
«Η αύξηση των διαφόρων συνδρομών δημιουργεί μια νέα μορφή υποχρεωτικής δαπάνης για τους καταναλωτές, η οποία προστίθεται στα κανονικά έξοδα και την αποπληρωμή δανείων», δηλώνει ο Γκρεγκορί Βανέλ, προσθέτοντας: «Ο Homo υποστηρικτής είναι όλο και πιο ελεύθερος να κάνει επιλογές, αλλά μόνο μέσα σε πλατφόρμες που αποκτούν ολοένα και περισσότερο έλεγχο πάνω του. Μια μορφή αυστηρά ρυθμιζόμενης ελευθερίας».
Ο Homo Subscriptor αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία, αλλά και πρόκληση για την κοινωνία μας. Ενώ το μοντέλο συνδρομής προσφέρει πλεονεκτήματα για την ευκολία και την προσαρμογή, εγείρει επίσης σοβαρά ζητήματα γύρω από την τεχνολογική εξάρτηση, την προστασία δεδομένων και την άνιση πρόσβαση.
Η μαζική συλλογή προσωπικών δεδομένων προβάλλει ερωτήματα για την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια, επαληθευμένα από πρόσφατες εξελίξεις στη νομοθεσία. Σκάνδαλα για την κακή χρήση προσωπικών δεδομένων από μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες έχουν ενισχύσει αυτές τις ανησυχίες.
Πρόκληση και Ευκαιρία
Ο Homo Subscriptor προσφέρει ταυτόχρονα ευκαιρίες και προκλήσεις στην κοινωνία μας. Ενώ το μοντέλο συνδρομής έχει σίγουρα πλεονεκτήματα, εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την τεχνολογική εξάρτηση και την ανισότητα στην πρόσβαση.
«Για να διασφαλίσουμε ότι αυτή η νέα εποχή του ψηφιακού καπιταλισμού είναι επωφελής για όλους, είναι απαραίτητο να θεσπιστούν κατάλληλοι κανονισμοί και να προωθηθεί η ηθική χρήση της τεχνολογίας», προτρέπει ο Βανέλ.
«Το μέλλον του Homo Subscriptor θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις υπεύθυνα, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον όπου οι τεχνολογικοί κολοσσοί συνδέονται με μη δημοκρατικά καθεστώτα».
