Η σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν εισέρχεται σε νέα φάση, καθώς η Τεχεράνη εξαπολύει συνεχείς επιθέσεις με πυραύλους και drones, προκαλώντας θανάτους και ζημιές στο εσωτερικό του Ισραήλ. Το κεντρικό ερώτημα αφορά το εύρος και την κατεύθυνση της συνέχειας αυτής.
Το πρωί του Σαββάτου, οι σειρήνες ηχήσαν ξανά. Ο ουρανός πάνω από την Ιερουσαλήμ φωτίστηκε από εκρήξεις. Οι κάτοικοι του Τελ Αβίβ έτρεξαν και πάλι σε καταφύγια, ανάμεσα σε καπνούς και ήχους εκρήξεων. Σύμφωνα με τις αρχές του Ισραήλ, έχουν καταγραφεί
Ανταποκρινόμενο στην εκτενή ισραηλινή επίθεση της Παρασκευής, το Ιράν εξαπέλυσε πυραυλικές επιθέσεις. Παρόλο που η πρώτη ανακόπηκε, η δεύτερη πέτυχε στόχους, προκαλώντας ζημιές και ανθρώπινες απώλειες.
Όπως αναφέρει το BBC, «το Ιράν απέδειξε ότι, παρά την υποχώρησή του σε σχέση με το παρελθόν, διατηρεί την ικανότητα να απαντήσει σφοδρά σε αυτή την άνευ προηγουμένου επίθεση του Ισραήλ».
Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις; Το κρίσιμο ερώτημα για την Τεχεράνη
Η Τεχεράνη φαίνεται αποφασισμένη να μην περιοριστεί σε συμβολικές αντιδράσεις. Η κλιμάκωση είναι αυτονόητη. Το ερώτημα είναι για πόσο ακόμα μπορεί να συνεχιστεί αυτό, και ποια θα είναι τα επόμενα βήματα.
Θα περιοριστεί στην επίθεση κατά του Ισραήλ ή θα επεκταθεί σε αμερικανικούς στόχους και συμμάχους στον Περσικό Κόλπο; Σε κάθε περίπτωση, οι επιλογές της είναι περιορισμένες — και όλες επικίνδυνες.
1. Εντατικοποίηση επιθέσεων κατά Ισραήλ
Το Ιράν έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει τις επιθέσεις με drones και βαλλιστικούς πυραύλους. Ωστόσο, το οπλοστάσιο του —ιδιαίτερα οι μακρυνείς πύραυλοι— δεν ανανεώνεται εύκολα.
Πολλά σημεία εκτόξευσης έχουν ήδη πληγεί. Η απώλεια του στρατηγού Χατζιζαντέχ, επικεφαλής του πυραυλικού προγράμματος, καταδεικνύει την απώλεια κρίσιμων τμημάτων της αμυντικής δομής της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Η συνέχιση των επιθέσεων έχει πολιτική βαρύτητα, αλλά η στρατηγική αποδοτικότητα είναι μειούμενη.
2. Θέματα με αμερικανικούς στόχους
Το Ιράν εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να πλήξει βάσεις των ΗΠΑ στο Ιράκ ή στον Κόλπο. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση στρατιωτική αμερικανική αντίδραση.
Και αν ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποφεύγει μέχρι στιγμής τη στρατιωτική εμπλοκή, κάθε επίθεση κατά αμερικανικού προσωπικού θα μπορούσε να υποχρεώσει σε ανασχεδιασμό της πολιτικής.
Το καθεστώς του Χαμενεΐ κατανοεί ότι δεν μπορεί να αντέξει έναν διμέτωπο πόλεμο με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
3. Στρατηγική κατά των πετρελαϊκών υποδομών
Εναλλακτικά, το Ιράν μπορεί να προσπαθήσει να ασκήσει έμμεση πίεση στη Δύση, πλήττοντας κρίσιμες πετρελαϊκές υποδομές στη Σαουδική Αραβία ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπως συνέβη το 2019 και το 2022. Ένας τέτοιος χτύπος θα αύξανε τις τιμές του πετρελαίου και θα προκαλούσε παγκόσμιο οικονομικό σοκ.
Μια πιο ακραία προσέγγιση θα ήταν το ενδεχόμενο μερικού ή πλήρους κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ, από όπου περνά περίπου το 20% της παγκόσμιας πετρελαϊκής ροής. Το Ιράν έχει ήδη απειλήσει σχετικά και διαθέτει τα μέσα να παρεμποδίσει τη ναυσιπλοΐα.
Ωστόσο, αυτό θα σήμαινε άμεση στρατιωτική αντίδραση από τις ΗΠΑ, που έχουν ισχυρή ναυτική παρουσία στην περιοχή, και θα κατέστρεφε τις σχέσεις της Τεχεράνης με τις αραβικές χώρες, πιθανόν οδηγώντας σε στρατιωτική αντίδραση.
Αυτό σενάριο φαντάζει ως «λύση απελπισίας» και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την παγκόσμια, αλλά και την ιρανική οικονομία. Θα μπορούσε να προκαλέσει και δυσαρέσκεια στους συμμάχους της Τεχεράνης, όπως η Κίνα. Στις τρέχουσες συνθήκες, καμία επιλογή δεν μπορεί να αποκλειστεί.
4. Διπλωματικές προσπάθειες
Ο Τραμπ επισημαίνει ότι έχει προσφέρει «ευκαιρίες» στο Ιράν για διάλογο, υποδηλώνοντας ότι υπάρχει ακόμα χρόνος.
Ωστόσο, για τον Χαμενεΐ, η επιστροφή σε διαπραγματεύσεις μετά από μια τέτοια ήττα θα συνιστούσε εθνική ταπείνωση. Οι σκληροπυρηνικοί κερδίζουν έδαφος. Η πυρηνική συμφωνία (JCPOA) του 2015 φαίνεται να είναι νεκρή.
5. Μακροχρόνιος πόλεμος
Η πιο ρεαλιστική λύση μπορεί να είναι ένας μακροχρόνιος, εξαντλητικός πόλεμος. Το Ιράν μπορεί να συνεχίσει να δέχεται πλήγματα και να απαντά με περιορισμένες επιθέσεις, επανεκκινώντας παράλληλα το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ωστόσο, αυτά θα συμβαίνουν σε ένα εύθραυστο εσωτερικό περιβάλλον, γεμάτο κοινωνικές εντάσεις.
Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο διπλωμάτης Ράιαν Κρόκερ, «τα απολυταρχικά καθεστώτα βαδίζουν ως παντοδύναμα — μέχρι τη στιγμή που δεν είναι πια».
Η μελλοντική κατάσταση: Είναι πιθανή η πτώση του καθεστώτος;
Η προοπτική εξωτερικής ανατροπής του καθεστώτος παραμένει επισφαλής. Οι Ιρανοί γνωρίζουν τι συνέβη στη Λιβύη.
Κατανοούν ότι η εγκατάλειψη του πυρηνικού προγράμματος δεν εγγυάται την ασφάλεια. Και αν το καθεστώς καταρρεύσει, ποιος θα το διαδεχτεί; Μπορεί να προκύψει πραγματική δημοκρατία ή θα επικρατήσει η δύναμη των Φρουρών της Επανάστασης;
Η Μέση Ανατολή εισέρχεται σε αναταραχή. Και το Ιράν —με την πλάτη στον τοίχο— καλείται να αποφασίσει άμεσα την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει για να περισώσει την κατάσταση.
