Δημιουργοί: Ελευθέριος Γούλας, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πατρών, Χρήστος Καλλανδράνης & Δημήτρης Δημητρίου, Επίκουροι Καθηγητές στο Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
ΤΟ ΝΕΟ πρόγραμμα αναβάθμισης της αμυντικής ικανότητας στην Ευρώπη, γνωστό ως SAFE, σηματοδοτεί μια στροφή προς την αύξηση και επιτάχυνση της παραγωγής στρατιωτικών υλικών εντός της Ε.Ε., με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από εξωτερικούς προμηθευτές.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κοινές επενδύσεις, τεχνολογική συνεργασία και υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
ΕΠΙΣΗΣ, η πρόταση τόνωσης των αμυντικών δαπανών μέσω της ενεργοποίησης ρήτρας διαφυγής, όπως εισηγήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μπορεί να προκαλέσει μια δραματική αύξηση του κόστους.
ΥΠΟ ΑΥΤΟ το πρίσμα, μια πρόσφατη μελέτη που καλύπτει 135 χώρες για σχεδόν τρεις δεκαετίες ρίχνει νέο φως στον τρόπο που οι στρατιωτικές δαπάνες επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη και έχει σημαντικές συνέπειες για την παγκόσμια πολιτική.
Η ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ συζήτηση «όπλα ή βούτυρο» (guns vs butter) έχει συχνά απεικονίσει τις στρατιωτικές δαπάνες ως βάρος για την οικονομική ανάπτυξη, απομακρύνοντας επενδύσεις σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία.
Ωστόσο, η νέα έρευνα αποκαλύπτει μια πιο περίπλοκη πραγματικότητα: οι στρατιωτικές δαπάνες μπορούν να ενισχύσουν την ανάπτυξη, αλλά μόνο υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Ο Ρόλος της Αποδοτικότητας
1. Ένα βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι οι στρατιωτικές δαπάνες δεν είναι όλες ίδιες. Σημαντικότερη είναι η αποδοτικότητα – δηλαδή το πόσο σωστά ξοδεύει μια χώρα τα χρήματά της.
2. Δύο βασικοί δείκτες στρατιωτικής αποδοτικότητας ανάλυσης είναι:
- Ένταση Κεφαλαίου: Μετράται ως στρατιωτική δαπάνη ανά στρατιώτη, αντικατοπτρίζοντας την τεχνολογική πρόοδο των ενόπλων δυνάμεων. Χώρες με υψηλή ένταση κεφαλαίου επενδύουν περισσότερο σε εξοπλισμό και καινοτομία.
- Ικανότητα Εξαγωγής Όπλων: Χώρες που παράγουν και εξάγουν στρατιωτικό εξοπλισμό επωφελούνται από οικονομεία κλίμακας και τεχνολογικές διαχυτικές επιδράσεις.
Αυτές οι χώρες όχι μόνο αποκτούν έσοδα, αλλά επίσης συμβάλλουν στη βιομηχανική ανάπτυξη, προωθώντας την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Και οι δύο δείκτες δείχνουν ότι στρατιωτικές δαπάνες που ευθυγραμμίζονται με την αποδοτικότητα μπορούν να αντιστρέψουν τον παραδοσιακά αρνητικό τους αντίκτυπο στην οικονομία.
Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην εκσυγχρονιστική στρατηγική, παρά στο μέγεθος των στρατιωτικών δυνάμεων.
3. Συμμετοχή σε Συμμαχίες: ΝΑΤΟ vs Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης:
Η μελέτη επίσης εξετάζει το πώς οι στρατιωτικές συμμαχίες επηρεάζουν τη σχέση αποδοτικότητας και ανάπτυξης:
- Μέλη ΝΑΤΟ: Ακόμα και χώρες με χαμηλή στρατιωτική αποδοτικότητα φαίνεται να κερδίζουν από τη συμμετοχή τους στον ΝΑΤΟ. Η θεσμική ωριμότητα του ΝΑΤΟ προάγει τις στρατιωτικές δαπάνες.
- Μέλη ΟΣΣ: Αντίθετα, οι χώρες του ΟΣΣ, όπως η Κίνα και η Ρωσία, υποφέρουν από τις στρατιωτικές δαπάνες τους λόγω έλλειψης αποτελεσματικών μηχανισμών ενσωμάτωσης.
ΑΥΤΟ δείχνει ότι το ΝΑΤΟ παρέχει οικονομική «προστασία», ενισχύοντας την απόδοση των στρατιωτικών επενδύσεων.
Επιπτώσεις Πολιτικής
Η ΜΕΛΕΤΗ καταλήγει σε κεντρικές προτάσεις πολιτικής για εθνικές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς:
- Στόχευση στην Έξυπνη Δαπάνη: Η έμφαση πρέπει να είναι στη σωστή χρήση των διαθέσιμων πόρων, όπως η κεφαλαιακή επένδυση και η υποστήριξη εγχώριων βιομηχανιών.
- Υποστήριξη Εγχώριων Βιομηχανιών: Η ανάπτυξη και εξαγωγή όπλων εντός ηθικών πλαισίων μπορεί να μειώσει το δημοσιονομικό βάρος.
- Εκμετάλλευση Συμμαχιών: Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα πέρα από την ασφάλεια.
- Προσαρμογή Δαπανών: Χώρες με περιορισμένες δυνατότητες πρέπει να αναζητούν περιφερειακές συνεργασίες ή ειδικότητες στον τομέα της άμυνας.
Συμπερασματικά
ΑΥΤΗ η έρευνα αμφισβητεί τη συνήθη πεποίθηση ότι οι στρατιωτικές δαπάνες βλάπτουν την οικονομική ανάπτυξη.
ΑΝΤΊΘΕΤΑ, αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η στρατηγική του τρόπου και του πού γίνονται οι αμυντικές επενδύσεις. Σε έναν κόσμο με αυξανόμενες απειλές, η στρατηγική αποδοτικότητα είναι το κλειδί για το πώς η εθνική άμυνα μπορεί να υποστηρίξει την οικονομική ευημερία.
ΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ πολιτικής θα πρέπει να το λάβουν υπόψη: οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί σχετίζονται και με την έξυπνη οικονομία.
