Γεννημένος στη Μαντζουρία και μεγαλωμένος μέσα στη φτώχεια, εκπαιδευμένος από τις αποτυχίες, ο Ταϊίτσι Όνο δεν διευθύνει απλώς – διαλύει και ξαναχτίζει. Επαναστατεί στους τρόπους λειτουργίας των εργοστασίων, μετατρέπει την Toyota σε κολοσσό, με την αποτελεσματική παραγωγή να γίνεται δόγμα και τη σπατάλη εχθρός.
Ο Ταϊίτσι Όνο δεν δημιουργεί εγχειρίδια. Δημιουργεί εντολές. Και πάνω απ’ όλα, γράφει ιστορία.
Η καρδιά της Toyota χτυπά στη Μαντζουρία το 1912. Εκεί, στην ιαπωνικά ελεγχόμενη πόλη Νταλιάν, γεννιέται ο άνθρωπος που θα επαναστατήσει την έννοια της παραγωγής, θα συρρικνώσει τον χρόνο, θα εξαλείψει τη σπατάλη και θα θεσπίσει μια νέα φιλοσοφία. Δεν είναι διπλωματούχος μηχανικός. Δεν είναι εκπληκτικός ομιλητής. Είναι όμως αδυσώπητος με τη μετριότητα και καινοτόμος με τον χρόνο.
Από το Υφαντουργείο στα Αυτοκίνητα
Το 1932, ενώ η παγκόσμια οικονομία καταρρέει στη Μεγάλη Ύφεση, ο νεαρός Όνο προσλαμβάνεται στην Toyoda Spinning & Weaving, το υφαντουργείο της οικογένειας Toyoda. Χωρίς τίτλους ή σπουδές, είναι απλώς ένας νεαρός υπάλληλος με οξύ βλέμμα και προσοχή στη λεπτομέρεια. Για 10 χρόνια εργάζεται ανάμεσα σε αργαλειούς και αποτυχίες.
Διαπιστώνει την Nichibo να προσπερνά την Toyoda σε κόστος και ποιότητα. Παρατηρεί, κρατά σημειώσεις και δεν ξεχνά. Σε αυτά τα χρόνια, πίσω από τις σκηνές ενός υφαντουργείου, δημιουργούνται οι πρώτες βάσεις του συστήματος που αργότερα θα ανατρέψει τη βιομηχανία.
Συντονίζοντας το Χάος
Το 1943, η ένταξή του στην Toyota Motor Company είναι καθοριστική. Έξι χρόνια αργότερα, αναλαμβάνει τη διεύθυνση του μηχανουργείου. Εκεί, σε ένα περιβάλλον γεμάτο μέταλλα και έλλειψη πρώτων υλών, γεννιέται το Σύστημα Παραγωγής της Toyota. Ο Όνο αρχίζει να οργανώνει τις μηχανές με βάση τη διαδικασία. Μειώνει τα μεγέθη παρτίδας και εισάγει τον πολυλειτουργικό χειρισμό από έναν εργαζόμενο, δημιουργώντας ροή σε έναν κόσμο χάους.
Και τότε, εμφανίζεται το… kanban. Ο Όνο, αν και δεν έχει επισκεφθεί ποτέ σούπερ μάρκετ, ακούει για αυτά τα αμερικανικά καταστήματα, όπου οι πελάτες παίρνουν μόνο ό,τι χρειάζονται, μόλις το χρειάζονται. Αντιστρέφει τη λογική παραγωγής: παράγουμε μόνο όταν ζητάει ο επόμενος σταθμός. Το σύστημα αυτό γεννιέται από μια χειρόγραφη σημείωση και αργότερα ονομάζεται kanban.
Η αντίσταση είναι σφοδρή. Οι μάνατζερ διαμαρτύρονται, οι προϊστάμενοι αγανακτούν. Ο Όνο επιμένει, φωνάζει και σοκάρει. Δημιουργεί προκλήσεις για να δείξει τα όρια των στελεχών. Το σύστημα του ονομάζεται – ειρωνικά – «το καταραμένο σύστημα Όνο». Κανείς δεν το αποδέχεται, εκτός από εκείνον, που δεν σταματά.
Ο Κύκλος του Όνο
Στέκεται για ώρες στον «κύκλο του Όνο», μια κιμωλία στο πάτωμα του εργοστασίου που του θυμίζει ότι οι λύσεις βρίσκονται εκεί, στον χώρο της δουλειάς. Καταγράφει κάθε κίνηση, κάθε καθυστέρηση, κάθε σπατάλη.
Γι’ αυτό και καταγράφει τα 7 είδη σπατάλης – τις muda που μειώνουν τους πόρους χωρίς να προσθέτουν αξία. Στα 50 του, με στόχο τις σπατάλες αυτές, σώζει την αυτοκινητοβιομηχανία από την κατάρρευση.
- καθυστερήσεις
- υπερπαραγωγή
- περιττές διεργασίες
- μεταφορές
- κινήσεις
- αποθέματα
- ελαττώματα
Τα δημοσιεύει, τα επαναλαμβάνει και τα θεσπίζει ως κανόνα. Κάθε στιγμή που δεν παράγεται αξία είναι μια χαμένη στιγμή. Όπως λέει: «οι άσκοπες κινήσεις ισοδυναμούν με τη συρρίκνωση της ζωής». Παρά την επιτυχία της εταιρείας, δεν φτάνει στη θέση του εκτελεστικού αντιπροέδρου της Toyota, ούτε γίνεται ποτέ πρόεδρος ή δημόσιο πρόσωπο. Ορισμένοι πιστεύουν ότι είχε πολλούς αντιπάλους. Ίσως. Ίσως απλώς να ήταν πολύ «τραχύς» για την ιαπωνική ιεραρχία.
Η Πετρελαϊκή Κρίση και το Μυστικό
Η επιρροή του είναι διαρκής. Το 1970, η πετρελαϊκή κρίση πλήττει τη Δύση. Οι πωλήσεις καταρρέουν. Οι Αμερικανοί βλέπουν τα ιαπωνικά αυτοκίνητα να κυριαρχούν στην αγορά. Αναζητούν το «μυστικό» και το εντοπίζουν στον τρόπο παραγωγής της Toyota. Γεννιέται έτσι το Lean Manufacturing. Ο Όνο γίνεται θέμα συζήτησης παντού.
Αν και αποσύρεται από την Toyota το 1978, συνεχίζει να εκπαιδεύει. Γίνεται πρόεδρος της Toyoda Gosei, διαμορφώνει ομάδες και μεταφέρει τη φιλοσοφία του. Δεν γράφει οδηγίες, αλλά ιδέες ζωής. Στα βιβλία του, όπως το Toyota Production System και το Workplace Management, κανείς δεν θα βρει τεχνικά εγχειρίδια, αλλά ρήσεις όπως:
- «Τα πάντα είναι κόστος. Πρώτα μείωσε τη σπατάλη»
- «Η σοφία δίνεται σε όλους. Το ζήτημα είναι ποιος μπορεί να την εφαρμόσει»
- «Πρώτα πες “Μπορώ να το κάνω” και μετά δοκίμασε»
Η Κληρονομιά του
Ο Ταϊίτσι Όνο αφήνει την τελευταία του πνοή στις 28 Μαΐου 1990 από καρδιακή ανεπάρκεια, σε ηλικία 78 ετών. Μέχρι το τέλος, παραμένει σύμβουλος και πιστός στις αξίες του.
Κάθε φορά που ένα εργοστάσιο μειώνει τα αποθέματά του, όταν μια startup ρυθμίζει τη ροή παραγωγής ή όταν κάποιος αναζητά πρακτικές λύσεις, ο Όνο είναι παρών.
Δεν είναι απλώς ο πατέρας του συστήματος. Είναι η απόδειξη ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει εκ των έσω – χωρίς θόρυβο, χωρίς μεγάλα λόγια, αλλά με επιμονή, παρατήρηση και αγάπη για την τελειότητα.
