Υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ άνεσης και εφησυχασμού, καθώς και ανάμεσα στην ανθεκτικότητα και τον φόβο. Ωστόσο, μιλάμε για αγορές, όπου όλα αυτά μπορούν να συνυπάρχουν.
Οι γνωστοί “εκδικητές” των κρατικών ομολόγων εμφανίστηκαν ξανά πρόσφατα, προειδοποιώντας τις κυβερνήσεις για τα υπέρογκα χρέη. Και δεν αφορά μόνο την Αμερική.
Τα νούμερα είναι τεράστια και ασύλληπτα, συνέπειες που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο στην ουτοπία. Το χρέος των ΗΠΑ αγγίζει το 100% του ΑΕΠ, ελαφρώς πάνω από αυτό της Γαλλίας και της Βρετανίας, ενώ φτάνει το 235% στην Ιαπωνία. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι οι τόκοι καλύπτονται από μόλις το 18% των ομοσπονδιακών εσόδων στις ΗΠΑ και το 25% του ετήσιου προϋπολογισμού στην Ιαπωνία, που σημαίνει ότι τα έσοδα είναι ήδη ή θα γίνουν κάποια στιγμή ανεπαρκή. Μάλιστα, στις ΗΠΑ αναμένονται προβλέψεις που δείχνουν ότι το χρέος θα διπλασιαστεί σε σχέση με το ΑΕΠ τις επόμενες δύο δεκαετίες.
Η επαναλαμβανόμενη λύση είναι η έκδοση νέου χρέους, μια πρακτική που ορισμένοι οικονομολόγοι αποκαλούν “βόμβα χρέους”.
Η «σκληρή αλήθεια» είναι ότι το παγκόσμιο χρέος δεν μπορεί να είναι βιώσιμο. Απλά δεν μπορεί να αποπληρωθεί, μπορεί μόνο να αυξάνεται, καθώς οι πολιτικές σκοπιμότητες καταρρίπτουν κάθε “ηθική” βούληση για ριζικές μεταρρυθμίσεις. Επίσης, μπορεί να μηδενιστεί, αλλά αυτό θα απαιτήσει ένα σοβαρό γεγονός. Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε κάτι τέτοιο;
Ο διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan, Τζέιμι Ντάιμον, ανέφερε ότι υπάρχει αδικαιολόγητος εφησυχασμός από τις αγορές και τα θεσμικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των κεντρικών τραπεζών. Αυτό διότι η γεωπολιτική δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Ο κόσμος είναι γεμάτος από ενεργές και ανενεργές εστίες πολέμου και έναν unprecedented κούρσα εξοπλισμών. Οι απόπειρες ειρήνης φαίνονται σαν μια “δανεική παράταση” ενός συστήματος που καταρρέει από τα θεμέλιά του… Και οι επισκευές, όταν γίνονται για να “βολέψουν” και όχι για να αποκαταστήσουν, μπορεί να σπάσουν τις λεπτές ισορροπίες που διατηρούν τη εύθραυστη ισορροπία.
