Πενήντα δύο παιδιά συνελήφθησαν στο Βέλγιο από το 2008 έως το 2017 με τη χρήση σπέρματος από τον ίδιο δότη, ο οποίος είχε ένα γονίδιο που ενδέχεται να προκαλεί καρκίνο, σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλόφωνης εφημερίδας Le Soir.
Μια πρόσφατη έρευνα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian αποκάλυψε ότι ένας Δανός δότης που διαθέτει μια σπάνια μετάλλαξη σχετιζόμενη με αυξημένο κίνδυνο πρόωρης ανάπτυξης καρκίνου, οδήγησε στη σύλληψη και γέννηση 67 παιδιών στην Ευρώπη. Από αυτά, τα 52 γεννήθηκαν μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο Βέλγιο. Η υπόθεση αφορά 37 οικογένειες που ενημερώθηκαν ότι ένα ή περισσότερα από τα παιδιά τους προήλθαν από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη. Κάθε παιδί έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει αυτό το γονίδιο και την αντίστοιχη ασθένεια. Σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα, δέκα από αυτά τα παιδιά έχουν παρουσία καρκίνου, όπως λευχαιμία ή λέμφωμα.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο υπουργός Υγείας του Βελγίου ανακοίνωσε ότι 52 παιδιά έχουν συλληφθεί από το σπέρμα του ίδιου δότη από τη Δανία, και αφορούν 37 γυναίκες (μερικές από αυτές είχαν περισσότερα από ένα παιδιά από τον ίδιο δότη) σε 12 κέντρα γονιμότητας στο Βέλγιο. «Είναι μια διπλή ανησυχία: αφενός για τον πραγματικό γενετικό κίνδυνο, αφετέρου για την ανακάλυψη ότι το παιδί τους προήλθε από έναν ευρέως χρησιμοποιούμενο δότη», δήλωσε ο υπουργός Υγείας.
Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, το υπουργείο Υγείας του Βελγίου υπογράμμισε ότι η υπόθεση μπορεί να επηρεάζει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Βουλγαρία, Κύπρο, Γερμανία, Ισπανία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ολλανδία και Πολωνία.
Ο πρώτος συναγερμός σήμανε τον Απρίλιο του 2020 όταν ο δότης «Χ» αποκλείστηκε προσωρινά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος λόγω της διάγνωσης καρκίνου ενός παιδιού που γεννήθηκε από αυτόν. Παρά τις αρχικές ανησυχίες, το ESB ανέφερε ότι το αποτέλεσμα των αναλύσεων σπέρματος ήταν αρνητικό και ο δότης εγκρίθηκε ξανά. Ωστόσο, το Οκτώβριο του 2023, νέο μήνυμα από το ESB ενημέρωσε τα κέντρα γονιμότητας ότι εξετάζεται ξανά η κατάσταση του δότη, ο οποίος είχε πλέον αποκλειστεί οριστικά. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή τράπεζα σπέρματος, ο δότης δεν είχε ιστορικό καρκίνου και υποβλήθηκε σε εξετάσεις σύμφωνα με τις ισχύουσες κανονιστικές προδιαγραφές, αλλά η συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη δεν ελέγχθηκε τότε, καθώς δεν θεωρείτο γνωστή. Η μετάλλαξη στο γονίδιο TP53 προκαλεί το σύνδρομο Li-Fraumeni (LFS), μια κληρονομική κατάσταση που αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνων σε νεαρή ηλικία.
Στο Βέλγιο, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας ενημερώθηκε ήδη από τον Απρίλιο του 2024, και στα τέλη του ίδιου έτους εστάλη ειδοποίηση μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος επαγρύπνησης για τον εντοπισμό όλων των προσβεβλημένων παιδιών.
Η «Soir» αναφέρει ότι η υπόθεση αναδεικνύει τις αδυναμίες του συστήματος παρακολούθησης στο Βέλγιο. Σύμφωνα με τον νόμο που ισχύει από το 2007, μέχρι έξι γυναίκες μπορεί να λαμβάνουν σπέρμα από έναν δότη, ανεξαρτήτως εθνικότητας και τόπου διαμονής. Ο νόμος απαιτεί από τα κέντρα γονιμότητας να ελέγχουν αν το όριο αυτό τηρείται, αλλά αυτό αγνοείται εδώ και αρκετό καιρό λόγω έλλειψης μηχανισμών ελέγχου. Στη Γαλλία, το όριο ορίζεται στις δέκα γεννήσεις ανά δότη, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 12. Σε Γερμανία και Δανία το όριο φτάνει τις 15. Σε αντίθεση, η ευρωπαϊκή τράπεζα σπέρματος έχει επιβάλει ένα πολύ υψηλότερο όριο: 75 παιδιά ανά δότη.
