Ο πρώην στενός δεσμός Ουάσινγκτον – Ιερουσαλήμ κλονίζεται.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που στο παρελθόν είχε προσφέρει στον Μπενιαμίν Νετανιάχου σχεδόν ανεπιφύλακτη στήριξη, τώρα χαράσσει τη δική του πορεία στη Μέση Ανατολή — με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να παρακολουθεί από μακριά.
Μέσα σε ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο και με διαπραγματεύσεις σε εξέλιξη με το Ιράν, οι σχέσεις αυτές φαίνεται να εμφανίζουν ρωγμές — πολιτικές, προσωπικές και στρατηγικές.
Αν και ο Τραμπ συνεχίζει να στηρίζει δημόσια το Ισραήλ, καταγγέλλοντας τη Χαμάς και υποστηρίζοντας την αυστηρή πολιτική κατά της Λωρίδας της Γάζας, επιδιώκει μια γρήγορη κατάπαυση του πυρός για να ενισχύσει την εικόνα του ως ειρηνοποιού που αποκαθιστά τη σταθερότητα και αναβιώνει τις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Αντίθετα, ο Νετανιάχου παραμένει αμετακίνητος. Φοβάται ότι μια εκεχειρία χωρίς στρατιωτική νίκη θα εκληφθεί ως ήττα και θα ενδυναμώσει τη Χαμάς.
Η απελευθέρωση του Αμερικανοϊσραηλινού ομήρου Ίνταν Αλεξάντερ μέσω Κατάρ, χωρίς τη συμμετοχή του Ισραήλ, αποτέλεσε σημείο καμπής. Ο Τραμπ πιστώθηκε την επιτυχία, ενώ ο Νετανιάχου ενημερώθηκε εκ των υστέρων. Δημόσια, ο Αμερικανός πρόεδρος ούτε καν ανέφερε το όνομά του Ισραηλινού πρωθυπουργού, στέλνοντας μήνυμα ότι η διπλωματία πλέον μεταφέρεται αλλού.
Η συμφωνία με το Ιράν
Ωστόσο, η πιο σημαντική ρήξη σχετίζεται με το Ιράν. Ο Τραμπ επαναλαμβάνει τις απευθείας συνομιλίες με την Τεχεράνη, ανοίγοντας το ενδεχόμενο για μια συμφωνία που θα επιτρέπει περιορισμένο εμπλουτισμό ουρανίου για ειρηνικούς σκοπούς. Η δήλωση του Αμερικανού προεδρου ότι η συμφωνία με την Τεχεράνη είναι «πολύ κοντά» έχει ήδη προκαλέσει πτώση στις τιμές του πετρελαίου.
Για τον Νετανιάχου, που πείσθηκε τον Τραμπ το 2018 να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία Ομπάμα, αυτή η εξέλιξη σημαίνει στρατηγική ήττα. Το Ισραήλ θεωρεί ότι η αποδυνάμωση του Ιράν και των συμμάχων του — Χεζμπολάχ, Χούθι, πολιτοφυλακές στο Ιράκ — δημιουργεί την ιδανική ευκαιρία για να πλήξει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στρατιωτικά.
Η απόφαση του Τραμπ να σταματήσει την εκστρατεία των ΗΠΑ κατά των Χούθι, ακολουθούμενη από προσωρινή εκεχειρία στην Ερυθρά Θάλασσα, αιφνιδίασε την Ιερουσαλήμ. Οι Χούθι συνέχισαν να επιτίθενται στο Ισραήλ, με πυραύλους που έπληξαν περιοχές κοντά στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν, χωρίς καμία αμερικανική αντίδραση. Ο Νετανιάχου συνειδητοποιεί ότι η στρατηγική στήριξης που είχε από τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία έχει πλέον τελειώσει.
Εν τω μεταξύ, οι διπλωματικές βλέψεις του Τραμπ φαίνεται να κατευθύνονται αλλού. Στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βρίσκει συμμάχους έτοιμους να τον υποστηρίξουν οικονομικά, γεωπολιτικά και —κυρίως— να του προσφέρουν την εικόνα του «μεγάλου συμφιλιωτή». Στο Ριάντ, όταν ο Τραμπ ανέφερε τις Συμφωνίες του Αβραάμ, το κοινό παρέμεινε σιωπηλό. Το μήνυμα ήταν σαφές: δεν υπάρχει νέα συμφωνία χωρίς ειρηνική λύση στη Γάζα. Ο Νετανιάχου, ωστόσο, δεν του τη δίνει. Και η Σαουδική Αραβία περιμένει.
Οι εσωτερικές προκλήσεις
Το πολιτικό τοπίο στο Ισραήλ επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον Νετανιάχου. Αντιμετωπίζει πληθώρα κατηγοριών για διαφθορά, έχει χάσει υποστηρικτές και κυβερνά με μια εύθραυστη δεξιά/ακροδεξιά συμμαχία. Η ρήξη με τον Τραμπ είναι επικίνδυνη: ένα σημαντικό κομμάτι της εκλογικής του βάσης τον θαυμάζει.
Δημόσια αντιπαράθεση θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Δεν είναι τυχαίο ότι η ισραηλινή κυβέρνηση αποφεύγει τις διαρροές, αφήνοντας το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να καθορίζει την ατζέντα.
Η εναλλακτική
Αλλά το ερώτημα παραμένει: πόσο θα αντέξει αυτή η ανισορροπία; Ο Τραμπ ακολουθεί τη δική του ατζέντα — και η παρουσία του στην περιοχή έχει περισσότερη σχέση με την προσωπική του κληρονομιά, τη γεωοικονομική σταθερότητα και την προοπτική ενός Νόμπελ Ειρήνης. Αν η Γάζα συνεχίζει να καίει και ο Νετανιάχου παραμένει ανυποχώρητος, δεν αποκλείεται ο Αμερικανός πρόεδρος να στρέψει τις προτιμήσεις του αλλού. Ο Ερντογάν περιμένει.
