Στις 20 Απριλίου 1967, οι προετοιμασίες για τις εκλογές της 28ης Μαΐου προχώρησαν κανονικά στην Αθήνα, μέχρι τις 2 τα ξημερώματα, όταν στρατιωτικά οχήματα κατέκλυσαν τους δρόμους, θέτοντας τη δημοκρατία υπό καθεστώς ελέγχου. Ας δούμε τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν τις τελευταίες εκείνες ώρες.
Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης / [email protected]
Αργά το απόγευμα, συγκλήθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο υπό τη διεύθυνση του πρωθυπουργού, Παναγιώτη Κανελλόπουλου, για να ληφθούν μέτρα υπέρ των αγροτών. Στο σπίτι του στο Κολωνάκι, ο Κανελλόπουλος ετοίμαζε την ομιλία του για την αυριανή συγκέντρωση της ΕΡΕ στην πλατεία Κοραή στον Πειραιά, καθώς και την προετοιμασία για το ταξίδι στη Βόνη, όπου θα παρευρίσκετο στην κηδεία του Καγκελαρίου Αντενάουερ.
Την ίδια ημέρα, ο αξιωματικός Χωραΐτης προφυλακίστηκε στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, με τον Τύπο να αναφέρει ότι η πίεση γύρω από τον Ανδρέα Παπανδρέου αυξανόταν. Το βράδυ, ο Παπανδρέου μίλησε σε συγκέντρωση των «Δημοκρατικών Συνδέσμων» στο Χίλτον, όπου ο Γιάννης Αλευράς δήλωσε: «Αν προφυλακίσουν τον Ανδρέα, θα γίνει ο Γκάντι της Ελλάδας». Κατά την ίδια ώρα, ο βασιλιάς με την έγκυο βασίλισσα Άννα Μαρία βρισκόταν στο ρετιρέ του Χίλτον, ενώ η Φρειδερίκη ήταν στο Ψυχικό με τις κόρες της, Σοφία και Ειρήνη.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου, ακολουθώντας το πρόγραμμα της ομιλίας του για την 23η Απριλίου στην Πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη, προετοιμαζόταν χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του ελαφρώς αδιάθετο στην Εκάλη. Στο μεταξύ, το κόμμα ΕΔΑ με τις ηγετικές φυσιογνωμίες, όπως ο Ιω. Πασαλίδης, πραγματοποίησε σύσκεψη στα γραφεία του στην οδό Αριστείδου, εν όψει των εκλογών.
Στο Υπουργείο Συντονισμού, οι εργασίες για την εγκατάσταση δικτύου τηλεόρασης ήταν σε εξέλιξη υπό την ηγεσία του Παν. Πιπινέλη. Άλλοι πολιτικοί έκαναν ομιλίες στα προάστια της Αθήνας, ενώ ο Ηλίας Τσιριμώκος ανακοίνωνε την απόφασή του να απέχει από τις εκλογές. Στο Αρσάκειο, κατά τη διάρκεια της δίκης του εκδότη Πάνου Κόκκα, προσήλθαν μάρτυρες όπως ο πρόεδρος της Βουλής Δημ. Παπασπύρου και ο στρατηγός Τσιγάντε, ενώ σε διαφορετική αίθουσα διεξάγονταν η δίκη των Γιάννη Βούλτεψη και Δημ. Σαπρανίδη για τα Ιουλιανά επεισόδια στη Βουλή.
Στο καφενείο «Βυζάντιον» στο Κολωνάκι, πολιτικοί, καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι συζητούσαν ανυποψίαστοι για τις εξελίξεις. Στον αθλητισμό, η Εθνική ομάδα νίκησε σε φιλικό αγώνα τον Αργοναύτη με σκορ 3-1, με γκολ των Παπαϊωάννου (2) και Μποτίνου, λίγες ημέρες πριν τον προκριματικό αγώνα του παγκοσμίου κυπέλλου με την Αυστρία, που τελικά αναβλήθηκε.
Στους κινηματογράφους, προβάλλονταν ταινίες όπως «Γαμπρός από το Λονδίνο» με τον Βουτσά και «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» με την Μερκούρη. Στο θέατρο «Βέμπο», η επιθεώρηση «Μίνι, μίνι και μποτάκια και τον Μάη αραπάκια» με τους Βέμπο, Καλουτά και Μηλιάδη, ενώ στο «Άλφα» η επιθεώρηση του Ορέστη Μακρή «Τι θα ψηφίσεις το Μάη μπαμπά;». Στο «Κοτοπούλη» προβαλλόταν η κωμωδία «Αχ αυτή η γυναίκα μου» με τη Βουγιουκλάκη και τον Παπαμιχαήλ, οι οποίοι ετοίμαζαν τις βαλίτσες τους για ένα ταξίδι στις Κάννες με τον Ζαμπέτα για την προβολή της ταινίας τους «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια».
Στις 8 το βράδυ, 14 αξιωματικοί – μέλη της «Επαναστατικής Επιτροπής» – συνεδρίαζαν στο σπίτι του αντισυνταγματάρχη Μιχαήλ Μπαλόπουλου στη Νέα Σμύρνη, προετοιμάζοντας τις τελευταίες εντολές τους.
Γύρω στις 10, αποφάσισαν να προχωρήσουν με το πραξικόπημα, παρά μια πρώιμη αναβολή που προτάθηκε μέσω τηλεφώνου από τον Ζωϊτάκη στο σπίτι του Μακαρέζου. Ο Παπαδόπουλος, ανήσυχος, ρώτησε τον Παττακό «Τι κάνουμε τώρα;». Ο Παττακός απάντησε: «Προχωρούμε» και τόνισε: «Στην ώρα Μηδέν θα βγάλω τα άρματα, όποιος θέλει ακολουθεί». Έτσι, συμφωνώντας όλοι, ξεκίνησαν για τις θέσεις τους, με τη τρόικα υπό την καθοδήγηση του Μακαρέζου να κατευθύνεται προς τα Πατήσια, στο σπίτι του Παττακού.
Την ίδια στιγμή, ραδιοφωνικές ανακοινώσεις στο Υπουργείο Γεωργίας από τον Ευάγγελο Αβέρωφ μιλούσαν για τον διπλασιασμό των αγροτικών συντάξεων από 200 σε 400 δραχμές και ρύθμιση των αγροτικών χρεών. «Ωραίες εξαγγελίες» παρατήρησε ο Μακαρέζος. «Γιατί να μην τις εφαρμόσουμε εμείς;» προσθέτει ο Παττακός. «Θα είναι από τα πρώτα μας έργα» δήλωσε ο Παπαδόπουλος. Στις 2, «ώρα Μηδέν», οι άνδρες του στρατού κινήθηκαν σύμφωνα με το σχέδιο «Προμηθεύς», καταλαμβάνοντας το Πεντάγωνο, προετοιμάζοντας τα άρματα στα στρατηγικά σημεία, απαγορεύοντας την κυκλοφορία, μπλοκάροντας με τανκς τη Βουλή και τον βασιλιά στο Τατόι, συλλαμβάνοντας όλους τους πολιτικούς, αιφνιδιάζοντας τους πάντες, περιλαμβανομένων των Αμερικανών! Ο πρέσβης Τάλμποτ ανήσυχος αναζητούσε τον «ισχυρό άνδρα», ενώ πράκτορας της CIA προσπαθούσε να προλάβει τις εξελίξεις…
