Η ισραηλινή επίθεση στο Ιράν είναι ο τελευταίος σύνδεσμος σε μια σειρά γεγονότων που ξεκίνησαν με την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Αυτές οι εξελίξεις είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της δύναμης της Τεχεράνης και, στρατηγικά, την ενίσχυση του Ισραήλ. Χωρίς τα διαδοχικά αυτά βήματα, ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς την πρόσφατη επίθεση κατά του Ιράν, όπως αναφέρει ανάλυση του Guardian.
Ο Νετανιάχου, με συστηματική και αποτελεσματική στρατηγική, αποδυναμώνει τους περιφερειακούς του αντιπάλους, και η Τεχεράνη είναι τώρα στο στόχαστρο, σημειώνει ο αρθογράφος Jason Burke.
Η πορεία που οδήγησε στην επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν
Η αρχή ήρθε με την επίθεση στη Γάζα. Αυτή ήταν έντονα αιματηρή και δαπανηρή, κυρίως για τους Παλαιστινίους, αλλά σύντομα περιόρισε τη Χαμάς, καθιστώντας την λιγότερη άμεση απειλή για τους Ισραηλινούς πολίτες.
Η Χαμάς είναι μέλος του «άξονα της αντίστασης», μιας συμμαχίας οργανώσεων που συστάθηκε από την Τεχεράνη για να επηρεάσει δυναμικά την περιοχή και να αποτρέψει επιθέσεις στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αυτή η αποδυνάμωση είχε σημαντικές περιφερειακές συνέπειες.
Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του περασμένου έτους, το Ισραήλ επιτέθηκε στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, σκοτώνοντας επτά άτομα. Ως αντίκτυπο, το Ιράν αντέτεινε για πρώτη φορά με άμεση επίθεση στο Ισραήλ μέσω μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που ωστόσο δεν προκάλεσαν σημαντικές ζημιές. Η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ, που διαρκούσε μέσω αντιπροσώπων, υπήρξε πλέον ανοιχτή.
Αφού η Χαμάς αδυνατίστηκε, το Ισραήλ στράφηκε κατά της Χεζμπολάχ, της πιο ισχυρής οργάνωσης από τον άξονα της αντίστασης, υποστηριζόμενης από το Ιράν.
Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ κατέστρεψε την ηγεσία της Χεζμπολάχ, καθώς και μεγάλο μέρος του οπλοστασίου της, εισβάλλοντας στο προπύργιο της στο νότιο Λίβανο χωρίς σοβαρές αντιστάσεις. Οι υποστηρικτές της Χεζμπολάχ παραδέχθηκαν σημαντική ήττα.
Το Ιράν αντεπίθεσε με αποτυχημένες αεροπορικές επιθέσεις, ενώ το Τελ Αβίβ ανταπάντησε με πλήγματα που κατέστρεψαν μεγάλο κομμάτι του ιρανικού συστήματος αεράμυνας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την τελευταία επίθεση.
Η ξαφνική αδυναμία της Χεζμπολάχ σήμανε ότι δεν μπόρεσε να προστατεύσει το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, έναν άλλο στρατηγικό σύμμαχο του Ιράν, εν μέσω επιθέσεων από αντάρτες. Αυτό είχε ως συνέπεια την αποδυνάμωση του άξονα αντίστασης και τη διευκόλυνση των ισραηλινών επιθέσεων σε ευάλωτους στόχους στο Ιράν.
Με τις φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές στη Συρία και το Ιράκ να αποθαρρύνονται από την ενεργή απειλή κατά του Ισραήλ, οι Χούθι στην Υεμένη παρέμειναν οι τελευταίοι εναπομείναντες εκπρόσωποι του άξονα της αντίστασης, προκαλώντας παρενοχλήσεις χωρίς ουσιαστικό στρατηγικό αποτέλεσμα.
Η προετοιμασία της επίθεσης από τον Νετανιάχου
Μέχρι την αρχή της άνοιξης, η απόφαση του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, να εξαρτήσει την ασφάλεια της χώρας από «πληρεξούσιες δυνάμεις» φάνηκε λανθασμένη. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ξεκίνησε τις ετοιμασίες για την άμεση επίθεση που επιθυμούσε να πραγματοποιήσει, σύμφωνα με τον Guardian.
Η προθεσμία του Απριλίου, αν και πέρασε, δεν ήταν τυχαία, αλλά καθοριστική για τις διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη σχετικά με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αυτή η προθεσμία έληξε πρόσφατα.
Ο Νετανιάχου απευθύνθηκε στους Ιρανούς, ελπίζοντας ότι η συνεχιζόμενη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ θα «ανοίξει το δρόμο για την ελευθερία σας». Αν και το Ισραήλ δεν επιδιώκει να επαναφέρει καταστάσεις πριν από την ιρανική επανάσταση του 1979, η στρατηγική του ενδέχεται να οδηγήσει στη διάλυση του καθεστώτος που κυβερνά από τότε.
Αυτό εν μέρει συνδέεται με τη διαρκή επιρροή μιας γενιάς ανθρώπων που συμμετείχαν στην ανατροπή του Σάχη.
Οι πρώτοι θάνατοι την Παρασκευή περιλάμβαναν ανώτερους αξιωματικούς που ήταν ορθόδοξα στρατολογημένοι στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Το IRGC ιδρύθηκε το 1980 για να θωρακίσει το νέο καθεστώς και αργότερα αναδείχθηκε σε ουσιώδη θεσμό της επανάστασης. Ορισμένοι από τους σκοτωθέντες ήσαν και βετεράνοι του πολέμου Ιράν-Ιράκ, ο οποίος θεωρείται κομβικός για τη διαμόρφωση του σημερινού καθεστώτος.
Ανάμεσα στους πρώτους θανόντες ήταν και τουλάχιστον ένας πυρηνικός επιστήμονας, καθώς και ο Αλί Σαμχανί, ανώτατος σύμβουλος του Χαμενεΐ, που είχε μακρά πορεία στον ισλαμιστικό ακτιβισμό από τη δεκαετία του ’70.
«Είναι πολύ απίθανο, όταν και αν η σκόνη αυτού του πολέμου κατακαθίσει, το Ιράν να επιστρέψει σε φιλοϊσραηλινές ή φιλοαμερικανικές θέσεις. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό ότι η εξουσία εκείνων που ανέτρεψαν τον Σάχη και ηγήθηκαν του επαναστατικού καθεστώτος για δεκαετίες, θα υποστεί σοβαρή ή και μοιραία αποδυνάμωση», καταλήγει ο Guardian.
