Η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο διαφέρει σημαντικά από την πρώτη. Στην πραγματικότητα, δεν μοιάζει με καμία άλλη προεδρική θητεία. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει μπροστά του μια γεμάτη ατζέντα, την οποία περιλαμβάνουν η ανάκτηση ελέγχου εμπορικών συγκρούσεων που ο ίδιος κήρυξε, η πιθανή απόκτηση της Γροιλανδίας, η προσάρτηση του Καναδά, η επαναφορά του ελέγχου στη διώρυγα του Παναμά, η εξασφάλιση μεγαλύτερων αμυντικών δαπανών από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και η τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία.
Ως Ευρώπη, όλα αυτά μας επηρεάζουν άμεσα. Παρότι το γνωρίζαμε από τις δηλώσεις του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στο Μόναχο και τη συνέντευξη του ειδικού απεσταλμένου του προεδρικού γραφείου, Στιβ Γουίτκοφ, στον Τάκερ Κάρλσον, η γκάφα με την αναίτια προσθήκη ενός δημοσιογράφου του Atlantic σε ομαδική συνομιλία ανώτατων Αμερικανών αξιωματούχων επιβεβαίωσε ότι έχουμε απομονωθεί από τις ΗΠΑ, που βλέπουν τους Ευρωπαίους περισσότερο ως “αξιολύπητους τζαμπατζήδες” παρά ως συμμάχους.
Η συνειδητοποίηση αυτή, και όχι τόσο η ρωσική επιθετικότητα που εκδηλώθηκε με την εισβολή στην Ουκρανία πριν τρία χρόνια, φαίνεται να σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής και την ανάγκη για σκληρές, αν όχι οδυνηρές, αποφάσεις.
«Οι περισσότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αποδεχτούν τις απαιτήσεις του Τραμπ και να ελπίζουν σε επαναφορά της κανονικότητας μετά την αποχώρησή του. Ωστόσο, η Ευρώπη έχει διαφορετικά κίνητρα και τη δυνατότητα να αντισταθεί στις απαιτήσεις του Τραμπ», σύμφωνα με τον πρόεδρο και ιδρυτή της Eurasia Group.
Ανασφάλεια και εξοπλιστικός πυρετός
Με το αίσθημα αβεβαιότητας και την υποχώρηση των ΗΠΑ, η Ευρώπη νιώθει απροστάτευτη και επιδιώκει να επανεξοπλιστεί, ακολουθώντας το δόγμα «αν θέλουμε την ειρήνη, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πόλεμο». Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία του προγράμματος Rearm Europe και η αναθεώρηση των αμυντικών δαπανών υποδεικνύουν μια στροφή προς τον εξοπλισμό.
Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης αμφισβητείται. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι στρατιωτικές δαπάνες θα απορροφήσουν πόρους ιδανικούς για άλλους κρίσιμους τομείς. Άλλοι τονίζουν την ανάγκη για ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κοινή άμυνα. Υπάρχουν επίσης απόψεις που υποστηρίζουν ότι η πραγματική ασφάλεια απαιτεί εσωτερική ενότητα, οικονομική σταθερότητα και κοινωνική ισορροπία. Κάποιοι αναγνωρίζουν ότι η ΕΕ φαίνεται να έχει αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης και προχωρά σε κινήσεις, αν και ενδέχεται να χρειάζεται επιπλέον προσπάθεια.
Η αποστασιοποίηση των ΗΠΑ
Ο χρόνος θα δείξει εάν η στάση της Ευρώπης είναι ορθή. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι το κίνητρο πίσω από αυτήν είναι λογικό. Από τη μία έχουμε έναν αναξιόπιστο σύμμαχο, ενώ από την άλλη στηριζόμαστε σε αυτόν για την ασφάλειά μας, είτε μέσω ΝΑΤΟ είτε μέσω της αμερικανικής στρατιωτικής βιομηχανίας.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή άμυνα μειώνεται. Η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει περιορισμό της μακροχρόνιας στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ στην Ευρώπη, προγραμματίζοντας την αποχώρηση δυνάμεων και την ελάφρυνση της παρουσίας τους.
Επιπλέον, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να παραδώσει τη θέση του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης του ΝΑΤΟ, ο οποίος παραδοσιακά καταλαμβάνεται από Αμερικανό, διασφαλίζοντας ότι η ηγεσία της ευρωπαϊκής στρατηγικής θα εξαρτάται από την Ουάσιγκτον.
Ο λογαριασμός
Πόσο θα κοστίσει στην Ευρώπη η προσπάθεια αντικατάστασης ενδεχόμενου κενού που θα αφήσουν οι ΗΠΑ σε στρατιωτικές δυνατότητες; Περίπου 1 τρισ. δολάρια τα επόμενα 25 χρόνια, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS).
Αυτό το κόστος προβλέπεται με την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη (και το ΝΑΤΟ) θα κληθούν να αντιμετωπίσουν μια απειλή από τη Ρωσία χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, περιλαμβάνοντας τα έξοδα και τις αναγκαίες αμυντικές εξελίξεις.
Ειδικότερα, η ανάλυση προϋποθέτει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει τελειώσει μέχρι το 2025 με συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ότι οι ΗΠΑ θα έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία αποχώρησής τους από το ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του IISS:
- Το υψηλότερο κόστος θα προκύψει από την αντικατάσταση της αεροπορικής δύναμης των ΗΠΑ, απαιτώντας δαπάνες για 400 επιπλέον αεροσκάφη σε όλη την Ευρώπη.
Η εξασφάλιση χρηματοδότησης είναι εφικτή, αλλά θα φέρει σημαντικές προκλήσεις και θα απαιτήσει «ριζοσπαστικές προσεγγίσεις» στις αμυντικές δαπάνες, προσεγγίζοντας τα επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου, με απαιτήσεις άνω του 3% του ΑΕΠ.
Υπενθυμίζεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι οι αμυντικές δαπάνες των χωρών του ΝΑΤΟ θα πρέπει να φτάσουν το 5% του ΑΕΠ, συγκριτικά με το ευρύτερα αποδεκτό 2%. Στην τελευταία ετήσια αναφορά του ΝΑΤΟ, οκτώ από τις 32 χώρες δεν έχουν φτάσει το 2%.
- Το 15% του κόστους θα αφορά την αντικατάσταση 20 αντιτορπιλικών των ΗΠΑ.
- Η αντικατάσταση 128.000 στρατιωτών των ΗΠΑ θα κοστίσει άνω των 12 δισ. δολαρίων.
Η ανανέωση της ευρωπαϊκής αμυντικής ικανότητας είναι εφικτή μεσοπρόθεσμα αν οι αμυντικές δαπάνες αυξηθούν, αν και το κόστος θα είναι σημαντικό. Οι ευρωπαϊκές χώρες καλούνται να αντιμετωπίσουν τα διλήμματα που προκύπτουν από την αβεβαιότητα αναφορικά με τους τομείς αποχώρησης των ΗΠΑ.
Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ θα αντιμετωπίσουν σοβαρές προκλήσεις εάν οι ΗΠΑ σταματήσουν να τηρούν τις αμυντικές τους υποχρεώσεις στην ήπειρο, καταλήγει η έκθεση, καθώς οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να έχει ανασυντάξει τις δυνάμεις της έως το 2027 μετά την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία.
Διαβάστε επίσης:
→ ΝΑΤΟ: Πώς θα ικανοποιήσει τα αιτήματα του Τραμπ – Σημαντική αύξηση δαπανών έως το 2032
