Η πτώση των 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στις αγορές μετά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι απλά μια προσωρινή αναταραχή. Στελέχη της Wall Street – μερικά από τα οποία προχώρησαν σε προεκλογική στήριξη του Τραμπ – πλέον μιλούν για έναν «πυρηνικό χειμώνα».
Οι επενδυτικοί οίκοι προειδοποιούν ότι είμαστε ακόμα στην αρχή μιας καταιγίδας που συνδυάζει γεωπολιτικούς κινδύνους, νομισματικές αναταραχές και πιθανές ρωγμές στο θεμέλιο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η στάση του Τραμπ δείχνει – τουλάχιστον προς το παρόν – ότι είναι αποφασισμένος να συνεχίσει τη στρατηγική του, την οποία η Wall Street αποκαλεί «εμπορικό μεσαίωνα».
Η κατάρρευση των αγορών, η οποία έχει εξαφανίσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία, έχει προκαλέσει και μαζική εκτέλεση margin calls. Όπως προειδοποιεί η Capital Economics, τέτοιες πτώσεις μπορεί να αυτοτροφοδοτηθούν, οδηγώντας σε αύξηση του συστημικού κινδύνου ή ακόμα και σε «πάγωμα» κρίσιμων μηχανισμών της αγοράς.
Ο δείκτης cross-currency basis, μια κλασική ένδειξη πίεσης στις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης, έχει αυξηθεί — αν και παραμένει σε ελέγξιμα επίπεδα. Ο δείκτης VIX, γνωστός και ως δείκτης φόβου, έχει φτάσει σε επίπεδα που ξυπνούν μνήμες από την πανδημία και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η σημαντική διαφορά σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις είναι ότι διαπιστώνουμε την ηγεσία της ισχυρότερης οικονομίας του κόσμου να προκαλεί, με δική της βούληση, όλα αυτά τα δεινά. Η Αμερική είναι σε κατάσταση… αυτοκαταστροφής, αναφέρουν οι αναλυτές.
Η τύχη του δολαρίου: Αντίδραση ή κατάρρευση;
Ένα από τα πιο παράδοξα φαινόμενα είναι η αδυναμία του δολαρίου, το οποίο έχει χάσει περισσότερα από 6% από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με τη κλασική θεωρία, οι δασμοί θα έπρεπε να ενισχύουν το δολάριο — αλλά η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο σύνθετη.
Η UBS υποστηρίζει ότι οι πολιτικές του Τραμπ 2.0 έχουν στείλει μια βαριά «σκιά» στο δολάριο, ενώ η Capital Economics μιλά για πιθανή διάβρωση της εμπιστοσύνης στις θεσμικές ικανότητες των ΗΠΑ.
Εάν το δολάριο αρχίσει να συμπεριφέρεται όπως ένα νόμισμα αναδυόμενης αγοράς, τότε τα σενάρια πολλαπλασιάζονται — και όχι προς το καλύτερο. Η UBS προβλέπει ισοτιμία 1,14 δολ. ανά ευρώ εντός 12 μηνών, σε αντίθεση με προηγούμενες εκτιμήσεις ακόμα και για απόλυτη ισοτιμία.
Επιτόκια και πληθωρισμός: Η ζυγαριά του 2025
Η UBS αναμένει ότι η Fed θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων κατά 75-100 μονάδες βάσης μέσα στη χρονιά, προκειμένου να στηρίξει την οικονομία, με το βασικό τους σενάριο να περιλαμβάνει σταδιακή αποκλιμάκωση των δασμών από το τρίτο τρίμηνο.
Εάν επιβεβαιωθεί αυτό, η UBS προβλέπει την επάνοδο του S&P 500 στις 5.800 μονάδες μέχρι το τέλος του έτους.
Η Capital Economics προ predicts απότομη επιβράδυνση της οικονομίας μέχρι το τέλος του 2025 (με πιθανότητα ύφεσης 30%) και τον πληθωρισμό να ξεπερνά το 4%. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να συνεχίσει να προκαλεί πόνο στις αγορές, ακόμα και σε περίπτωση επιθετικών μειώσεων επιτοκίων.
Οι επιπτώσεις σε άλλες χώρες
Οι συνέπειες στην παglobal ανάπτυξη είναι άνισες. Αν οι δασμοί παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα, θα «χάσουν» από την ανάπτυξη των άλλων μεγάλων οικονομιών έναν αξιοσημείωτο ποσοστό:
Ευρωζώνη: -0,3% έως -0,4% στο ΑΕΠ
Ηνωμένο Βασίλειο: -0,1%
Ιαπωνία: -0,4%
Νότια Κορέα: -0,6%
Κίνα: -0,8%
Αυτά τα νούμερα ενδέχεται να είναι χειρότερα εάν οι χώρες αποφασίσουν να επιβάλουν αντεπίθεση, με την Κίνα να κινείται ήδη πιο επιθετικά απ’ όσο αναμενόταν.
‘Ένας κατακερματισμένος κόσμος
Παρά τους στόχους του Τραμπ να «ξηλώσει» τη μεταπολεμική οικονομική δομή, η Capital Economics επισημαίνει ότι η επιστροφή της παραγωγής στις ΗΠΑ είναι οικονομικά αδύνατη: η μεταφορά εργοστασίων απαιτεί χρόνια προγραμματισμού και υπέρογκο κόστος. Σε τομείς όπως τα παιχνίδια, τα έπιπλα και τα υφάσματα, το πλεονέκτημα κόστους των αναδυόμενων αγορών παραμένει σημαντικό.
Παράλληλα, η παγκοσμιοποίηση δεν συνδέεται μόνο με το εμπόριο αγαθών, αλλά περιλαμβάνει διασυνοριακές ροές υπηρεσιών, επενδύσεων, ανθρώπινου δυναμικού και τεχνολογικής συνεργασίας. Οι δομές της είναι βαθιές και ανθεκτικές και πιθανότατα θα επιβιώσουν ακόμα και αν οι δασμοί δεν καταργηθούν.
Ωστόσο, έχουμε σίγουρα μια μετάβαση σε έναν κόσμο πιο κατακερματισμένο. Και όσο διαρκεί αυτή η διαδικασία, οι αναταραχές θα είναι η νέα κανονικότητα.
