Η Ινδία και το Πακιστάν βρίσκονται στα πρόθυρα μιας πλήρους σύρραξης, μετά από μια θανατηφόρα επίθεση ενόπλων σε τουρίστες τον περασμένο μήνα στο Παχάλγκαμ, στο ινδικό Κασμίρ. Τα δύο πυρηνικά κράτη έχουν εισέλθει σε έναν φαύλο κύκλο αντεκδίκησης.
Η Ινδία υποστηρίζει ότι διαθέτει σαφείς αποδείξεις που συνδέουν την επίθεση στο Παχάλγκαμ με τρομοκράτες που δρουν από το Πακιστάν, κατηγορώντας και εξωτερικούς παράγοντες για την επίθεση αυτή. Από την πλευρά του, το Πακιστάν απορρίπτει αυτές τις κατηγορίες, τονίζοντας ότι η Ινδία δεν προσκόμισε κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να τις στηρίζει.
Είναι αυτή κλιμάκωση;
Μετά την επίθεση το 2016 στην Ούρι, όπου σκοτώθηκαν 19 Ινδοί στρατιώτες, η Ινδία πραγματοποίησε «χειρουργικά πλήγματα» πέρα από τη Γραμμή Ελέγχου (LoC). Το 2019, η βομβιστική επίθεση στο Πουλουάμα, που είχε σαν αποτέλεσμα 40 θύματα Ινδούς παραστρατιωτικούς, είχε ως συνέπεια αεροπορικές επιδρομές στο Μπαλακότ — η πρώτη ενέργεια αυτού του είδους εντός του Πακιστάν από το 1971 — οδηγώντας σε αντιδράσεις και αεροπορική σύγκρουση.
Σύμφωνα με ειδικούς, τα αντίποινα για την επίθεση στο Παχάλγκαμ ξεχωρίζουν λόγω της διεύρυνσης των στόχων τους, πλήττοντας ταυτόχρονα τις υποδομές τριών μεγάλων τρομοκρατικών οργανώσεων με βάση το Πακιστάν, όπως αναφέρει η Ινδία.
Η Ινδία ισχυρίζεται ότι χτύπησε εννέα στόχους μαχητών στις περιοχές του Πακιστάν και στο πακιστανικό Κασμίρ, συμπεριλαμβανομένων βάσεων των Lashkar-e-Taiba (LeT), Jaish-e-Mohammed και Hizbul Mujahideen. Μεταξύ των στόχων, βρίσκονταν δύο στρατόπεδα κοντά στο Σιαλκότ, μόλις 6–18 χιλιόμετρα από τα σύνορα, όπως δήλωσε Ινδός εκπρόσωπος.
Το πιο σημαντικό πλήγμα, σύμφωνα με την Ινδία, ήταν ένα αρχηγείο της Jaish-e-Mohammed στο Μπαχαουαλπούρ, που βρίσκεται 100 χιλιόμετρα μέσα στο Πακιστάν. Ένα στρατόπεδο της LeT στη Μουζαφραμπάντ, 30 χιλιόμετρα από τη Γραμμή Ελέγχου, συνδέεται με πρόσφατες επιθέσεις στο ινδικά ελεγχόμενο Κασμίρ, σύμφωνα με τον ίδιο εκπρόσωπο.
Το Πακιστάν αναφέρει ότι χτυπήθηκαν έξι τοποθεσίες, αλλά αρνείται τις κατηγορίες περί τρομοκρατικών στρατοπέδων.
«Αυτό που διαφοροποιεί αυτή τη φορά είναι η διεύρυνση των ινδικών στόχων πέρα από τα προηγούμενα πρότυπα», δηλώνει ο ιστορικός Σρινάθ Ραγκάβαν, ο οποίος εδρεύει στο Δελχί. «Αυτή τη φορά, η Ινδία χτύπησε μέσα στο Πουντζάμπ του Πακιστάν, στοχεύοντας σε τρομοκρατική υποδομή και γνωστά σημεία στο Μπαχαουαλπούρ και το Μουρίντκε που σχετίζονται με τη Lashkar-e-Taiba. Αυτό υποδηλώνει μια ευρύτερη γεωγραφικά απάντηση και δείχνει ότι πολλές οργανώσεις βρίσκονται πλέον στο στόχαστρο της Ινδίας – μεταφέροντας ένα πιο γενικό μήνυμα».
Ο Ατζάι Μπισάρια, πρώην Ύπατος Αρμοστής της Ινδίας στο Πακιστάν, περιγράφει την ινδική αντίδραση ως «απάντηση τύπου Μπαλακότ +», που στοχεύει στην αποτροπή, πλήττοντας γνωστά τρομοκρατικά κέντρα, αλλά και συνοδευόμενη από ισχυρό μήνυμα αποκλιμάκωσης.
Ινδικές πηγές αναφέρουν ότι οι επιθέσεις είχαν σκοπό την «επανέρχηση της αποτρεπτικής δύναμης». «Η ινδική κυβέρνηση θεωρεί ότι η αποτροπή που επιτεύχθηκε το 2019 έχει μειωθεί και πρέπει να αποκατασταθεί», υπογραμμίζει ο καθηγητής Ραγκάβαν.
«Αυτό αντανακλά το ισραηλινό δόγμα ότι η αποτροπή απαιτεί περιοδικά και επαναλαμβανόμενα πλήγματα», προσθέτει. «Αλλά αν πιστεύουμε ότι μόνο τα αντίποινα αρκούν για να σταματήσουν την τρομοκρατία, ίσως δώσουμε στο Πακιστάν κάθε ερέθισμα για αντίποινα – κάτι που μπορεί να ξεφύγει γρήγορα από τον έλεγχο».
Μπορεί αυτή η κατάσταση να εξελιχθεί σε ευρύτερη σύγκρουση;
Η πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί ότι τα αντίποινα από το Πακιστάν είναι αναπόφευκτα – και η διπλωματία θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο. “Η αντίδραση του Πακιστάν είναι σίγουρη. Η πρόκληση θα είναι η διαχείριση του επόμενου σταδίου της κλιμάκωσης,” λέει ο Μπισάρια. “Το Πακιστάν θα δεχθεί προτροπές για αυτοσυγκράτηση, αλλά η διπλωματία μετά την αντίδρασή του θα είναι το κλειδί για να διασφαλιστεί ότι οι δύο χώρες δεν θα κλιμακωθούν γρήγορα”.
Ο Εγιάζ Χουσέιν, πολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής από τη Λαχόρη, σημειώνει ότι οι ινδικοί στόχοι όπως το Muridke και το Bahawalpur ήταν “σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενοι, δεδομένων των υφιστάμενων εντάσεων”.
Ο Δρ Χουσέιν εξέφρασε ανησυχία ότι τα χειρουργικά πλήγματα και από τις δύο πλευρές θα μπορούσαν να “κλιμακωθούν σε έναν περιορισμένο συμβατικό πόλεμο”.
Ο Κρίστοφερ Κλάρι από το Πανεπιστήμιο του Όλμπανι στις ΗΠΑ πιστεύει ότι, δεδομένης της κλίμακας των ινδικών χτυπημάτων και των “ορατών ζημιών σε καίρια σημεία”, το Πακιστάν είναι πολύ πιθανό να προβεί σε αντίποινα. Διαφορετικά, θα παραχωρήσει ουσιαστικά άδεια στην Ινδία να χτυπήσει όποτε αισθάνεται ότι πλήττεται, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση του πακιστανικού στρατού να απαντά με “quid pro quo plus”», δήλωσε στο BBC ο Κλάρι, ειδικός στην πολιτική της Νότιας Ασίας.
“Δεδομένων των δηλωμένων στόχων της Ινδίας για ομάδες και εγκαταστάσεις που σχετίζονται με την τρομοκρατία στην Ινδία, θεωρώ ότι είναι πιθανό, αλλά όχι σίγουρο, ότι το Πακιστάν θα περιοριστεί σε επιθέσεις κατά ινδικών στρατιωτικών στόχων”, πρόσθεσε.
Παρά τις αυξανόμενες εντάσεις, κάποιοι ειδικοί ελπίζουν σε αποκλιμάκωση. “Υπάρχει μια ρεαλιστική πιθανότητα να αποφύγουμε αυτή την κρίση με έναν μόνο γύρο αμοιβαίων επιθέσεων και μια περίοδο αυξημένων συγκρούσεων κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου”, ελπίζει ο Κλάρι.
Ωστόσο, ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης παραμένει υψηλός, καθιστώντας αυτή την κρίση την “πιο επικίνδυνη” από το 2002, και ακόμη πιο επικίνδυνη από τις συγκρούσεις του 2016 και του 2019.
Είναι αναπόφευκτα τα αντίποινα του Πακιστάν;
Ειδικοί στο Πακιστάν σημειώνουν ότι, παρά την έλλειψη πολεμικής υστερίας πριν από την ινδική επίθεση, η κατάσταση μπορεί να κλιμακωθεί γρήγορα.
Ο Umer Farooq, αναλυτής που εδρεύει στο Ισλαμαμπάντ και πρώην ανταποκριτής του Jane’s Defence Weekly, δήλωσε ότι “το πακιστανικό κοινό είναι λιγότερο διατεθειμένο να στηρίξει τον στρατό σε σύγκριση με το 2016 ή το 2019. Ωστόσο, αν η κοινή γνώμη μετατοπιστεί προς το κεντρικό Πουντζάμπ, όπου τα αντι-ινδικά αισθήματα είναι ισχυρότερα, θα μπορούσαμε να δούμε αυξημένη πίεση προς τον στρατό να δράσει, το οποίο θα συνέβαλε στην αποκατάσταση της δημοτικότητάς του μέσω αυτής της σύγκρουσης”.
Ο Δρ Χουσέιν συμφωνεί. “Πιστεύω ότι η τρέχουσα αντιπαράθεση παρέχει μία ευκαιρία για τον πακιστανικό στρατό να κερδίσει ξανά την υποστήριξη της κοινής γνώμης, ιδίως από την αστική μεσαία τάξη, η οποία έχει επικρίνει τις πολιτικές του παρεμβάσεις”, αναφέρει.
Μπορούν οι δύο χώρες να απομακρυνθούν από την κρίση;
Η Ινδία κινείται ξανά στην λεπτή γραμμή ανάμεσα στην κλιμάκωση και την αυτοσυγκράτηση. Το είχε πράξει και το 2019, αμέσως μετά την επίθεση στο Pulwama, όταν ανακάλεσε το καθεστώς του Πακιστάν ως πιο ευνοούμενου κράτους, επιβάλλοντας βαρείς δασμούς και αναστέλλοντας τις βασικές εμπορικές και μεταφορικές σχέσεις.
Η διπλωματική οδός οδήγησε σε αποκλιμάκωση, καθώς και το Πακιστάν έκανε κινήσεις καλής θέλησης. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι με την Ινδία να έχει επιτύχει σημαντικό στρατηγικό και στρατιωτικό στόχο και με το Πακιστάν να διεκδικεί μια έννοια νίκης για το εσωτερικό του κοινό, μπορεί να υπάρξει αποκλιμάκωση.
