Αυτή την εβδομάδα, μια σπάνια αίσθηση σιγής καλύπτει τη Ρώμη, καθώς η πόλη αναβιώνει τον ρόλο της ως πνευματική πρωτεύουσα του κόσμου. Η Πλατεία του Αγίου Πέτρου, και πάλι, έχει γίνει το κέντρο της Καθολικής Εκκλησίας, με χιλιάδες πιστούς από κάθε γωνιά του πλανήτη να καταφθάνουν για να αποχαιρετήσουν τον πάπα Φραγκίσκο.
Ο Ποντίφικας, που αφιέρωσε τη ζωή του στους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, και τους ξεχασμένους, απεβίωσε τη Δευτέρα σε ηλικία 88 ετών.
Το λιτό, ξύλινο φέρετρό του φάνηκε σχεδόν μικρό κάτω από τον αναγεννησιακό τρούλο της Βασιλικής, σύμφωνα με τον Guardian. Ωστόσο, για πολλούς προσκυνητές, αυτό ήταν απόλυτα κατάλληλο: ο Φραγκίσκος υπήρξε Πάπας, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν ένας ταπεινός και ανθρώπινος άνθρωπος.
«Ένας καλός άνθρωπος που έκανε ό,τι μπορούσε», ανέφεραν ομόφωνα πολλοί από τους πενθούντες.
Μέχρι το μεσημέρι της Παρασκευής, περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι είχαν επισκεφθεί το ανοιχτό φέρετρο του Ποντίφικα, αποδίδοντας έτσι τον τελευταίο φόρο τιμής. Το φέρετρο έκλεισε στις 21:00 ώρα Ελλάδας, σε μια ιδιωτική τελετή χωρίς την παρουσία φωτογράφων ή τηλεοπτικών συνεργείων, επιτρέποντας μόνο στους καρδινάλιους να τιμήσουν τη στιγμή σε σιωπή.
Η κηδεία του θα τελεστεί το Σάββατο στις 11 π.μ. (ώρα Ελλάδας), και μετά το φέρετρο του Αργεντινού Πάπα θα μεταφερθεί πεζός στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, όπου θα γίνει η ταφή. Η πομπή αναμένεται να διαρκέσει γύρω στη μισή ώρα. Είναι πιθανό η επιγραφή στο μάρμαρο του τάφου του, Franciscus, να τροποποιηθεί ώστε να γίνει πιο ευδιάκριτη, καθώς οι υπάρχουσες χαρακτήρες είναι αρκετά αχνές.
«Υπάρχει κάτι διαφορετικό στον αέρα»
Στους δρόμους της Ρώμης, η ατμόσφαιρα είναι διαφορετική. «Υπάρχει πολύς κόσμος, αλλά όλα φαίνονται πιο ήσυχα – υπάρχει κάτι διαφορετικό στον αέρα», δήλωσε στο BBC η Έλενα, μια γυναίκα από τη Ρουμανία γύρω στα 50. «Υποψιάζομαι ότι ο θάνατος του Πάπα κάνει τον κόσμο να “κοιτάξει μέσα του” περισσότερο».
Πρόσθεσε ότι όλοι όσοι έχει συναντήσει αυτή την εβδομάδα – ακόμη και άθεοι – «ήταν με κάποιον τρόπο επηρεασμένοι» από την απώλειά του.
Η φίλη της, Λίνα, συμφώνησε. Στεκόταν πίσω από τον πάγκο του καπνοπωλείου της, σε έναν ήσυχο πλακόστρωτο δρόμο. «Δεν είναι ούτε μια εβδομάδα θλίψης, ούτε μια εβδομάδα εορτής», είπε.
«Είναι μια ευκαιρία για τον κόσμο να σκεφτεί, να στοχαστεί, και νομίζω πως αυτό είναι κάτι που έχουμε πολύ ανάγκη».
Ο Φραγκίσκος επιθυμούσε μια Εκκλησία για τους φτωχούς
Ο Φραγκίσκος είχε δηλώσει από νωρίς ποια Εκκλησία ονειρευόταν. Λίγο μετά την εκλογή του το 2013, είχε πει: «Πόσο θα ήθελα μια Εκκλησία φτωχή και για τους φτωχούς».
Αυτή η φράση καθόρισε όλη τη θητεία του – ιερατική, επισκοπική και παπική. Έτσι, κατά τη διάρκεια της κηδείας του, ανάμεσα στους ηγέτες κρατών και υψηλούς προσκεκλημένους που θα παραστούν, θα βρίσκονται και οι φτωχοί, σεβόμενοι τον σκοπό της ζωής του.
Πρόσφυγες, μετανάστες, άστεγοι και περιθωριακοί άνθρωποι θα παραβρίσκονται στην κηδεία στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και θα τον υποδεχτούν στον τελικό τόπο ταφής του, τη Σάντα Μαρία Ματζόρε.
Η ανακοίνωση του Βατικανού στις 24 Απριλίου αναφέρει ότι «Οι φτωχοί δεν έχουν απλώς προνομιακή θέση στην καρδιά του Θεού, αλλά και στην καρδιά του Αγίου Πατέρα, ο οποίος διάλεξε το όνομα “Φραγκίσκος” για να τους θυμάται».
Ο ίδιος ο Φραγκίσκος εξήγησε την επιλογή του ονόματος: μόλις ολοκληρώθηκε η ψηφοφορία στο Κονκλάβιο του 2013, ένας Καρδινάλιος του είπε: «Μην ξεχάσεις τους φτωχούς». Αυτή η φράση τον ενέπνευσε να πάρει το όνομα του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης – τον «φτωχό της Ασίζης», που απαρνήθηκε τα υλικά αγαθά.
Πράγματι, ο Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος Πάπας που επισκέφθηκε τη Λαμπεντούζα, πύλη εισόδου πολλών μεταναστών προς την Ευρώπη μέσω της Μεσογείου. Αντί για επίσημες δεξιώσεις και εορτασμούς, συνήθιζε να γεύεται με αστέγους και απόρους στην αίθουσα Παύλος ΣΤ’ στο Βατικανό, να τους ξεναγεί στα μουσεία ή να τους στέλνει σε παραλίες, με τη βοήθεια του Πολωνού καρδιναλίου Κόνραντ Κραϊέφσκι.
Το 2019 ίδρυσε έναν χώρο φιλοξενίας πίσω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, ο οποίος σήμερα φιλοξενεί περίπου 50 ανθρώπους.
«Ο Πάπας είχε πάντα μια στενή σύνδεση με τους φτωχούς», δήλωσε στους New York Times ο Κάρλο Σαντόρο από την Κοινότητα του Σαντ’ Ετζίντιο, μια ρωμαϊκή φιλανθρωπική οργάνωση που διαχειρίζεται το εν λόγω κτίριο. «Ο Φραγκίσκος δίνει μεγάλη έμφαση στην υποστήριξη των φτωχών – όχι μόνο των φτωχών της Ρώμης, αλλά και των φτωχών σε όλο τον κόσμο», πρόσθεσε, αναφέροντας τις αποστολές του καρδιναλίου Κραϊέφσκι στην Ουκρανία.
Προγραμματισμός κηδείας του πάπα Φραγκίσκου
Η εξόδιος ακολουθία του πάπα Φραγκίσκου θα λάβει χώρα το Σάββατο στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, στις 10:00 ώρα Ιταλίας (11:00 ώρα Ελλάδας), με τον καρδινάλιο Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε στη θέση του προεδρεύοντος.
Στην τελετή αναμένονται επίσημοι εκπρόσωποι και ηγέτες από άνω από 130 χώρες, καθώς και χιλιάδες πιστοί που θα συγκεντρωθούν για να τιμήσουν τη μνήμη του «Πάπα των φτωχών».
Αν και αναμένονται αυξημένα νούμερα συμμετοχής, σύμφωνα με τη Washington Post δεν αναμένονται αριθμοί όπως στην κηδεία του Ιωάννη Παύλου Β’ τον Απρίλιο του 2005, όταν συγκεντρώθηκαν τουλάχιστον 300.000 άτομα, σε μια εντυπωσιακή παγκόσμια εκδήλωση για μια από τις πιο επιδραστικές μορφές της Ψυχροπολεμικής περιόδου.
Κατά την προηγούμενη κηδεία, το Βατικανό υποδέχθηκε 159 διεθνείς αντιπροσωπείες, με περίπου 12.000 αστυνομικούς να επιτηρούν την εκδήλωση και 6.000 δημοσιογράφους να καλύπτουν την τελετή, που συμπεριλάμβανε 3.600 χημικές τουαλέτες και 3 εκατομμύρια μπουκάλια νερού.
Αντίθετα, περίπου 50.000 άτομα παρακολούθησαν την κηδεία του πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’, που έλαβε χώρα και πάλι στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου τον Ιανουάριο του 2023.
Ποιοι θα παραστούν στην κηδεία
Η κηδεία του πάπα Φραγκίσκου αναμένεται να συγκεντρώσει πληθώρα ηγετών από ολόκληρο τον κόσμο, όπως και επιφανείς εκπροσώπους βασιλικών οικογενειών.
Στο προσκήνιο θα είναι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Μελάνια, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και οι πρόεδροι της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ιδιαίτερα θα εκπροσωπηθεί η Ιταλία από τον πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα και την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, ενώ από την Ιρλανδία θα παρευρεθούν ο πρόεδρος Μάικλ Ντι Χίγκινς και ο πρωθυπουργός Μισέλ Μάρτιν. Στην αντιπροσωπεία του Ηνωμένου Βασιλείου θα συμμετάσχουν ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο πρίγκιπας Ουίλιαμ. Από την Ισπανία θα ταξιδέψουν ο βασιλιάς Φελίπε και η βασίλισσα Λετίσια.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η παρουσία του προέδρου της Βραζιλίας, Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, όπως και του Αργεντινού προέδρου Χαβιέ Μιλέι, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον πάπα Φραγκίσκο «κομμουνιστή» στο παρελθόν.
Θα παραστούν επίσης εκπρόσωποι από την αντιπολίτευση διαφόρων χωρών, όπως ο Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος της Ισπανίας, και ο πρόεδρος του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού της Γαλλίας, Ζορντάν Μπαρντελά.
Ανάμεσα στους υπόλοιπους ηγέτες θα είναι ο Πολωνός πρόεδρος Άντρζεϊ Ντούντα, ο Πορτογάλος πρόεδρος Μαρτσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα και ο πρωθυπουργός Λουίς Μοντενέγκρο, καθώς και ο πρόεδρος των Φιλιππίνων, Φερδινάνδος Μάρκος Τζούνιορ. Τη Ρωσία θα εκπροσωπήσει η υπουργός Πολιτισμού, Όλγκα Λιουμπίμοβα.
Ενισχυμένα μέτρα ασφαλείας
Η Ρώμη είναι σε κατάσταση αυξημένης ασφάλειας εν όψει της κηδείας του πάπα Φραγκίσκου. Σε όλη την περιοχή της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου έχουν τοποθετηθεί οδοφράγματα, ενώ οι έλεγχοι για τους πιστούς και τις ξένες αντιπροσωπείες έχουν ενταθεί.
Υδροδοτούνται νερά στους παρευρισκόμενους λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στην ιταλική πρωτεύουσα.
Πάνω από 2.000 αστυνομικοί βρίσκονται στη διάθεση της ασφάλειας της εκδήλωσης, ενώ έχει τεθεί σε εφαρμογή προηγμένο σύστημα ασφαλείας, το οποίο περιλαμβάνει αντιαεροπορικές προειδοποιήσεις, μαχητικά αεροσκάφη σε ετοιμότητα και ομάδες ελεύθερων σκοπευτών γύρω από το Βατικανό.
Οι ιταλικές αρχές έχουν επιβάλει ζώνες απαγόρευσης για drone και άλλα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην περιοχή.
Στη Σάντα Μαρία Ματζόρε το τελευταίο αντίο
Μετά την εξόδιο ακολουθία στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, το φέρετρο του πάπα Φραγκίσκου θα μεταφερθεί με πομπή στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, σε μια ασυνήθιστη επιλογή για την ταφή του, μακριά από την παραδοσιακή ταφή των Ποντίφικων στις κατακόμβες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.
Αυτή η επιλογή αντικατοπτρίζει τη βαθιά προσωπική σύνδεση του Φραγκίσκου με τη Σάντα Μαρία Ματζόρε, με την τελετή ταφής να πραγματοποιείται σε κλειστό κύκλο, όπως δηλώνει η εφημερίδα Corriere della Sera.
Ο Φραγκίσκος επιθυμούσε η ταφή του να είναι απλή, χωρίς πολυτελείς διακοσμήσεις, με μοναδική επιγραφή το παπικό του όνομα στα λατινικά: Franciscus.
Πριν την ταφή, θα συγκεντρωθεί μια ομάδα αστέγων και ευάλωτων κατοίκων της Ρώμης μπροστά από την είσοδο της Βασιλικής για να αποδώσουν έναν συμβολικό φόρο τιμής στον Πάπα που ανέδειξε την κοινωνική δικαιοσύνη ως βασικό πυλώνα του έργου του.
Ο τάφος του Φραγκίσκου θα είναι επισκέψιμος για το κοινό από το πρωί της Κυριακής.
Τι επακολουθεί μετά την κηδεία
Μετά την ταφή του Πάπα Φραγκίσκου, αρχίζουν οι Novemdiales, δηλαδή εννέα ημέρες πένθους και λειτουργιών αφιερωμένων στην ανάπαυση της ψυχής του αποβιώσαντος Ποντίφικα.
Το επόμενο κρίσιμο βήμα είναι η εκλογή του νέου Πάπα. Τα βλέμματα πλέον στρέφονται στο Κονκλάβιο, που αναμένεται να ξεκινήσει μετά τις 5 Μαΐου – σύμφωνα με την παράδοση, η διαδικασία αρχίζει περίπου 15 με 20 ημέρες μετά τον θάνατο ενός Πάπα.
Οι 135 καρδινάλιοι που έχουν δικαίωμα ψήφου -δηλαδή όσοι είναι κάτω των 80 ετών- θα συγκεντρωθούν στην Καπέλα Σιστίνα, θα δώσουν όρκο μυστικότητας και θα ξεκινήσουν τις διαβουλεύσεις για την εκλογή του διαδόχου.
Η διαδικασία προβλέπει τέσσερις ψηφοφορίες ημερησίως. Ο κύκλος ψηφοφορίας συνεχίζεται μέχρι να συγκεντρώσει ένας καρδινάλιος τα 2/3 των ψήφων.
Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα εντός τριών ημερών, οι διαδικασίες διακόπτονται προσωρινά για προσευχή και στοχασμό. Αν εξακολουθήσουν να ακολουθούνται επτά ψηφοφορίες χωρίς αποτέλεσμα, προβλέπεται νέα παύση προτού συνεχιστούν οι διαδικασίες.
Μετά από κάθε μυστική ψηφοφορία, τα ψηφοδέλτια καίγονται και προστίθενται χημικά ώστε ο καπνός που βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα να είναι είτε μαύρος είτε λευκός.
Ο μαύρος καπνός υποδηλώνει ότι δεν έχει εκλεγεί νέος Πάπας. Αντίθετα, ο λευκός καπνός αναγγέλλει ότι η Καθολική Εκκλησία των 1,4 δισεκατομμυρίων πιστών έχει πλέον νέο Ποντίφικα. Τότε, από το κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου θα ακουστεί η φράση «Habemus Papam!» (Έχουμε Πάπα).
