Οι επιστήμονες πίστευαν για χρόνια ότι οι κύκνοι ήταν αποκλειστικά λευκοί, μέχρι που μια μέρα στην Αυστραλία ανακαλύφθηκε ξαφνικά ένας μαύρος κύκνος.
Αυτή η απροσδόκητη ανακάλυψη αποτέλεσε την αφορμή για τον διάσημο Αιγύπτιο μαθηματικό και οικονομολόγο Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ να αναπτύξει τη θεωρία του «μαύρου κύκνου» στην οικονομία. Αναφέρεται σε γεγονότα που είναι απίθανα να συμβούν, αλλά αν συμβούν, έχουν σοβαρές συνέπειες.
Ωστόσο, μέσα σε λιγότερο από μία εβδομάδα, έχουν προκύψει τόσοι πολλοί «μαύροι κύκνοι» στη παγκόσμια οικονομία που οδηγούν τη κατάσταση σε δραματική πτωτική πορεία.
Τα χρηματιστήρια έχουν καταρρεύσει, η εμπιστοσύνη των επενδυτών έχει υποχωρήσει σημαντικά, η τιμή του πετρελαίου έχει μειωθεί κατά 17% σε λίγες μόνο συνεδριάσεις, και η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να πλησιάζει σε μια αβυσσαλέα κρίση.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι είναι σε κατάσταση απόγνωσης. Εκφράζουν την απογοήτευσή τους με λέξεις όπως «τρέλα» και «αυτοκτονία». Ο νηφάλιος οικονομολόγος του Χάρβαρντ, Κένεθ Ρόγκοφ, υποστηρίζει ότι ο Τραμπ έχει «ρίξει μια ατομική βόμβα στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα».
Έντεκα εβδομάδες μετά την επιστροφή του στο Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ επιτίθεται στο παγκόσμιο εμπόριο, και η κατάσταση είναι πιο απρόβλεπτη από ποτέ.
Όσα είχε πει πριν 40 χρόνια
Και όμως! Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε προβλέψει όλα αυτά σχεδόν 40 χρόνια νωρίτερα, το 1987, σε μία ανοιχτή επιστολή προς τον αμερικανικό λαό, όπου αποκάλυπτε το μανιφέστο των πεποιθήσεών του, οι οποίες σήμερα λαμβάνουν πολιτική μορφή.
Στην επιστολή του, ο Τραμπ εξέφραζε την ανησυχία του για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της Ιαπωνίας, η οποία είχε κατακλύσει την αμερικανική αγορά με ηλεκτρονικά και αυτοκίνητα, ενώ οι ΗΠΑ ανέλαβαν το κόστος της στρατιωτικής προστασίας της Ιαπωνίας.
«Ήρθε ο καιρός να περιορίσουμε τα τεράστια ελλείμματά μας», έγραφε, «κάνοντας την Ιαπωνία και άλλες χώρες με οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν».
Αν όλα ήταν τόσο προβλέψιμα, γιατί πολλοί επιχειρηματίες, μάνατζερ και επενδυτές προσδοκούσαν μόνο έναν Τραμπ που θα απελευθέρωνε την οικονομία από τους περιορισμούς και θα μείωνε τους φόρους;
Σήμερα, ο Τραμπ υλοποιεί αυτά που προανήγγειλε τότε – μόνο με πιο βάναυσο, ταχύτερο και αδυσώπητο τρόπο.
Οι απόψεις των γκουρού
Πώς εκτιμούν αυτή την περίπλοκη κατάσταση οι κορυφαίοι οικονομολόγοι; Ο Νουριέλ Ρουμπινί, ο Νασίμ Τάλεμπ, ο Λάρι Σάμερς και ο Ανατόλ Καλέτσκι έχουν ήδη δημοσιοποιήσει τις πρώτες αναλύσεις τους για την παρούσα κατάσταση. «Φαίνεται ότι όλοι συμφωνούν πως δεν έχουμε αγγίξει ακόμα το κατώτατο σημείο και τα χειρότερα έρχονται για την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία», σημειώνουν οι οικονομικοί παράγοντες.
Ο Νασίμ Τάλεμπ, «πατέρας» της θεωρίας των μαύρων κύκνων, επισημαίνει μέσω ανάρτησής του στο X ότι δεν είναι σωστό να υποστηρίζεται ότι οι δασμοί θα αναγκάσουν τις τοπικές βιομηχανίες να προσαρμοστούν. Η πολιτική αβεβαιότητα που σχετίζεται με τον Τραμπ εμποδίζει την παραγωγική διαδικασία να λειτουργήσει όπως υποθέτουν οι οικονομικές θεωρίες. Η ανάκαμψη των τοπικών αλυσίδων απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, μακροχρόνιες προοπτικές και σταθερότητα. “Οι σοβαρές επενδύσεις απαιτούν πάνω από πέντε χρόνια, κάτι περισσότερο από έναν πολιτικό κύκλο, και μάλιστα στην αρχή συνήθως περιλαμβάνουν ακόμα περισσότερες εισαγωγές”, δήλωσε ο Τάλεμπ, επιτιθέμενος και στον εμπορικό σύμβουλο του Τραμπ, Πήτερ Ναβάρο, που ευθύνεται για τους τελευταίους δασμούς.
Αδιάφορος για το χρηματιστήριο
Ο γνωστός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, που είχε προβλέψει την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, προειδοποιεί ότι η τρέχουσα «διόρθωση» των χρηματιστηρίων μπορεί να επιδεινωθεί πριν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στους επενδυτές. “Ακόμα κι αν οι διαπραγματεύσεις ξεκινήσουν τις επόμενες εβδομάδες, η αγορά πιθανόν να διορθώσει περαιτέρω πριν φτάσει στο κατώτατο σημείο”
Ο Ρουμπινί παρατηρεί ότι, σε αντίθεση με την πρώτη θητεία του, ο Τραμπ είναι λιγότερο επικεντρωμένος στο χρηματιστήριο αυτή τη φορά. Ενδιαφέρεται περισσότερο για τις αγορές ομολόγων και το δολάριο. “Η πλειονότητα του χρηματιστηρίου ανήκει στο 10% του πληθυσμού. Επομένως, μια πτώση στο χρηματιστήριο δεν έχει μεγάλη σημασία για τον Τραμπ”.
Ο Ρουμπινί πιστεύει ότι τελικά ο Τραμπ θα μειώσει τους δασμούς και θα επιτύχει οικονομική ανάπτυξη μεταξύ 1% και 1.5% φέτος, με την Federal Reserve να διατηρεί αμετάβλητα τα επιτόκια. “Εάν ασκήσει υπερβολική πίεση, θα έχει ύφεση φέτος, γεγονός που θα τον οδηγήσει σε ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές. Αν χάσει αυτές τις εκλογές, θα υπονομευθεί ο στόχος του να κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά”, καταλήγει ο Νουριέλ Ρουμπινί.
