Σε μια τηλεδιάσκεψη με μεγάλο ενδιαφέρον τη Δευτέρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πληροφόρησε Ευρωπαίους ηγέτες ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι διατεθειμένος να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς θεωρεί πως βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση.
Η Wall Street Journal μεταδίδει την είδηση, επικαλούμενη τρεις πηγές που γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της συνομιλίας.
Αυτή η παραδοχή δεν ήταν ξένη στους Ευρωπαίους, καθώς το υποψιάζονταν εδώ και καιρό, αλλά ήταν η πρώτη φορά που την άκουγαν απευθείας από τον Τραμπ. Η δήλωση αυτή αντιφάσκει με προηγούμενες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου, που είχε εκφράσει την πεποίθηση ότι ο Πούτιν επιθυμεί «πραγματική ειρήνη».
Ο Λευκός Οίκος δεν σχολίασε το θέμα, παραπέμποντας στην ανάρτηση του Τραμπ στο Truth Social τη Δευτέρα, όπου ανέφερε:
«Ο τόνος και το πνεύμα της συνομιλίας ήταν εξαιρετικά. Αν δεν ήταν, θα το κοίταζα»,
Διπλωματική πίεση χωρίς αποτέλεσμα
Παρά την υπογράμμιση ότι ο Πούτιν δεν επιδιώκει ειρηνική λύση, ο Τραμπ δεν συμφώνησε στην αύξηση των πιέσεων μέσω κυρώσεων, όπως ζητούσαν οι Ευρωπαίοι και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Μία ημέρα πριν τη δίωρη συνομιλία του με τον Πούτιν, ο Τραμπ είχε τηλεδιάσκεψη με Ευρωπαίους ηγέτες, κατά την οποία άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο κυρώσεων αν ο Πούτιν αρνηθεί εκεχειρία. Όμως, μέχρι τη Δευτέρα, είχε ήδη αλλάξει γνώμη. Αντίθετα, πρότεινε το Βατικανό να φιλοξενήσει συνομιλίες χαμηλού επιπέδου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Στην τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν ο Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η επικοινωνία αυτή αποτελούσε την κορύφωση μιας δέκα ημερών ευρωπαϊκής διπλωματικής εκστρατείας για να πείσουν τον Τραμπ να ασκήσει πίεση στον Πούτιν.
«Αυτός δεν είναι δικός μου πόλεμος»
Μετά την επικοινωνία του με τον Πούτιν, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Αυτός δεν είναι δικός μου πόλεμος. Μας μπλέξαν σε κάτι που δεν έπρεπε».
Οι Ευρωπαίοι, αν και δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν νέες κυρώσεις, θεωρούν ότι υπήρξε ένα θετικό αποτέλεσμα: επιβεβαιώθηκε ότι ο Πούτιν δεν σκοπεύει να σταματήσει τον πόλεμο σε αυτή τη φάση. Επιπλέον, αντιλήφθηκαν πως η ευθύνη για την υποστήριξη της Ουκρανίας βαραίνει κυρίως την Ευρώπη. Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα σταματήσει τις αποστολές όπλων, αρκεί να καλύπτονται οι δαπάνες από την Ευρώπη ή την Ουκρανία.
Το παρασκήνιο: Από το Κίεβο έως το Βατικανό
Η πίεση προς τον Τραμπ αύξηθηκε μετά την ανάδειξη του νέου Γερμανού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος είναι πιο επιθετικός απέναντι στη Μόσχα σε σχέση με τον προκάτοχό του, Όλαφ Σολτς, προωθώντας μια αναθεώρηση για την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στη Γερμανία.
Στις 10 Μαΐου, οι Μερτς, Μακρόν, ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ επισκέφθηκαν αιφνιδιαστικά το Κίεβο, πιέζοντας τον Ζελένσκι να αποδεχθεί το σχέδιο του Τραμπ για 30ήμερη εκεχειρία, ώστε να αναδειχθεί η αδιαλλαξία του Πούτιν. Μετά από αυτό, τον κάλεσαν από το επίσημο προεδρικό γραφείο στο Κίεβο για να δηλώσουν πλήρη υποστήριξη.
Ο Πούτιν απάντησε προτείνοντας τις πρώτες άμεσες συνομιλίες με την Ουκρανία μετά από τρία χρόνια, και ο Τραμπ δήλωσε ότι θα μπορούσε να συμμετάσχει στην Τουρκία.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ο Πούτιν δεν παρέστη, στέλνοντας κατώτερους εκπροσώπους που επανέλαβαν απαράδεκτες απαιτήσεις προς το Κίεβο.
Αυτή η «απουσία» του Πούτιν οδήγησε τους Ευρωπαίους να ζητήσουν από τον Τραμπ νέες κυρώσεις. Εγκρίθηκαν περιορισμένα μέτρα, και ακολούθησε η επεξεργασία ενός πιο αυστηρού πακέτου. Ο Τραμπ ανακοίνωσε τότε ότι θα συνομιλήσει απευθείας με τον Πούτιν.
Κυρώσεις, ειρωνείες και… γερμανική προφορά
Κατά τη διάρκεια της κλήσης με τους Ευρωπαίους πριν από την επικοινωνία του με τον Πούτιν, ο Τραμπ φάνηκε να εξετάζει τη συμμετοχή των ΗΠΑ σε κυρώσεις κατά των ρωσικών εξαγωγών ενέργειας και τραπεζικών συναλλαγών. Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε την Τετάρτη ότι έχει εξασφαλίσει 81 υποστηρικτές για ένα σχέδιο νόμου με σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Η συνομιλία διατήρησε το γνωστό, απρόβλεπτο ύφος του Τραμπ, ο οποίος επαίνεσε την προφορά του Μερτς, λέγοντας: «Τα αγγλικά σας τα λατρεύω ακόμα περισσότερο με τη γερμανική σας προφορά». Σε άλλη φάση, επιτέθηκε στα μεταναστευτικά ζητήματα της Ευρώπης, υποστηρίζοντας ότι «η ανεξέλεγκτη μετανάστευση θέτει τις χώρες σας σε κίνδυνο».
Ο Μακρόν αντέτεινε σφοδρά: «Δεν μπορείς να προσβάλλεις τα έθνη μας, Ντόναλντ», του είπε.
Τι αναμένουμε
Οι συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στο Βατικανό αναμένεται να ξεκινήσουν στα μέσα του Ιουνίου. Οι Ευρωπαίοι επιθυμούσαν το αποτέλεσμα να είναι μια άμεση και άνευ όρων εκεχειρία, αλλά ο Τραμπ απέρριψε τη φράση «άνευ όρων», δηλώνοντας ότι «δεν την έχει ποτέ χρησιμοποιήσει», παρά το γεγονός ότι το είχε κάνει δημόσια στις 8 Μαΐου στο Truth Social.
Οι Ευρωπαίοι τελικά υποχώρησαν στη φρασεολογία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο πόλεμος συνεχίζεται, οι ρόλοι αλλάζουν, και η διπλωματική πίεση μετατοπίζεται: από την Ουάσιγκτον προς τις Βρυξέλλες.
