Οι αναμενόμενες συνομιλίες για την ειρήνη στην Ουκρανία, που διεξάγονται αυτή την εβδομάδα στην Τουρκία, φαίνεται να αποτυγχάνουν προτού καν καλά-καλά ξεκινήσουν.
Η απουσία του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, το χαμηλό επίπεδο της ρωσικής αποστολής, οι ειρωνικές δηλώσεις εκατέρωθεν και το ιδιαιτέρως ψυχρό κλίμα στην αμερικανική αντιπροσωπεία ενισχύουν την αίσθηση ότι οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη μπορεί να κατέληξουν σε ένα ακόμη διπλωματικό ναυάγιο — ή, ακόμα χειρότερα, σε μια προγραμματισμένη επικοινωνιακή παγίδα.
Η τελευταία στιγμής ανακοίνωση από το Κρεμλίνο, ότι ο Πούτιν δεν θα παρευρεθεί τελικά στην Τουρκία, δεν προκάλεσε έκπληξη στους Ουκρανούς, αλλά προκάλεσε εμφανή απογοήτευση στους Αμερικανούς, οι οποίοι είχαν επενδύσει πολιτικά στην επανέναρξη του διαλόγου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια ρωσική αποστολή τόσο χαμηλού επιπέδου, που, σύμφωνα με πολλούς, δεν έχει καμία δυνατότητα λήψης αποφάσεων.
Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, υποστήριξε ότι η Μόσχα επιθυμεί να «αφαιρέσει τις ρίζες της κρίσης» και να επιδιώξει «διαρκή ειρήνη» – φράσεις που, σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, κρύβουν τις γνωστές μαξιμαλιστικές θέσεις του Κρεμλίνου. Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία απορρίπτει την πρόταση 30ήμερης κατάπαυσης του πυρός που έχει υποβληθεί από την Ουκρανία με τη στήριξη των Ευρωπαίων συμμάχων της.
Διαξιφισμοί εκατέρωθεν
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μόλις έφτασε στην Άγκυρα, αναφέρθηκε σε «κομπάρσους» και «διακοσμητικού χαρακτήρα» εκπροσώπους από τη ρωσική πλευρά.
Από την πλευρά της, η ουκρανική προεδρία σημείωσε πως έχει στείλει «υψηλόβαθμη αποστολή με εντολή να προετοιμάσει τις απαραίτητες αποφάσεις», αλλά η Ρωσία επέλεξε να αποστείλει «μία αποστολή ασαφούς εντολής».
Απαντώντας, η Μόσχα δήλωσε: «Ένας κλόουν και ένας αποτυχημένος μιλάει έτσι για αξιόλογους ανθρώπους», σχολίασε με καυστικό ύφος η Ζαχάροβα.
Σιωπή Πούτιν, διφορούμενες δηλώσεις Τραμπ
Ο πρόεδρος Τραμπ, που παραμένει στο Κατάρ, απέφυγε να σχολιάσει την απουσία του Πούτιν. Αντιθέτως, ανέφερε ότι «δεν σχεδίαζε να ταξιδέψει ο ίδιος στην Τουρκία και ως εκ τούτου δεν περίμενε ούτε τον Πούτιν». Σε μια κοινώς σχολιασμένη δήλωση, είπε: «Δεν νομίζω πως ήταν δυνατόν να πάει ο Πούτιν αν δεν πήγαινα εγώ».
بحال αλλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μεταβεί αύριο, Παρασκευή, στην Τουρκία, αν «κριθεί σκόπιμο». Είναι άραγε μια ελπίδα; Ή μια δήλωση που προοριζόταν μόνο για επικοινωνιακούς σκοπούς; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά σε τέτοιες συνθήκες σύγχυσης.
Αντίθετα, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, που βρίσκεται στην Αντάλεια για άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, φάνηκε αποστασιοποιημένος: δήλωσε ότι αναμένει να δει πού θα οδηγήσει η διαδικασία και ποιος μηχανισμός θα οριστεί. Ο τόνος του δεν θύμιζε καθόλου τις προειδοποιήσεις του περασμένου μήνα, όταν απειλούσε με αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διαμεσολάβηση αν δεν υπήρχε έστω και ελάχιστη πρόοδος.
Και οι Ευρωπαίοι… στο περιθώριο
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προσπαθούν να διατηρήσουν το κλίμα ελπίδας, τονίζοντας ότι μόνο ο Ζελένσκι αποδεικνύει με την παρουσία του στην Τουρκία ότι επιθυμεί ειρήνη. Ωστόσο, δεν δείχνουν καμία ικανότητα πίεσης.
Παρά την αρνητική εικόνα, αν οι συνομιλίες προχωρήσουν αύριο και υπάρξει έστω και μια συμβολική κίνηση από τη ρωσική πλευρά, το κλίμα θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα. Αν όχι, θα μιλάμε για απόλυτο αποτυχία.
Η εκδοχή των γεγονότων
11 Μαΐου: Ο Πούτιν απορρίπτει το αίτημα για κατάπαυση του πυρός και ζητά συνομιλίες χωρίς προϋποθέσεις στην Κωνσταντινούπολη.
14 Μαΐου: Ο Τραμπ δηλώνει ότι θα ταξιδέψει στην Τουρκία μόνο αν πάει και ο Πούτιν. Ο Ζελένσκι αναφέρει ότι «θα καθορίσει τα επόμενα βήματα ανάλογα με το ποιος θα έρθει από τη Ρωσία».
15 Μαΐου: Ο Πούτιν επαληθεύεται ότι δεν θα συμμετάσχει. Η ρωσική αποστολή φτάνει στην Τουρκία. Ο Ζελένσκι είναι παρών, ο Ρούμπιο εκφράζεται με μετριοπάθεια, ο Τραμπ αναφέρει ότι “ίσως” ταξιδέψει αύριο.
Η προσπάθεια για ειρηνική λύση φαίνεται να αντιμετωπίζει τις γνωστές παγίδες: πολιτικές εγωϊσμούς, αμοιβαία καχυποψία και στρατηγικούς υπολογισμούς. Ούτε η Τουρκία ούτε οι ΗΠΑ έχουν καταφέρει να φέρουν τους δύο ηγέτες σε ένα κοινό τραπέζι. Όσο και αν οι προβολείς εστιάζουν σε Τραμπ και Ερντογάν, οι αποφάσεις βρίσκονται στα χέρια του Πούτιν.
