Φαίνεται αδύνατο η ήδη εκρηκτική κατάσταση στη Γάζα και το Ισραήλ να γίνεται πιο έντονη – και όμως, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου την εντείνει.
Ο Economist εξηγεί ότι τρεις παράλληλες κρίσεις κατακλύζουν το Ισραήλ: μια ανθρωπιστική στη Γάζα, μια γεωπολιτική στις σχέσεις με την Ευρώπη, και μια θεσμική εντός της χώρας, γύρω από τον έλεγχο των μυστικών υπηρεσιών, του στρατού και της δικαιοσύνης.
- Η πίεση στο πολιτικό και θεσμικό σύστημα του Ισραήλ είναι σχεδόν αφόρητη, και το σημείο κλιμάκωσης φαίνεται να πλησιάζει, σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό. Αυτή η κλιμάκωση μπορεί να εκδηλωθεί είτε με μια πλήρη επανεισβολή στη Γάζα που θα διασπάσει τις συμμαχίες και θα ρίξει τις Ένοπλες Δυνάμεις σε κρίση, είτε μέσω μιας αναδίπλωσης ή εκεχειρίας που θα σημάνει την πολιτική πτώση του πρωθυπουργού.
- Στη Γάζα, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) προετοιμάζονται για την κύρια φάση μιας επικείμενης επιχείρησης. Κατέχουν περίπου το ένα τρίτο της Λωρίδας και συνεχίζουν τις επιθέσεις – μόνο στις 25 Μαΐου, 30 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν σύμφωνα με τις τοπικές αρχές. Ο στόχος τους είναι η κατάληψη του 75% της Γάζας, περιορίζοντας περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους στο υπόλοιπο 25%. Η επίσημη δήλωση είναι η εξάλειψη της Χαμάς, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι θα υπάρξει νέα ανθρωπιστική κρίση. Η κυβέρνηση του Ισραήλ ισχυρίζεται ότι μπορεί να παρέχει βοήθεια χωρίς να ενισχύσει τη Χαμάς. Ωστόσο, η ειδοποίηση ενός δικτύου διανομής στις 26 Μαΐου απέτυχε, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της περιοχής από πεινασμένους πολίτες και την αναστολή της επιχείρησης. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις χαρακτηρίζουν την κατάσταση πλήρη αποτυχία. Ο Jake Wood, επικεφαλής του Gaza Humanitarian Foundation, παραιτήθηκε, επικαλούμενος τις αρχές της «ανθρωπιάς, ουδετερότητας και ανεξαρτησίας».
- Η επιδείνωση της κατάστασης έχει οδηγήσει σε αλλαγές στάσης στην Ευρώπη, που αρχικά υποστήριξε την ισραηλινή αντίδραση στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Η Βρετανία ανέστειλε τις διαπραγματεύσεις για νέα εμπορική συμφωνία, ενώ 17 χώρες της Ε.Ε., του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου του Ισραήλ, ζητούν επανεξέταση της συμφωνίας σύνδεσης. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαρακτήρισε τους θανάτους αμάχων «αποτρόπαιους», ενώ ο γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι η τρέχουσα επίπεση επιθέσεων δεν δικαιολογείται πια. Η Γερμανία εξετάζει περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ, κάτι που συνιστά σημαντική ανατροπή.
Συνταγματική Κρίση
Ενώ η κατάσταση στη Γάζα επιδεινώνεται, ο Νετανιάχου πυροδοτεί και μια τρίτη κρίση: μια συνταγματική αναταραχή με τις υπηρεσίες ασφαλείας, το στρατό και τα δικαστήρια.
Αποφάσισε να διορίσει επικεφαλής της Shin Bet έναν στρατηγό με ακραίες απόψεις, προκαλώντας σοβαρές αντιδράσεις. Ο Ρονέν Μπαρ, ο αποχωρών επικεφαλής της υπηρεσίας, τον κατηγορεί για πολιτικούς σχεδιασμούς και για την απόπειρα να του φορτώσει ευθύνες για τη θανάσιμη επίθεση της Χαμάς. Με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Μπαρ αποχωρεί οικειοθελώς στις 15 Ιουνίου. Διάδοχος ανακηρύσσεται ο στρατηγός Νταβίντ Ζίνι, ο οποίος έχει προκαλέσει ανησυχία με τις δηλώσεις του για “κακούς μουσουλμάνους”. Ενώ ο στρατηγός αντιτίθεται σε οποιαδήποτε συμφωνία με τη Χαμάς, η πλειοψηφία του Ισραηλινού πληθυσμού ζητάει εκεχειρία και την επιστροφή των ομήρων.
Η Γενική Εισαγγελέας υπέδειξε στον πρωθυπουργό να περιμένει νομικές οδηγίες πριν από την αντικατάσταση του Μπαρ, αλλά ο Νετανιάχου προχώρησε μονομερώς. Η Shin Bet είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια της πολιτειακής ηγεσίας και ο Νετανιάχου, που αντιμετωπίζει κατηγορίες διαφθοράς, γνωρίζει ότι ένας νέος διοικητής θα μπορούσε να ικανοποιήσει τα αιτήματά του για την ασφάλεια στο δικαστήριο.
Ρωγμές στον Στρατό
Η κατάσταση αυτή έχει προκαλέσει εντάσεις ανάμεσα στους στρατηγούς. Ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Εγιάλ Ζαμίρ, δεν είχε ενημερωθεί για τον διορισμό του Ζίνι. Σε ανακοίνωσή του ανέφερε: «Αυτός δεν είναι πόλεμος χωρίς τέλος», και ζήτησε προτεραιότητα στους ομήρους και την ανθρωπιστική βοήθεια έναντι των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ανεξαρτήτως των αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Νετανιάχου δείχνει αποφασισμένος να κρατήσει τον έλεγχο, ελπίζοντας ότι θα προσελκύσει τη στήριξη της κοινής γνώμης.
Γνωρίζει ότι η δημοφιλής του απόφαση για επέκταση του πολέμου είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντίθετα, μια εκεχειρία θα μπορούσε να σημάνει την πτώση της κυβέρνησής του καθώς θα απαιτούσε την αποδοχή της άκρας δεξιάς που ζητά τη συνεχιζόμενη κατοχή της Γάζας. Με τις επιλογές του περιορισμένες, η στρατηγική του Νετανιάχου είναι να συνεχίζει να δημιουργεί νέες κρίσεις, προσβλέποντας στην επιβίωσή του, έστω και αν αυτό σημαίνει να μείνει μόνος του πάνω από ένα σωρό ερειπίων.
