Η κατάσταση στις διαπραγματεύσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται να αλλάζει ριζικά. Για πρώτη φορά, η Ρωσία καλείται να δεσμευτεί για εκεχειρία, αφού η Ουκρανία δήλωσε ότι θα υποστήριζε την πρόταση της κυβέρνησης Τραμπ για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός.
Αυτή η εξέλιξη προήλθε από μαραθώνιες συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν την Τρίτη στη Σαουδική Αραβία, όπου οι ΗΠΑ συμφώνησαν να αποκαταστήσουν άμεσα την παροχή στρατιωτικών πληροφοριών στο Κίεβο και να επανενεργοποιήσουν την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας.
Δύσκολες αποφάσεις για το Κρεμλίνο
Η ρωσική ηγεσία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Παρά τις υποδείξεις Ρώσων αξιωματούχων ότι ενδέχεται να υπάρξουν επαφές με αντιπροσώπους των ΗΠΑ τους επόμενους μήνες, οι λεπτομέρειες σχετικά με την αποδοχή των όρων της εκεχειρίας, όπως διαμορφώθηκαν στις αμερικανο-ουκρανικές συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία, παραμένουν θολές.
Η πρώτη αντίδραση από τη Ρωσία σχετικά με την πρόταση για 30ήμερη εκεχειρία προήλθε από την εκπρόσωπο του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, η οποία ανέφερε σε δήλωσή της ότι «η Ρωσία δεν αποκλείει επαφές με τους εκπροσώπους των ΗΠΑ τις επόμενες μέρες».
Ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε επίσης σε συνέντευξή του ότι η Μόσχα δεν θα συμβιβαστεί με όρους που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων, όπως μετέδωσε το TASS. Επανέλαβε τη θέση της Ρωσίας ότι δεν θα αποδεχθεί παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, αν υπάρξει μόνιμη ειρηνική λύση.
Χθες, ο Λαβρόφ δήλωσε ότι η Ρωσία έχει καθαρή θέση σχετικά με την εκεχειρία, αλλά η δήλωσή του δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση ΗΠΑ και Ουκρανίας για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός.
Η είδηση ότι η Ουκρανία συμφώνησε σε 30ήμερη εκεχειρία αντιμετωπίστηκε με αρνητικά σχόλια από τη ρωσική Δούμα. Ο πρόεδρος της Δούμας, Βιάτσεσλαβ Βολόντιν, τόνισε ότι οι νόμιμες ειρηνευτικές συνομιλίες θα ξεκινήσουν μόνο αφού εκπληρωθούν όλοι οι στόχοι που έχει θέσει η Ρωσία στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση.
Ο αντιπρόεδρος Βίκτορ Σομπόλεφ χαρακτήρισε την 30ήμερη εκεχειρία «απαράδεκτη», δηλώνοντας ότι «οι ΗΠΑ θα επανεξοπλίσουν την Ουκρανία κατά την διάρκεια της εκεχειρίας και θα αναβιώσουν τον πόλεμο», και πρόσθεσε ότι η Ρωσία δεν θα συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο.
«Ελπίζουμε ότι η Ρωσία θα δεχθεί μια συμφωνία ειρήνης ώστε να προχωρήσουμε στη δεύτερη φάση των πραγματικών διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, από την Τζέντα.
Ωστόσο, η Ρωσία εδώ και καιρό επιδιώκει μια εκεχειρία με διαφορετικούς όρους, που θα περιλαμβάνουν εκλογές στην Ουκρανία πριν από τις πλήρεις διαπραγματεύσεις για τα εδαφικά ζητήματα και τις εγγυήσεις ασφαλείας που ζητά το Κίεβο.
Η θέση της Ουκρανίας και οι δυσκολίες των διαπραγματεύσεων
Η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, απαιτεί αυστηρές εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτραπεί η επανάληψη των συγκρούσεων, επιδιώκοντας την παρουσία ευρωπαϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων στο έδαφός της, κάτι το οποίο η Ρωσία απορρίπτει.
Μένει ανοιχτό το ερώτημα αν οι ειρηνευτικές δυνάμεις θα μπορούσαν να εισέλθουν στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας, αν κι αυτή η προοπτική παραμένει υποθετική.
Πριν από τις συνομιλίες της Τρίτης, οι εξελίξεις στο πεδίο μάχης δεν υποδείκνυαν πιθανότητα εκεχειρίας. Το βράδυ της Δευτέρας, η Ουκρανία εξαπέλυσε μαζική επίθεση με drones στη ρωσική επικράτεια, αποδεικνύοντας ότι η στρατηγική της δεν είχε υποστεί σοβαρή φθορά από το «πάγωμα» των αμερικανικών στρατιωτικών πληροφοριών.
Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, η Ουκρανία εξαπέλυσε συνολικά 337 drones, εκ των οποίων τα 91 στόχευσαν τη Μόσχα και τις γύρω περιοχές.
Αλλαγές στη διπλωματική δυναμική
Παρά την υπεροχή της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης, δεν έχει καταφέρει μια καθοριστική νίκη. Την περασμένη Πέμπτη, μια ημέρα μετά την ανακοίνωση των ΗΠΑ για την παύση παροχής στρατιωτικών πληροφοριών προς την Ουκρανία, η Ρωσία επιχείρησε να ανακαταλάβει τις τελευταίες περιοχές του Κουρσκ που ελέγχονται από τις ουκρανικές δυνάμεις με τη βοήθεια στρατευμάτων από τη Βόρεια Κορέα.
Ωστόσο, φαίνεται ότι η διπλωματική δυναμική γέρνει προς την πλευρά της Ουκρανίας.
Η αποδέσμευση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων σε αμερικανική στρατιωτική βοήθεια αλλάζει τα δεδομένα, πιθανώς αναβάλλοντας τις ελπίδες του Κρεμλίνου να «λανθάνει» το Κίεβο μέσω της σταδιακής εξάντλησης πόρων.
Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, αναμένεται να ταξιδέψει στη Ρωσία τις επόμενες ημέρες, σύμφωνα με πηγές του BBC, αν και το πρόγραμμα μπορεί να τροποποιηθεί.
Η αντίδραση της Ευρώπης και οι κυρώσεις κατά της Μόσχας
Στην κοινή δήλωση ΗΠΑ-Ουκρανίας, τονίστηκε ότι το Κίεβο επανεπιβεβαίωσε την ανάγκη να εμπλακεί η Ευρώπη σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαδικασία.
Η αλλαγή στην προσέγγιση των ΗΠΑ προς τον πόλεμο έχει προκαλέσει επείγουσες συναντήσεις μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η Ουάσινγκτον αποκλείει την ΕΕ από τις συνομιλίες.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογράμμισε την «θετική εξέλιξη» της Τρίτης.
Η ταχεία λήξη του πολέμου στην Ουκρανία υπήρξε κεντρική προεκλογική δέσμευση του Αμερικανού προεδρικού υποψηφίου. Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, αυξάνει την πίεση στον Ζελένσκι να αποδεχθεί εκεχειρία, χωρίς ωστόσο να παρέχει τις άμεσες εγγυήσεις ασφαλείας που ζητά το Κίεβο.
Την Παρασκευή, ο Τραμπ απείλησε με πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας για να πιέσει για συμφωνία, δηλώνοντας ότι «η Ρωσία αυτή τη στιγμή προχωρά με επιτυχία κατά της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης».
Δύσκολη επιλογή για τη Μόσχα
Η Μόσχα έχει δηλώσει ότι είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό της σύγκρουσης, διατηρώντας όμως τους φιλόδοξους στρατηγικούς της στόχους, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης του ελέγχου όλων των προσαρτημένων ουκρανικών εδαφών.
Πρόσφατα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υποσχέθηκε σε χήρες και μητέρες Ρώσων στρατιωτών ότι η Μόσχα «δεν θα υποχωρήσει ποτέ».
Στο εσωτερικό, οι στρατηγικές σκληροπυρηνικές ομάδες μπορεί να θεώρησαν την εκεχειρία ως προδοσία, αλλά μια τυχόν υποχώρηση από το Κρεμλίνο ίσως πλέον είναι αναπόφευκτη.
Προ ημερών, ο Τραμπ ανέφερε ότι οι Ρώσοι έχουν «όλα τα χαρτιά». Τώρα, μολονότι είναι αβέβαιο αν έγινε συνειδητά, ίσως να αποκάλυψε τη στρατηγική μπλόφα του Πούτιν, σύμφωνα με το CNN.
Εφόσον η Ρωσία απορρίψει την εκεχειρία ή επιβάλει αδύνατους όρους, θα επικυρώσει ότι η δηλωμένη ετοιμότητα του Πούτιν για ειρηνικές διαπραγματεύσεις υπήρξε μια απλή μπλόφα — μια στρατηγική για να κερδίσει χρόνο στο πεδίο της μάχης, ενώ παράλληλα επιχείρησε να πιέσει τη Δύση να μειώσει τη στήριξή της στην Ουκρανία.
Με πληροφορίες από: New York Times, Guardian, CNN
