Η στεγαστική κρίση επιδεινώνεται και σίγουρα δεν θα αντιμετωπιστεί με απειλές προς τους ιδιοκτήτες ή με την εξοργιστική καταγγελία του Airbnb. Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν ότι τα 700.000 κλειστά ακίνητα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, θα αποκαλυφθούν αν διαρρεύσουν φήμες σχετικά με πιθανές διασταυρώσεις της εφορίας με τους λογαριασμούς ρεύματος. Υποστηρίζουν ότι θα φανερωθούν ενοικιαζόμενα σπίτια που δεν αναφέρονται…
Μπορεί η κρίση να παραμείνει άλυτη, αλλά το Δημόσιο σίγουρα θα εισπράξει κάποια έσοδα από την αποκάλυψη αδήλωτων εισοδημάτων. Ενδεχομένως, μερικές κατοικίες να προσφερθούν προς ενοικίαση. Ωστόσο, το πρόβλημα θα επιμείνει.
Οι φόροι για τους ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων είναι ήδη υψηλοί, και είναι πιθανό να αυξηθούν περαιτέρω. Αυτό είναι αποτρεπτικό για την ενοικίαση και ακόμα περισσότερο για την πλήρη δήλωση των εσόδων. Η φοροδιαφυγή στα ενοίκια δεν αντιμετωπίζεται με υψηλούς φόρους, αλλά με χαμηλότερους. Η βαριά φορολογία οδηγεί τους ιδιοκτήτες να μετακυλίσουν το κόστος στους ενοικιαστές. Δυστυχώς, η Ελλάδα στερείται ενός επαρκούς αποθέματος κοινωνικών κατοικιών, ενός θεσμού που υπάρχει σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (εκτός Γερμανίας) και βασίζεται σε κρατικά κατασκευασμένα ακίνητα που προσφέρονται με χαμηλό ενοίκιο.
Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2024 η Ελλάδα ήταν η τρίτη χώρα στην Ε.Ε. σε ποσοστό ενοικιαστών που πληρώνουν υψηλό ενοίκιο (76%) και η δεύτερη σε ετήσιες αυξήσεις ενοικίων (10,8%), ποσοστό υπερτριπλάσιο σε σχέση με την Ε.Ε. (3,2%). Στην Ολλανδία, με ισχυρό απόθεμα κοινωνικής κατοικίας (29% του συνόλου), μόλις το 17% των ενοικιαστών πληρώνει το υψηλό ενοίκιο που καθορίζεται από τους ιδιοκτήτες. Στη Γαλλία, με 5.000.000 κοινωνικές κατοικίες (17% του συνόλου), μόλις το 43% των ενοικιαστών πληρώνει ενοίκιο από ιδιώτες εκμισθωτές. Στην Ιρλανδία, όπου υπάρχει πρόγραμμα ανέγερσης 33.000 κοινωνικών κατοικιών κάθε χρόνο, μόλις το 44% των ενοικιαστών καταβάλλει υψηλό ενοίκιο στις τιμές της αγοράς.
Τα ενοίκια στην Ελλάδα έχουν φτάσει σε επίπεδα-ρεκόρ, καθώς η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά. Η τρέχουσα πολιτική επιδοτεί -με διάφορους τρόπους- τη ζήτηση, με αποτέλεσμα οι τιμές να εκτοξεύονται. Μέσω των στεγαστικών προγραμμάτων έχουν χορηγηθεί περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ σε δάνεια για την αγορά παλαιών κατοικιών, με τιμές που έχουν εκτοξευθεί έως 80% λόγω ζήτησης, επηρεάζοντας και τα ενοίκια.
Το ερώτημα είναι γιατί δεν ακολουθούμε το παράδειγμα άλλων χωρών της Ευρώπης που προσφέρουν κοινωνική κατοικία με χαμηλά ενοίκια. Αντί να επιδοτούμε την αγορά κατοικιών μέσω δανείων, το κράτος θα μπορούσε να κατασκευάζει και να προσφέρει σπίτια. Και δεν πρέπει να θεωρούμε ότι οι χώρες που το κάνουν είναι όλες σοσιαλιστικές ή κομμουνιστικές. Το ζητούμενο είναι η αποτελεσματικότητα, και όχι η πολιτική ταυτότητα!
