Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην κατάθεση νομοθετικής ρύθμισης που αφορά την προσαρμογή των πολεοδομικών κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ν. 4067/2012) στις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 146–149/2025). Αυτή η κίνηση εντάσσεται στη δέσμευσή του να προάγει την ασφάλεια δικαίου, την προστασία του περιβάλλοντος και να τονώσει την αναπτυξιακή δραστηριότητα.
Η νέα ρύθμιση διασφαλίζει τη συνέχιση των εργασιών σε έργα που ξεκίνησαν νόμιμα έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, ενισχύει την ασφάλεια των οικοδομικών αδειών και εισάγει για πρώτη φορά τον μηχανισμό του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, ως εργαλείο αντιστάθμισης και βιώσιμης αναβάθμισης του οικιστικού περιβάλλοντος.
Ακολουθούν ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη νέα νομοθετική ρύθμιση του Υπουργείου.
Ποιος είναι ο βασικός στόχος της νέας ρύθμισης;
Ο βασικός στόχος είναι να διαχειριστεί την αβεβαιότητα που προκαλείται από τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, που έκριναν την οριζόντια εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ ως αντισυνταγματική. Καταργούνται οι σχετικές διατάξεις και ενσωματώνονται τα κίνητρα στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό, επιτρέποντας τη σταθερότητα στην οικοδομική δραστηριότητα και προστατεύοντας το περιβάλλον.
Ποιους αφορά η ρύθμιση;
Η ρύθμιση αφορά όλους τους κατόχους οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί βάσει του ΝΟΚ, συμπεριλαμβανομένων αγοραστών, επενδυτών και κατασκευαστών, καθώς και τις Υπηρεσίες Δόμησης.
Τι ισχύει για τις νέες άδειες;
Οι νέες άδειες δεν θα περιλαμβάνουν οριζόντια πολεοδομικά κίνητρα, καθώς το ΣτΕ έκρινε ότι αυτά θα πρέπει να εντάσσονται προσαρμοσμένα στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε περιοχής.
Πώς θα ενσωματώνονται τα κίνητρα στον πολεοδομικό σχεδιασμό;
Το Υπουργείο υλοποιεί το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» για το 80% της χώρας, επιτρέποντας τον καθορισμό ειδικών ζωνών κινήτρων βάσει επιστημονικής τεκμηρίωσης.
Ποιοι διατηρούν το δικαίωμα δόμησης με κίνητρα του ΝΟΚ;
Όσοι έχουν οικοδομική άδεια με κίνητρα του ΝΟΚ και έχουν αρχίσει εργασίες μέχρι την 11η Δεκεμβρίου 2024, μπορούν να συνεχίσουν χωρίς αναθεώρηση ή επιβάρυνση.
Για όσους δεν έχουν ξεκινήσει δουλειές, τι ισχύει;
Δεν χάνεται το δικαίωμα δόμησης, αλλά για να αρχίσουν οικοδομικές εργασίες, πρέπει να αναθεωρήσουν την άδεια τους, απαλλαγμένοι από τις επίμαχες αυξήσεις.
Υπάρχει μέριμνα για τις αναθεωρήσεις;
Ναι, δεν απαιτείται καμία οικονομική επιβάρυνση για τις αναθεωρήσεις, που θα διενεργούνται χωρίς καθ delays.
Τι ισχύει για άδειες που εξαρτώνται από χρηματοδοτικά εργαλεία;
Για αυτές τις περιπτώσεις, προβλέπεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο, που περιλαμβάνει τέλη και στοχευμένες παρεμβάσεις για την αναβάθμιση των περιοχών αυτών.
Τι είναι το Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου;
Το ΕΣΠΙΑΠ είναι μια μελέτη που καθορίζει συγκεκριμένες παρεμβάσεις στο Δήμο για την εφαρμογή των κινήτρων κατά τη διάρκεια της ανέγερσης κτισμάτων, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στην αγορά.
Ποια είναι τα περιβαλλοντικά ισοδύναμα;
- Δημιουργία κοινών χώρων πρασίνου,
- Αναπλάσεις περιοχών,
- Αστικές υποδομές και αναβαθμίσεις,
- Κατεδάφιση επικίνδυνων κτισμάτων,
- Αποκατάσταση διατηρητέων κτιρίων,
- Περιβαλλοντικές δράσεις, όπως καθαρισμός ρεμάτων.
Τι ισχύει για οικοδομικές εργασίες που έχουν ξεκινήσει;
Οι άδειες ενδέχεται να παραμείνουν σε ισχύ με βάση το περιβαλλοντικό ισοδύναμο, αποφεύγοντας τη δημιουργία ημιτελών κτισμάτων.
Υπάρχουν ειδικές κατηγορίες αδειών που εξαιρούνται;
Ναι, λόγω προγενέστερης επιστημονικής τεκμηρίωσης, οι άδειες από ειδικά αναπτυξιακά σχέδια ή διατηρητέα κτίρια εξαιρούνται από το περιβαλλοντικό ισοδύναμο.
