Νέα Σημαντικά Ευρήματα για την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ιθάκης
Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων αποκαλύπτει σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τον πολιτισμό της Ιθάκης, εστιάζοντας στην αρχαιολογική θέση του Αγίου Αθανάσιου-Σχολή Ομήρου, στη βόρεια πλευρά του νησιού. Η έρευνα ξεκίνησε το 2018 και περιλαμβάνει τη διαχείριση και την τεκμηρίωση των ευρημάτων των ανασκαφών που διεξάγονται από το 1994 έως το 2011, υπό την καθοδήγηση της αείμνηστης Αν. Καθηγήτριας Λίτσας Κοντορλή-Παπαδοπούλου και του Ομότιμου Καθηγητή Αθανάσιου Παπαδόπουλου. Υπεύθυνος της τρέχουσας προσπάθειας είναι ο Ομότιμος Καθηγητής Γιάννος Γ. Λώλος, με σημαντική συμβολή από τη Δρ. Χριστίνα Μαραμπέα, αρχαιολόγο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Η τοποθεσία, γνωστή ως Σχολής Ομήρου από τον 19ο αιώνα, περιλαμβάνει ένα μεγάλο βραχώδες σχηματισμό σε περιοχή πλούσια σε πηγές νερού. Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει αρχαία κατάλοιπα σε δύο διαφορετικές κατηγορίες εδάφους, συνδεόμενες με λαξευτά κλιμακοστάσια. Στο Άνω Άνδηρο εντοπίστηκε υπολείμματα ελληνιστικού πύργου (3ος αι. π.Χ.) και το Κάτω Ανδήρο φιλοξενεί ένα μεγάλο ορθογώνιο κτήριο.
Οι αρχαιότερες ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας χρονολογούνται στην Τελική Νεολιθική περίοδο (5η/4η χιλιετία π.Χ.), με ευρήματα περιλαμβάνοντα πυριτολιθικά εργαλεία και θραύσματα αγγείων. Από την Εποχή του Χαλκού έχουν εντοπιστεί θραύσματα από περίπου 30 διαφορετικά αγγεία του 14ου και 13ου αιώνα π.Χ.
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα είναι η άθικτη υπόγεια κρήνη, μια σπάνια κατασκευή με ισχυρούς ογκολιθικούς τοίχους. Η χρονολόγησή της στην Μυκηναϊκή περίοδο φαίνεται πολύ πιθανή, υποστηριζόμενη και από ανακαλύψεις θραυσμάτων κυλίκων στο εσωτερικό της.
Η Μυκηναϊκή εγκατάσταση στην περιοχή πιθανόν προστάτευε τους λιμένες και τους υδάτινους πόρους του τόπου, εντάσσοντας τη λειτουργία της σε ένα δίκτυο 7-8 Μυκηναϊκών θέσεων στη βόρεια Ιθάκη. Είναι πιθανό αυτό το δίκτυο να ορίζει την κυρίαρχη περιοχή του αστικού κέντρου κατά την διάρκεια της Μυκηναϊκής περιόδου (14ος-13ος αι. π.Χ.).
Στα ιστορικά χρόνια, η πλειοψηφία των κεραμικών ευρημάτων ανήκει στην Ελληνιστική και πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο (έως τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Αναγνωρίζονται επίσης θραύσματα περιρραντηρίων που χρησιμοποιούνταν σε ιερά.
Ο κατάλογος ευρημάτων περιλαμβάνει θραύσματα πήλινων αφιερωμάτων, πήλινους αγνύθες, έναν μικρό θησαυρό με χρυσά κοσμήματα και δεκάδες νομίσματα από διάφορες πόλεις (3ος αι. π.Χ. έως 2ος αι. μ.Χ.), που δείχνουν τη ροή επισκεπτών στην περιοχή.
Η ανασκαφή και η ανάλυση των ευρημάτων περιλαμβάνουν θέματα όπως ενσφράγιστες κεραμίδες με ελληνικές και λατινικές επιγραφές, με μία να φέρει το γράμμα Δ και άλλη τις αρχαίες αναφορές του Οδυσσέα. Η πρόσφατη ανάλυση αποκάλυψε σφράγισμα μεγάλης σημασίας που περιέχει το όνομα ΟΔΥC[CEI.
Οι ευρήματα του W. Vollgraff από το 1904 στο Άνω Άνδηρο επανεξετάστηκαν, με αναφορές σε όψιμες Ρωμαϊκές περιόδους. Εκεί καταγράφηκε χάλκινη προτομή του Οδυσσέα και νομίσματα της Ιθάκης.
Το κτηριακό συγκρότημα χρονολογείται στους Ελληνιστικούς έως πρώιμους Ρωμαϊκούς χρόνους (1ος/2ος αι. μ.Χ.), με στοιχεία λαξευτής αρχιτεκτονικής και αναθηματικές κόγχες.
Το Ελληνιστικό μνημειακό σύμπλεγμα αναγνωρίστηκε ως το Οδύσσειον της Ιθάκης, με σχετικό ιερό του Οδυσσέα. Μια επιγραφή του 207 π.Χ. αναφέρεται σε αυτούς τους αγώνες και τη θέση του Οδυσσείου.
Προσεγγίζοντας τα ευρήματα, έχουμε νέα επιγραφικά αντικείμενα που τεκμηριώνουν τη λατρεία του ήρωα και ενδυναμώνουν τη θέση της Σχολής Ομήρου στην κοινωνία των Ιθακήσιων κατά την Ελληνιστική και πρώιμη Ρωμαϊκή εποχή.
Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα Βόρειας Ιθάκης ξεκίνησε το 2018 και προχωράει μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με σημαντική υποστήριξη από το Δήμο Ιθάκης και άλλους φορείς. Το πρόγραμμα συνεχίζεται με την κυρίως χρηματοδότηση και τη συνεισφορά ανακοίνωσαν αρχαιολόγοι και άλλοι ειδικοί, που συνεργάζονται στενά.
[email protected]
